Buitengebied

3.4 Natuur

Een belangrijk deel van de gemeente Westerveld is beschermd bos- of natuurgebied. Zo zijn de gebieden Drents-Friese Wold en Leggelderveld, Dwingelderveld en Holtingerveld (voorheen Havelte-Oost) aangewezen als Natura 2000-gebied. Een deel van het Drents - Friese Wold en Leggelderveld en het Dwingelderveld zijn daarnaast ook aangewezen als Nationaal Park. Deze drie gebieden maken, samen met de in het Gebiedsplan begrensde bos- en natuurgebieden ook deel uit van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS).

Naast de drie genoemde natuurgebieden en de EHS komen er verspreid in de gemeente bossen, heidevelden, e.d. voor. Hieronder volgt een beschrijving van de natuurgebieden:

Natura-2000

Drents-Friese Wold en Leggelderveld

Het Drents-Friese Wold en Leggelderveld ligt op de grens van Drenthe en Friesland en is circa 7.350 hectare groot. Het grootste deel van het gebied bestaat uit bos. Maar daarnaast komen verspreid weidse heide- en stuifzandterreinen voor. Het Aekingerzand (Kale Duinen) bijvoorbeeld is een voor Nederlandse begrippen unieke stuifzandgemeenschap. Naast de bossen, heideterreinen en zandverstuivingen komen er kleine veengebieden, vennen en duinen voor. Langs de randen van het park liggen akkers in de vorm van een coulisselandschap. In het park komen verschillende bijzondere dieren en planten voor.

Dwingelderveld

Het Dwingelderveld heeft een oppervlakte van ongeveer 3.800 hectare. In het Dwingelderveld zijn globaal twee typen gebruik te onderscheiden. De ene helft van het gebied bestaat uit bos. De andere helft bestaat uit heide en woeste grond, met daartussen grote stukken natte heide, veen en op sommige plaatsen cultuurgronden. De heidegronden liggen grotendeels op dekzandgronden en de bossen op stuifzandgronden. Binnen het gebied komt een veelvoud aan bijzondere zeldzame planten en diersoorten voor.

Holtingerveld

Dit gebied betreft het Wester- en Oosterzand met een oppervlakte van
circa 1.750 hectare. Het gebied bestaat voornamelijk uit heide- en stuifzandgebieden. De stuifzandgebieden zijn veelal ingeplant met bos. Verder komen er veel poelen, houtwallen, houtsingels, bosjes, esrandbegroeiingen, e.d. voor. Het gebied is voor een groot gedeelte in gebruik als militair oefenterrein. Op 260 hectare na wordt het militair gebruik van het Holtingerveld beëindigd. Voor dit gebied is een Integraal Plan opgesteld, waarin de toekomstige ontwikkeling op hoofdlijnen is vastgelegd.

EHS

Het Drents-Friese Wold, het Dwingelderveld en het gebied Holtingerveld zijn tevens opgenomen in de EHS. De EHS is een netwerk van gebieden in Nederland die onderling met elkaar worden verbonden. Een belangrijke doelstelling voor deze gebieden is het behouden en versterken van de biodiversiteit. Het netwerk voorkomt dat planten en dieren in geïsoleerde gebieden uitsterven en dat natuurgebieden hun waarde verliezen. Bovengenoemde drie natuurgebieden worden met elkaar verbonden door middel van ecologische verbindingszones.

De EHS is een netwerk van gebieden in Nederland waar de natuur in feite voorrang heeft. Dit netwerk kan worden gezien als de ruggengraat van de Nederlandse natuur.

Bossen

In het buitengebied komen grootschalige bosgebieden voor. Een groot deel van deze bossen is oorspronkelijk aangelegd voor de houtproductie. Deze functie is hier en daar nog steeds aanwezig, maar voor de meeste bossen is de natuur- en landschappelijke waarde hoofdzaak geworden. In afgeleide vorm hebben de bossen en natuurgebieden grote waarde voor recreatie en toerisme. Enkele bossen hebben het karakter van een landgoed.

Grote bossen betreffen het gebied van de Maatschappij van Weldadigheid (Vledderveld-Boschoord- Doldersum), de boswachterij Smilde, Berkenheuvel, het Ooster en Wester zand, Havelte-West en de noordkant van het Dwingelderveld'

Aan de westkant van de Drentse Hoofdvaart liggen het landgoed Rheebruggen en de buitenplaatsen Batinghe en Oldengaerde. Ook deze landgoederen hebben vanuit een lange historie een bosrijke omgeving.

Heidevelden

De heidevelden zijn over het algemeen restanten van woeste gronden. Deze gebieden zijn niet meegenomen bij de ontginningen. Vaak omdat ze door hun venige karakter te nat waren voor landbouwkundig gebruik.

Voorbeelden hiervan zijn het Dwingelderveld, Leggelerveld, Witteveen, Doldersumerveld en de kleine veengebieden op en om het Nijensleekerveen.

Overige natuur

Naast bovengenoemde natuurgebieden komen er verspreid door de gemeente natuurwaarden voor. Deze natuurwaarden komen o.a. voor in de vele vennen, houtwallen, bermen, enz., die de gemeente rijk is.