Kernen Roerdalen

3.2 Stedenbouwkundige opbouw

3.2.1 Herkenbosch

Historische opbouw

De historie van het dorp Herkenbosch gaat terug tot in de prehistorie. Tot eind 15e eeuw behoren zowel Herkenbosch als Melick tot het Ambt Wassenberg dat onderdeel was van het Hertogdom Brabant. In die tijd is kasteel Daelenbroeck gebouwd op een zandduin in het Roerdal. Vanaf de 16de eeuw vormt het Ambt Wassenberg een onderdeel van het Hertogdom Gulick. Tijdens de Franse bezetting in het begin van de 19de eeuw bestond Herkenbosch uit vier straten, de huidige Hoofdstraat/Daelenbroekweg, de Steegstraat, de Hammerstraat en de Doctor Biermansstraat. Daarvan vormen de Doctor Biermansstraat en de Hoofdstraat/ Daelenbroekweg in die tijd de doorgaande weg van Roermond naar Wassenberg en verder naar Köln.

Rond 1890 is de bebouwingsdichtheid van Herkenbosch toegenomen. De bebouwing was steeds beperkt tot de eerder genoemde straten. Nagenoeg alle woningen waren voorzien van huisweides/erven. Doordat destijds de Ijzeren Rijn werd aangelegd, is circa twee kilometer noordelijk van het dorp het station Herkenbosch gebouwd.

Ten zuiden van de Steegstraat is in de jaren '10 van de 20ste eeuw "de Beatrixhof" gebouwd op een schiereiland van de dekzandrug in het rivierdal van de Roer. Deze boerderij was met een laan verbonden aan de Steegstraat.

Begin jaren '50 is de bebouwde oppervlakte nauwelijks toegenomen ten opzichte van de situatie in 1890. Alleen aan de Stationsweg, de Europalaan Centrum en de Aan de Vier Gebroeders heeft uitbreiding van de bebouwingslinten plaatsgevonden. Nabij het station en ter plekke van Akzo Nobel zijn fabrieken verrezen.

In de jaren '60 vinden planmatige dorpsuitbreidingen plaats. Het gebied tussen de Europalaan Oost en de Daelenbroekweg is in deze tijd grotendeels bebouwd. Daarnaast is het gebied tussen de Jagerstraat en de Europalaan West bebouwd. Akzo Nobel is uitgebreid. De Keulsebaan werd verhard en opgewaardeerd tot doorgaande weg tussen Roermond en Wassenberg. Het bebouwingscluster aan de Wijngaardstraat werd uitgebreid langs de Stationsweg. Het openbaar groen nam eveneens toe. De Europalaan West, de Aan de Vier Gebroeders en de Melickerweg waren voorzien van laanbeplanting. Aan de Sportlaan zijn in die tijd voetbalvelden aangelegd.

Tussen de jaren '60 en nu is Herkenbosch geleidelijk verder uitgebreid. Daarbij is allereerst in de jaren '70 het gebied ten oosten en westen van Akzo Nobel verder volgebouwd, waardoor de fabriek tussen de bebouwing is komen te liggen. Pas in de jaren '80 is een begin gemaakt met het volbouwen van de akkers tussen de Steegstraat en de Daelenbroekweg (de Florabuurt). Daarnaast zijn de sportvelden verplaatst naar de Schaapsweg en is Oortsjensveld III gerealiseerd.

Stedenbouwkundige opzet

De hoofdopzet van Herkenbosch bestaat uit twee min of meer parallel gelegen straten, de Europalaan aan de noordzijde en de Doctor Biermansstraat/ Hoofdstraat/ Daelenbroekweg aan de zuidzijde. De oudste bebouwing van Herkenbosch bevindt zich hier en aan de naar het zuiden afbuigende Steegstraat. Deze bebouwingslinten zijn nog deels te herkennen aan de historische boerderijtjes die veelal met de kopgevel naar de weg toe liggen.

Een dorpshart is aanwezig in de vorm van het Kerkplein. De primaire verkeersontsluiting in het westelijk deel van de kern Herkenbosch wordt gevormd door de Melickerweg, Aan de Vier Gebroeders en Europalaan-West. Dit verdeelt het westelijk deel van de kern in twee delen die ook ruimtelijk en functioneel een geheel verschillend karakter hebben.

In het noordelijk deel, omsloten door de Schaapsweg, Reestraat, Schoolstraat en Pastoor Rohsstraat, ligt een woonbuurtje van recente datum met voor het merendeel halfvrijstaande en vrijstaande woningen in twee bouwlagen. De geschakelde woningbouw is geconcentreerd in de Sintstraten: St. Hubertusstraat, St. Carolusstraat en St. Augustinusstraat. Het karakter van het zuidwestelijke deel van de kern wordt bepaald door enerzijds het oude patroon van veldwegen dat hier nog volledig aanwezig is en anderzijds door de hieraan gelegen oudere bebouwing. Bebouwing van na de tweede wereldoorlog die tot vrij recent in dit historisch patroon is ingepast, bepaalt vooral het karakter van de Kruisweg, de Muytertweg, het Kempke en Aan de Vier Gebroeders. Nieuwe elementen zijn verder de bebouwing aan de Europalaan-west en het Oude Schoolpad. In de Dr. Biermansstraat, Hammerstraat en Steegstraat overheerst de bebouwing van oudere datum het ruimtelijk beeld.

Het oostelijk deel van de kern bestaat uit drie gedeelten waarvan met name de woonbuurt Oortjensveld I tussen Molenbergweg en Kasteellaan duidelijk herkenbaar is als een ruimtelijke en functionele eenheid. De Europalaan-oost vormt de onderlinge grens tussen de twee andere herkenbare gedeelten. De woonbuurt Oortjensveld I bestaat aan de noord- en westzijde vooral uit wat oudere bebouwing. Ook langs de Vijverweg, waar deze uitkomt op de Hoofdstraat, staat bebouwing van voor de 2e wereldoorlog.

De Florabuurt ten westen van de Kasteellaan betreft een Woonwijk uit de jaren '80 met centraal gelegen parkje aan het Vijverpad. Dit gebied (Oortjensveld II) bestaat uit eengezinswoningen met een zekere nadruk op vrijstaande en halfvrijstaande woningen. De Florabuurt ten oosten van de Kasteellaan betreft een Woonwijk uit de jaren '90. Aan de oostzijde is een wandelpad gelegen dat de Daelenbroekweg verbindt met de Oortjensveldweg. Het wandelpad is gelegen in een langgerekte bomenweide. Europalaan-oost deelt de rest van het oostelijk deel op in een groot en een kleiner gedeelte. Het grootste gedeelte omsloten door Daelenbroekweg, Keulsebaan en Europalaan-oost bestaat uit woningbouw.

De Sportlaan vormt de centrale ontsluitende route voor deze woonbuurt. Vanuit de Sportlaan gezien is de woningbouw in de richting van de dorpskom meer verdicht van opzet met kleinere huiskavels en een gemengde opbouw met zowel geschakelde, halfvrijstaande als vrijstaande woonhuizen. Tussen Sportlaan en Keulsebaan ligt de nadruk op een ruime tot zeer ruime verkavelingsopzet. Aan weerszijden van de Van Der Landelaan is sprake van landhuiskavels met een oppervlakte tot ca. 3.500 m2. Het kleinere gedeelte wordt omsloten door de Europalaan- oost, Keulsebaan en Stationsweg. Tot slot is er in het zuidoosten de Muntenbuurt gelegen welke in de jaren '90 is gerealiseerd (Oortjensveld III).

Centraal in het noorden van de kern is het chemieconcern Akzo Nobel gelegen. De fabrieken liggen op een landduin die eindigt bij de Stationsweg. Ondanks de op het eerste gezicht vreemde locatie van Akzo Nobel zorgt de aanwezige groenstructuur voor een goede afscherming naar de zijde van het dorp.

Stedenbouwkundige ontwikkeling Herkenbosch (Bron: Groenstructuurplan Roerdalen DEEL I inventarisatie en analyse, december 2009)

3.2.2 Melick

Historische opbouw

De historie van Melick gaat terug tot in de prehistorie. Tijdens de Romeinse Tijd bevond zich op en om de Lorberg de nederzetting Mederiacum die was gelegen aan de weg van Heerlen naar Xanten. Tot eind 15e eeuw behoren zowel Herkenbosch als Melick tot het Ambt Wassenberg dat onderdeel is van het Hertogdom Brabant. In de 16e eeuw gaat het Ambt over naar het Hertogdom Gulick.

Aan het begin van de 19e eeuw bestaat Melick samen met Waterschei uit één langgerekt bebouwingslint met verspreid liggende bebouwing (Dorpsstraat, Groenstraat, Waterschei).

Aan de kruising tussen de Dorpsstraat en de Heinsbergerweg stond destijds een kerk en westelijk daarvan was de Tonnedenhof gelegen. Het grondgebruik op het Middenterras en op de Melicker Ohé bestond uit akkerland.

Rond 1890 geeft het bebouwingslint van Melick de indruk dat het verdicht is. Alle gebouwen waren voorzien van huisweides. Aan de Dorpsstraat is tevens een school gebouwd. Daarnaast is de kerk aan de Heinsbergerweg vervangen door 'nieuwbouw'. De hoofdwegen zijn intussen verhard en vormden eind 19e eeuw de verbinding tussen Roermond, Wassenberg en Heinsberg. In Melick is een drietal wegkruisen aanwezig, bij de kruisingen Groenstraat/Melickerweg, nabij Clauslaan/Dr Nolenslaan en Heinsbergerweg/Linderstraat. Het bosperceel tussen de Parklaan en de Van Sonsbeeklaan was eind 19e eeuw al aanwezig. Het grondgebruik rondom het bebouwingslint is destijds licht gewijzigd. Daarnaast was op de Melicker Ohé de oppervlakte grasland toegenomen.

De bebouwing van Melick neemt tot in de jaren '50 nauwelijks toe in oppervlakte. Aan de Heinsbergerweg is ter plekke van de Lorberg en de Wienkeskoel een rijtje huizen verschenen. Dit zelfde geldt voor de Brouwestraat. Van de kerk aan de Heinsbergerweg is slechts een kapel overgebleven, nadat de Duitsers de kerk hadden opgeblazen aan het einde van de oorlog. In de jaren '60 verschijnen de eerste planmatige dorpsuitbreidingen. Het betreft het gebied tussen de Parklaan en de Brouwestraat en het blok Dorpsstraat/Julianastraat. De Markt en de huidige kerk zijn in die periode eveneens gerealiseerd. Eind jaren '70 heeft de bebouwde oppervlakte van Melick de John F. Kennedysingel en de Apollolaan bereikt. Ten oosten van de Apollolaan is een groot sportcomplex verrezen. In de jaren '80 groeit Melick verder in noordelijke richting.

Zo worden de buurten tussen de Linderstraat en de Heinsbergerweg gerealiseerd en tussen de Parklaan en de Wintergaats. Beide buurten zijn voorzien van een oppervlakte openbaar groen. Intussen was de Oosttangent aangelegd en wordt het resterende stuk buitengebied tussen de Parklaan en de Linderweg volgebouwd. Daarbij was aan de zijde van de Parklaan een groene wig in stand gehouden.

Stedenbouwkundige opzet

Op grond van de verschijningsvorm van de bebouwingsstructuur is de totale kom van Melick te onderscheiden in twee deelgebieden. Het eerste gebied bestaat uit de Kerkberg, Heinsbergerweg, Dorpsstraat, Groenstraat en Waterschei met aangrenzende bebouwing. Het tweede gebied omvat de woonwijken ten noorden van de Dorpsstraat en Groenstraat (overgrote deel van de gehele kern).

Het eerste gebied kan worden gekarakteriseerd als lintdorp (Dorpsstraat/ Groenstraat) met haaks daarop de voormalige veedriften die deels zijn opgenomen in de stedenbouwkundige structuur. Het oorspronkelijke lintdorp is herkenbaar aan de voor de streek karakteristieke met de kopgevel naar de straat toegekeerde boerderijen die nog her en der in het bebouwingslint aanwezig zijn. Tegenover de Dorpsstraat bevindt zich aan de Heinsbergerweg een hoogte met daarop het oude kerkhof van Melick. Deze bijzondere locatie biedt tussen de bomen door uitzicht op het omringende Roerdal, het lager gelegen tankstation en de Tonnedenhof. Aan de zijde van de Heinsbergerweg zijn een Mariakapelletje en een waterput gelegen in een klein parkje.

Tussen de Brouwestraat en Parklaan ligt de oudste vooroorlogse woonwijk van Melick, daterend uit de jaren '60. Voornamelijk straten met een smal profiel. Openbaar groen bestaat uit een bomenrij aan weerszijden van de weg. De Parklaan is ingericht met middengeleider en wigvormig pleintje op voormalige splitsing veedriften.

Tussen de John F Kennedysingel en Dorpsstraat ligt een woonwijk daterend uit de jaren '70. De randen van de wijkdelen zijn losjes gebaseerd op de ligging van de voormalige veedriften: Brouwestraat, Clauslaan, Marktstraat en Parklaan.

De Kerkstraat, de Markt en de Bernhardstraat vormen het hart van het dorp met winkels en bijbehorende parkeergelegenheid. De woonstraten zijn voorzien van veel particulier groen.

Tussen de John F Kennedysingel en Groenstraat ligt een woonwijk die gedeeltijk uit de jaren '70 en '90 stamt. Het gedeelte tussen de Jacques Schreursstraat en de Groenstraat is pas in de jaren '80 gerealiseerd.

Tussen John F Kennedysingel en Wintergaats is een karakteristieke wijk uit de jaren '80, gelegen op een helling die afhelt naar het noorden. In de wijk zijn enkele parkeerpleintjes aanwezig, gelegen tussen garageboxen. De huidige voetbalvelden zijn in 2005 in gebruik genomen.

Het westelijke gedeelte van de wijk tussen Parklaan en Heinsbergerweg ten noorden van John F Kennedysingel dateert uit de jaren '80, terwijl aan het oostelijke deel nog recentelijk gebouwd is. De jongste bebouwing is onder meer ontwikkeld en nog steeds in ontwikkeling in het gebied tussen de Linderweg en de Von Hasseltstraat (plangebied Wienkeskoel II).

Stedenbouwkundige ontwikkeling Melick (Bron: Groenstructuurplan Roerdalen DEEL I inventarisatie en analyse, december 2009)

3.2.3 Montfort

Historische opbouw

Montfort bezit sinds circa 1263 stadsrechten. De stad maakte onderdeel uit van het Gelders Overkwartier. In de 13e eeuw was sprake van de aanwezigheid van stadspoorten en een gracht die werd gevormd door de Vlootbeek. In diezelfde eeuw is aan westzijde van het dal van de Vlootbeek het kasteel gebouwd. De stad Montfort lag geregeld in de frontlinie. In 1590 was de stad geheel verwoest. Het oude centrum van de stad wordt gevormd door de Dijkstraat, Markt en Kerkstraat. Aan de Markt/Rozenhofje was tevens een gracht gelegen. De Veldpoort stond aan de kruising Markt/Kerkstraat en de Bospoort stond noordelijk van het Rozenhofje. (Bron: Stichting Menno van Coehoorn, 1998).

Aan het begin van de 19e eeuw is de stad Montfort niet veel groter dan de andere dorpen in de gemeente Roerdalen. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Melick is hier wel sprake van een geconcentreerde bebouwingseenheid. De stad is nauwelijks gegroeid ten opzichte van de situatie in de 16e eeuw. Oostelijk van de stad liggen in die tijd twee moerassen. Tussen de Markt en de Zandstraat waren twee driesen aanwezig.

Rond 1890 is de bebouwingsdichtheid van Montfort licht toegenomen. De wegen in het oude stadshart zijn verhard evenals de Stationsweg en de Linnerweg. De wegen in oostelijke, zuidelijke en westelijke richting zijn alle onverhard.

Aan de splitsing Stationsweg/Linnerweg zijn enkele woningen verschenen. Aan de Zandstraat is een korenmolen gebouwd. Tussen 1890 en de jaren '50 van de 20e eeuw hebben in Montfort enkele kleine stadsuitbreidingen plaatsgevonden. Zo zijn huizenrijen aanwezig aan de Rozendaalseheide, de Stationsweg, de Linnerweg, het Mariaveld en de Waarderweg. Deze bebouwing behoort tot het stadsdeel 'Aan de Berg'. In de stad zelf was bebouwing gerealiseerd aan de Spanjestraat en het noordelijke deel van de Pastoor Rijckxstraat. De bebouwing langs de Zandstraat en de Hoogstraat is toen verder verdicht.

In verband met de ontwikkeling van de stad Montfort dient in het bijzonder het bombardement aan het einde van de Tweede Wereldoorlog te worden vermeld, waarbij het stadje voor het overgrote deel in puin veranderde. De bebouwing in de historische kern bestaat daarom voornamelijk uit bebouwing uit de jaren '50.

In de jaren '60 zijn de bebouwinglinten in het stadsdeel 'Aan de Berg' uitgebreid. In de stad zelf is de ruimte tussen de Schoolsteeg en de Kampweg volgebouwd. Daarnaast was in deze tijd de bebouwing langs de Wilhelminastraat en de Julianastraat in ontwikkeling.

In de jaren '70 is de woonbuurt tussen de Vinkesteeg en de Kerktiend gerealiseerd. Daarnaast hebben kleinschalige inbreidingen plaatsgevonden.

In de jaren '80 is de woonbebouwing voornamelijk in het stadsdeel 'Aan de Berg' gerealiseerd in het gebied tussen de Rozendaalseheide en de Bajonetweg.

Tot in de 21ste eeuw hebben slechts kleinschalige stadsuitbreidingen plaatsgevonden en dan voornamelijk tussen het Mariaveld en de Waarderweg. Daarnaast is er het nieuwbouwproject De Wiejerd gerealiseerd. Aan de Boordmoolweg zijn in het verleden tennisbanen en een ijsbaan/vijver gerealiseerd (thans sportvelden). Daarnaast hebben restauratiewerkzaamheden plaatsgevonden aan kasteel Montfort.

Stedenbouwkundige opzet

De hoofdopzet van de kern Montfort (bezit overigens nog steeds stadsrechten) bestaat uit een oud stadscentrum met een uitwaaierend wegenpatroon. Via de Dijk is de oude kern verbonden met het uitwaaierende bebouwingspatroon van het kerndeel 'Aan de Berg'. De ruïne van kasteel Montfort is op een markant punt aan de rand van het dorp gelegen.

De oude 'stad' Montfort kent bebouwing voornamelijk van voor 1955, die deels bestaat uit herbouw van na het bombardement uit de Tweede Wereldoorlog. Het oude stadshart bestaat uit de Markt, de Kerkstraat en de Dijkstraat. De kerk ligt hier als bijzonder modernistische en opvallende eenheid tussen oudere bebouwing.

Aan de noordzijde van het Vlootbeekdal is het kerndeel 'Aan de Berg' gelegen. Dit wordt gekenmerkt door het vanaf de Dijk uitwaaierende wegenpatroon, waartussen zich enkele woonwijken bevinden. De bebouwingslinten worden gekenmerkt door de overgang van dorpswoningen naar boswoningen.

Tussen Markt en Vinkesteeg is een woonwijk gelegen deels daterend uit de jaren '50/'60 en deels daterend uit de jaren '70.

In het gebied tussen Rozendaalseheide en Waarderweg liggen Bebouwingslinten, welke grotendeels dateren uit de periode 1890-1980. Deze linten hebben een uitwaaierend wegenpatroon en komen samen op de rotonde ter hoogte van de Dijk. Tussen Huysbongerdweg en Rozendaalseheide ligt een woonwijk uit de jaren '80-'90 en oudere villa's aan de Ireneweg en Beatrixweg uit de jaren 1955-1980. Tussen Mariaveld en Heistersweg is recent een nieuwbouwwijk gerealiseerd.

Stedenbouwkundige ontwikkeling Montfort (Bron: Groenstructuurplan Roerdalen DEEL I inventarisatie en analyse, december 2009)

3.2.4 St. Odiliënberg

Historische opbouw

Sint Odiliënberg is ontstaan rondom twee vroegmiddeleeuwse kerken. Deze oudste locatie is nu nog herkenbaar aan de huidige kerk en het patronaatsgebouw. In de 17e eeuw is nabij Sint Odiliënberg het buiten Hoosden gebouwd als vervanging van een oudere boerderij. Het noordelijker gelegen landgoed Overen kent eveneens een lange geschiedenis.

In de 17e eeuw was Overen een riddergoed van het Gelders Overkwartier. Oostelijk van Sint Odiliënberg staat het eveneens riddermatige huis Bergh (landgoed Freymerson).

Begin 19e eeuw bestaat het dorp Sint Odiliënberg uit de omgeving van de kerk en het patronaat en het gebied bestaande uit de Raadhuisstraat, de Sint Wirostraat, de Pastoor Siebenstraat, de Hoofdstraat en het Houtkempke. De doorgaande weg van Roermond naar Heinsberg kruist (onder andere) bij Sint Odiliënberg de Roer, eerst oostelijk en sinds de 19e eeuw westelijk van de huidige locatie.

Rond 1890 blijkt dat het dorp nauwelijks is gegroeid. Alleen de hoeveelheid bebouwing aan de Hoofdstraat is in aantal toegenomen. Aan de zuidzijde van het dorp is aan de Molenweg de stenen bergkorenmolen verrezen. Aan de Veestraat zijn eveneens enkele gebouwtjes verrezen. De veestraat heeft de vorm van een holle weg aangenomen in de 19e eeuw. De meeste wegen in Sint Odiliënberg zijn verhard. De wegen naar Roermond, Linne, Posterholt en Vlodrop zijn voorzien van mijlpalen en vormen daarmee in die tijd de hoofdontsluitingswegen van de regio. Ter hoogte van het Raadhuisplein ligt in die tijd de brug over de Roer.

In de jaren '10 van de 20e eeuw is de tramverbinding Roermond-Vlodrop tot stand gekomen. Hiervoor is de brug over de Roer verplaatst naar de huidige locatie. De tram reed via de Pastoor Siebenstraat en de Hoofdstraat in de richting van Posterholt. Tot in de jaren '50 kent Sint Odiliënberg nauwelijks groei. De bebouwing in het dorpshart is verder verdicht en aan de Veestraat zijn enkele woningen gebouwd. Daarnaast is alleen sprake van enkele solitair gelegen nieuwe woningen/boerderijen aan de Schaapsweg, de Hagelkruisweg en aan wat nu de Kapittellaan is. Vanaf eind jaren '50 is het dorp Sint Odiliënberg planmatig uitgebreid. Allereerst is het gebied tussen de Sint Odiliastraat en de Postweg volgebouwd.

Vervolgens is het gebied tussen de Molenweg en de Willem Alexanderlaan in de jaren '60 deels volgebouwd en is eveneens het sportpark aan de Schaapsweg aangelegd.

Tegen het einde van de jaren '70 is Sint Odiliënberg doorgegroeid tot aan de Schaapsweg en Hagelkruisweg. Tussen de Bosserveldweg en 't Sittert is enige bedrijvigheid ontstaan.

In de jaren '80 vindt de eerste dorpsuitbreiding zuidelijk van de Schaapsweg plaats, rondom de Reutjesweg, die voor deze uitbreiding is omgelegd. Ook aan 't Sittert is de bebouwing toegenomen. Vanaf de jaren '80 breidt de woonbebouwing zich verder uit in het gebied tussen de Reutjesweg en 't Sittert.

Stedenbouwkundige opzet

De hoofdopzet van Sint Odiliënberg kent de vorm van een driehoek. De oude kern is gelegen in de punt aan de Roer. De recentere bebouwing ligt begrensd tussen de Hagelkruisweg en de N293/Postweg. De oude kern wordt gevormd door de basiliek die op een hoogte aan de Roer staat, het Kerkplein, het Raadhuisplein, De Raadhuisstraat, de Hoofdstraat, de Pastoor Siebenstraat en de Sint Wirostraat. De bebouwing dateert grotendeels van voor 1890. Iets oostelijk van de basiliek is het Kerkplein gelegen. Dit grote verharde plein ligt aan de voet van de basiliek. De Sint Wirostraat en de Raadhuisstraat kennen een bij het historische karakter van de weg passende openbare inrichting. Tussen de Sint Odiliastraat en Postweg ligt de oudste naoorlogse woonwijk van Sint Odiliënberg, die dateert uit de periode 1955-1970. In de jaren '80 is echter reeds bebouwing vervangen door nieuwbouw.

De woningen tussen Molenweg en Schaapsweg dateren uit de periode tussen 1955 en 1970, maar het grootste gedeelte van de woningen is gebouwd in de jaren '70. Daarnaast is nog bebouwing van voor 1890 aanwezig aan de Veestraat en de Molenweg. Drie groene verbindingen kruisen de wijk: de Veestraat, de Bosserveldweg en de John Kennedylaan.

De Veestraat is een holle weg waarin enkele oude huizen staan. In de kern is een molen gelegen: de Molen van Verbeek. Deze ligt compleet tussen de bebouwing. De woonwijk ten zuiden van de schaapsweg is tegen het einde van de jaren '80, maar grotendeels na 1990, gebouwd. Centraal in de wijk is een park met een grote vijver gelegen die als een grote buffer in de Onderbeek fungeert. De laatste uitbreiding van deze wijk en afronding van St. Odiliënberg is het plan 't Sittert dat voorziet in 63 woningen voor diverse doelgroepen.

Tot slot is er in het zuiden, aan de rand van, de kern een klein bedrijventerrein gelegen ('t Sittert).

Stedenbouwkundige ontwikkeling St. Odiliënberg (Bron: Groenstructuurplan Roerdalen DEEL I inventarisatie en analyse, december 2009)

3.2.5 Reutje

Historische opbouw

Van oorsprong is de kern Reutje een kleine agrarische nederzetting gelegen aan de rand van het dal van de Vlootbeek, voorheen de Plotbeek. De kern was historisch gezien verbonden met het nabij gelegen landgoed Aerwinkel.

Van het oorspronkelijke agrarische gebruik van de bebouwing is in de huidige situatie weinig overgebleven. Ook is de kern door de jaren heen langs de Sint Petrusstraat, de Veldstraat, de Sint Jozefstraat en Reutjesweg uitgebreid.

Stedenbouwkundige opzet

De oorspronkelijke lintvormige bebouwing van Reutje is aan de zuidzijde van de kern nog herkenbaar. Hier is een aantal oude boerderijen bewaard gebleven. De vroegere relatie van de straat met het landgoed Aerwinkel is echter verbroken, het einde van de straat wordt gemarkeerd door een oude muur dwars hierop. Hierachter ligt het parkachtige landgoed behorend bij het kasteel. Reutje is gelegen op een, zowel ter plaatse als vanuit de omgeving, zeer herkenbare verhoging. De enigszins verdiept gelegde straten versterken deze indruk. De kern is nu opgebouwd uit een paar straten die dwars op elkaar staan en vormt zo een vrij afgerond beeld.

De entree van de kern aan de noord-oostzijde, is de kruising van de weg naar Posterholt en St. Odiliënberg. Direct aan deze kruising ligt een dorpshuis/ fanfarelokaal met parkeerterrein. Daarnaast zijn in het wegprofiel enkele obstakels aangebracht om het doorgaande verkeer af te remmen.

De oorspronkelijke gevarieerde opzet langs de St. Petrusstraat is nog in belangrijke mate herkenbaar. Langs deze weg zijn nog enkele cultuurhistorisch waardevolle panden (voormalige boerderijen) aanwezig.

3.2.6 Posterholt

Historische opbouw

Posterholt is een boshoevenederzetting. Het dorp bestaat van oudsher uit een bebouwingslint met naar het noorden toe opstrekkende verkaveling van de bij de boerderijen behorende gronden. Het dorp is in de 12e eeuw ontstaan als de opeenvolgende buurtschappen Donk en Posterholt/Winkel. Aan het begin van de 19e eeuw bestaat Posterholt uit twee duidelijke buurtschappen 'de Donk' en 'de Winkel' en een versnipperd lint dat de buurtschap 'de Borg' vormt.

Rond 1890 is de bebouwing van Posterholt uitgebreid. Donk en Posterholt zijn vrijwel aan elkaar gegroeid. In Posterholt is een kerk aanwezig. De Roermondseweg, Hoofdstraat en Heinsbergerweg zijn destijds verhard, evenals de Monseigneur Koningsstraat. Het grondgebruik aan de noordzijde van de het dorp was nauwelijks gewijzigd. Aan de zuidzijde, in het beekdal, is een deel van het bos verdwenen en vervangen door grasland.
In de jaren '50 is Posterholt overduidelijk een lintdorp geworden. De buurtschap Borg is echter nog een zelfstandige eenheid. De kerk van Posterholt was in de Tweede Wereldoorlog verwoest. Na de oorlog is een nieuwe kerk gebouwd aan de Hoofdstraat, westelijk van de oorspronkelijke locatie. Tussen de Rector van de Boornlaan en de Wilhelminalaan is vervolgens een woonbuurt gebouwd. Twee molens van Posterholt zijn aan het einde van de oorlog door de Duitsers opgeblazen en daarna niet meer herbouwd.

De bebouwde kom van Posterholt is in de jaren '60 verdubbeld. Het gebied tussen de Heerbaan, de Margrietlaan en de Hoofdstraat was volgebouwd. Langs de Zwartemolenweg en tussen de Burgemeester Geradtsstraat, de Roermondseweg en de Monseigneur Nolensstraat is eveneens bebouwing verschenen. Bedrijvigheid was destijds ook aanwezig in de vorm van een betonfabriek en een textielfabriek.

In de jaren '70 is de Karkenerweg aangelegd noordelijk van het dorp. Een deel van de zone tussen de Karkenerweg en de Heerbaan is in diezelfde tijd volgebouwd. Zwembad Het Hitje is uitgebreid tot Recreatiepark. Woningbouw heeft nog slechts beperkt plaatsgevonden. Aan de Heinsbergerweg was een sportpark gerealiseerd.

Sinds de jaren '80 hebben geen grote dorpsuitbreidingen meer plaatsgevonden. Het bedrijventerrein aan de Middenweg is op kleine schaal uitgebreid. Het grondgebruik rondom het dorp is sinds de jaren '50 nauwelijks nog gewijzigd.

Stedenbouwkundige opzet

De hoofdopzet van Posterholt bestaat uit het oorspronkelijke lintdorp aan de Hoofdstraat met haaks daarop de ontsluitingswegen van het noordelijke van het dorp gelegen akkerbouwgebied die deels zijn opgenomen in de stedenbouwkundige structuur.

De Hoofdstraat volgt het bochtige verloop van de rand van het Vlootbeekdal. Aan deze weg is de oudste bebouwing van het dorp gelegen. De oude kern wordt gevormd door de Heerbaan, de Hoofdstraat, de Heinsbergerweg en de zijstraten aan de zuid- en westzijde van deze wegen. De bebouwing dateert voor een groot deel uit de periode voor 1955, maar kent diverse in- en uitbreidingen uit recentere periodes. Tussen Margrietlaan en Hoofdstraat/Heinsbergerweg is een woonwijk gebouwd die deels uit de periode voor 1955 stamt en deels uit de periode 1955-1970. Tussen Wiersweg en Vlodropperweg is een nieuwbouwwijk gerealiseerd met centraal in de wijk een park met speelgelegenheden.

Tussen Wiersweg en de Nieuw Holsterweg is een woonwijk in etappes gebouwd. De oudste bebouwing, van voor 1955 concentreert zich aan de Heerbaan. Tot in de jaren '70 wordt voornamelijk gebouwd aan het wijkgedeelte rondom het kerkhof, waarna in de jaren '80 ook het gedeelte tussen het kerkhof en de Nieuw Holsterweg wordt afgebouwd. De begraafplaats en kapel liggen midden tussen de bebouwing. Alleen langs de buitenzijde van de begraafplaats is een groenstrook aanwezig.

De wijk tussen nieuw Holsterweg en Hofkensweg wordt gekenmerkt door de boerderij aan de Zwartemolenweg die uit de periode voor 1890 dateert. De woningbouw is gestart in de jaren '70 aan de Heerbaan en Wittemolenweg. De wijk Zwartemolenhof wordt gekenmerkt door een opeenvolging van oude en nieuwe bebouwing. Verspreid in de wijk liggen enkele groene pleintjes en plantsoenen die zijn voorzien van een representatieve beplanting. Tussen Roermondseweg en Burgemeester Geradtsstraat is een wijk gelegen die vanaf 1890 in etappes is ontstaan en in de jaren '80 grotendeels afgebouwd.

In Posterholt is een grote verspreiding van winkels en andere voorzieningen. Rondom het Raadhuisplein is de grootste concentratie van winkels. In het DOP wordt dit gebied het winkelhart genoemd. Nabij de oude markt in Posterhol zijn horecagelegenheden aanwezig.

Aan de rand van deze kern wordt thans het nieuwbouwplan Borgerpark gerealiseerd.

Stedenbouwkundige ontwikkeling Posterholt (Bron: Groenstructuurplan Roerdalen DEEL I inventarisatie en analyse, december 2009)

3.2.7 Vlodrop

Historische opbouw

Rond het jaar 1000 is de naam Vlodrop reeds bekend. Het Stenen Huis, het kasteel van Vlodrop, is in het begin van de 14e eeuw gebouwd. Tevens stond aan de Walstraat het huis Oedenrade dat in de 13e eeuw al bestond. Op dat moment stond de kerk van Vlodrop zuidelijk van het dorp nabij de Rentelaarshof aan de Roer, middenin de parochie die tevens Karken en Posterholt omvatte. Na de parochiale afscheiding van Karken in de 16e eeuw is in het dorp Vlodrop een nieuwe kerk gebouwd. Deze stond op het kerkhof aan de Kerkhofweg. Aan het begin van de 19e eeuw bestaat Vlodrop uit een compact dorp bestaande uit de Boomgaardstraat, Kerkstraat, Markt, Kleine Wal, Walstraat, Grootestraat en Bergerweg. Het Stenen Huis is in die tijd een omgracht kasteel te midden van bomenweides. Het kasteel bezit een toegangslaan vanaf de Kerkbergweg.

Tot circa 1890 is het dorp nauwelijks gegroeid. Huis Oedenrade was gesloopt.

Het Stenen Huis bestaat nog. De gracht was verdwenen en tussen het huis en de Kerkbergweg is een tuin in landschapsstijl verschenen.

De Bergerweg, de Kerkstraat en de Grootestraat zijn gedurende de 19e eeuw verhard. De Markt heeft in die tijd nog het kenmerk van een dries, een bomenweide waar vee gestald kon worden. Het grondgebruik is rondom het dorp gedurende de 19e eeuw niet noemenswaardig veranderd. In de jaren '10, '20 en '30 van de 20e eeuw vormde Vlodrop het eindstation van de tramlijn Roermond-Vlodrop. Het tramstation bevond zich ter plekke van de kruising van de Kerkstraat met de Schaapweg, naast de eveneens nog bestaande burgemeesterswoning en marechausseekazerne.

In 1929 werd begonnen met de bouw van de huidige kerk van Vlodrop, oostelijk van de oude kerk. Kort na de voltooiing werd de oude kerk afgebroken. Het kerkhof resteert nog.

Aan het einde van de jaren '50 vinden de eerste dorpsuitbreidingen plaats. Het betreft het gebied tussen de Bergerweg en de Kruisweg. Daarnaast is een rijtje huizen gebouwd aan de Randweg.

In de jaren '60 vinden weinig uitbreidingen plaats. Aan de Angsterweg zijn in die tijd sportvelden aangelegd. De Angsterweg en de Randweg zijn voorzien van laanbeplanting.

In de jaren '70 breidt Vlodrop zich uit ten westen van de Kruisweg en ten noorden van de Randweg. Aan de noordzijde van de Angsterweg is het zwembad gebouwd.

In de jaren '80 wordt slechts op beperkte schaal aan de oostrand van het dorp bijgebouwd. Daarna worden nog woningen ten noorden van de Berkenlaan gebouwd.

In de huidige situatie vindt woningbouw plaats aan de westzijde van de Van den Broecksingel. Het laatste stedenbouwkundig plan betreft het plan Hosterveld.

Stedenbouwkundige opzet

De hoofdopzet van Vlodrop bestaat uit het oorspronkelijke lintdorp aan de Grootestraat/ Kerkstraat/Kleine Wal/Walstraat met de veldwegen aan de noordwestzijde die hierop uitkomen, zoals de Bergerweg. De oude kern bestaat uit het kerngedeelte rond de Grootestraat, Markt, Kerkstraat, Kleine Wal, Walstraat en Boomgaardstraat. De bebouwing dateert deels van voor 1890 en deels uit de periode tussen 1890 en 1955. Daarnaast zijn recente toevoegingen aanwezig.

De Markt is centraal aan dit oorspronkelijke bebouwingslint gelegen. Dit plein wordt gekenmerkt door een bomengrid in verharding. Het plein is in een L-vorm gelegen. Aan de binnenhoek van de L is een soort podium aanwezig. Aan het plein is net als in de andere dorpen een voormalig raadhuis gelegen. Daarnaast zijn enkele winkels, horeca en woningen rondom het plein gelegen, waardoor op het plein enige levendigheid aanwezig is overdag.

Tussen Bergerweg en Van den Broecksingel dateert de bebouwing grotendeels uit de periode tussen 1955 en 1980 met recente toevoegingen aan de westzijde van het dorp. Het Sint Maartensplein en het De Eerensplein worden gekenmerkt door een centraal gelegen parkaanleg bestaande uit gazon, boomgroepen, hagen, speeltoestellen en parkeervakken.

Tussen Bergerweg en Wassemweg dateert de bebouwing deels uit de jaren '70 en deels van na 1990. Slechts een klein aantal woningen aan onder andere de Oerraede dateert uit de jaren '80.

In de wijk zijn een aantal parkjes aanwezig in de vorm van gazons, voorzien van enkele bomen en speeltoestellen. Het VEKOMA-terrein, gelegen in het westen van de kern, wordt omgeven door groen, waardoor de fabriek ligt ingepast tussen de aanliggende woonbebouwing. De basisschool aan de Schoolstraat wordt omgeven door een forse beukenhaag en wordt daarmee afgeschermd van de omliggende straten. De laatste uitbreiding van Vlodrop gevormd door het plan Holsterveld.

Stedenbouwkundige ontwikkeling Vlodrop (Bron: Groenstructuurplan Roerdalen DEEL I inventarisatie en analyse, december 2009)

3.2.8 Etsberg

Historische opbouw

Het buurtschap Etsberg is ontstaan ter plaatse van een iets verhoogde splitsing van twee wegen (Etsberg - Bröggelderweg). Het van oudsher agrarische karakter van het gehucht is nog te herkennen aan de architectuur.

Stedenbouwkundige opzet

De bebouwing ligt als een lint aan de wegen Etsberg, Ortjensveldweg en de Klifsbergsweg. Ter hoogte van de splitsing verwijdt de straatruimte zich, waardoor een pleinvormige ruimte ontstaat. De bebouwing vormt geen gesloten straatwand, maar ligt in de meeste gevallen op enige afstand van de straat, los van het naastgelegen pand. De nokrichting is afwisselend.

Het landschappelijke karakter van het buurtschap komt ook tot uitdrukking in de beplanting op openbaar en privéterrein. Grote voortuinen langs de Klifsbergweg ondersteunen het groene karakter van deze hoofdverkeersroute waarlangs aan beide zijden hoge zomereiken staan. Op enkele plaatsen binnen de kern is nog sprake van erfbeplanting rondom vroegere boerderijen. Daarnaast verbijzonderen de hoogteverschillen in de voortuinen het straatbeeld.