Bergweg Zuid e.o.

7.11 Archeologie en cultuurhistorie

7.11.1 Archeologie

Regelgeving en beleid

Wet archeologische monumentenzorg

Op 1 september 2007 is Wet op de archeologische monumentenzorg (Wamz) in werking getreden. Hiermee worden de uitgangspunten van het Verdrag van Valetta binnen de Nederlandse wetgeving geïmplementeerd. De wet regelt de bescherming van archeologisch erfgoed in de bodem, de inpassing ervan in de ruimtelijke ontwikkeling en de financiering van opgravingen: 'de veroorzaker betaalt'.

Voor gebieden waar archeologische waarden voorkomen of waar reële verwachtingen bestaan dat ter plaatse archeologische waarden aanwezig zijn, dient door de initiatiefnemer voorafgaand aan bodemingrepen archeologisch onderzoek te worden uitgevoerd. De uitkomsten van het archeologisch onderzoek dienen vervolgens volwaardig in de belangenafweging te worden betrokken. Het belangrijkste doel is de bescherming van het archeologische erfgoed in de bodem (in situ) omdat de bodem doorgaans de beste garantie biedt voor een goede conservering. Er wordt uitgegaan van het basisprincipe de 'verstoorder' betaalt voor het opgraven en het documenteren van de aangetroffen waarden als behoud in de bodem niet tot de mogelijkheden behoort.

Onderzoek

Volgens de archeologische verwachtingenkaart van de gemeente Lansingerland (concept) heeft het plangebied een middelhoge tot hoge verwachtingswaarde. De beschreven verwachtingszones zijn op de archeologische beleidsadvieskaart vertaald naar concrete beleidslijnen. Hiervoor is gebruikgemaakt van een zogenaamd vrijstellingsregime, waarbij ruimtelijke ingrepen tot een bepaalde omvang en diepte worden ontheven van archeologisch onderzoek.

Conclusie

In het bestemmingsplan is zowel voor de gebieden met een hoge verwachtingswaarde als voor de gebieden met een middelhoge verwachtingswaarde een aparte archeologische dubbelbestemming opgenomen. Dat betekent dat, voorafgaand aan eventuele toekomstige werkzaamheden in deze delen van het plangebied, een nadere archeologische beoordeling en eventueel aanvullend onderzoek dient te worden uitgevoerd. Voor de gebieden met een hoge verwachtingswaarde zijn dit ingrepen met een oppervlak van meer dan 100 m² en dieper dan 0,5 m. Voor de gebieden met een middelhoge verwachtingswaarde zijn dit ingrepen met een oppervlak van meer dan 500 m² of 1.000 m² en dieper dan 0,3 m of 2,5 m. Dit is vertaald in drie typen dubbelbestemmingen. Het merendeel van de gronden binnen het plangebied hebben geen archeologische verwachtingswaarde.

Met behulp van aanvullend archeologisch onderzoek kan het gebied van deze beschermende dubbelbestemming verkleind worden of kan de diepte worden aangepast. Voor de gronden met een lage kans op het aantreffen van archeologische sporen is geen onderzoek nodig. De gemeente Lansingerland wijkt gemotiveerd af van het landelijk beleid voor kleine bouwplannen. Op grond van artikel 41a van de Monumentenwet 1988 geldt namelijk de uitzondering dat voor projecten kleiner dan 100 m² (ongeacht de geldende verwachtingswaarde), geen archeologisch (voor)onderzoek nodig is. De gemeenteraad van Lansingerland heeft deze ondergrens op 200 m² vastgesteld. Eventuele vondsten, gedaan tijdens bijvoorbeeld de planuitvoering, vallen wel onder de meldingsplicht zoals vastgelegd in artikel 53 van de Monumentenwet 1988.

7.11.2 Cultuurhistorie

De cultuurhistorische waarde van Bergweg Zuid e.o. is beperkt. De oude linten zijn nog steeds aanwezig in het landschap, maar de oorspronkelijke ontginningspatronen zijn grotendeels verdwenen door schaalvergroting, aanleg van grote complexen en infrastructuur.

Historische kaart uit circa 1900 (bron: www.kich.nl)

Volgens de cultuurhistorische waardenkaart van de provincie Zuid-Holland hebben de De Grindweg en de Bergweg Zuid een hoge landschappelijke waarde. Het lint van de Grindweg heeft vanaf de Wildersekade richting de Molenlaan ook redelijk hoge waarde.

 

Uitsnede cultuurhistorische waardenkaart (bron: geo-loket provincie Zuid-Holland)

Cultuurhistorisch waardevolle objecten

Door de gemeente Lansingerland is de Nota Cultuurhistorie Plus opgesteld. Deze nota is op 26 april 2012 vastgesteld en in de nota zijn naast de rijks- en gemeentelijke monumenten een groot aantal cultuurhistorisch waardevolle objecten benoemd. Het betreft objecten zonder monumentale status, maar deze zijn wel van aanzienlijke betekenis voor de cultuurhistorie en/of van belang voor de beeldkwaliteit. De objecten leveren een grote bijdrage aan de ruimtelijke oriëntatie en herkenbaarheid van een plek. Een aantal daarvan liggen in het plangebied van dit bestemmingsplan.

Het gaat om de volgende objecten:

• een modelboerderij/winkel op het adres Bergweg Zuid 140/144;
• een boerderij op het adres Bergweg Zuid 139;
• de woonhuizen op het adres Bergweg Zuid 156-166.

Deze cultuurhistorisch waardevolle objecten worden, net als de monumenten, in het bestemmingsplan specifiek aangeduid en kennen bouwregelgeving die is afgestemd op de instandhouding van bestaande maatvoering. Beoogd is daarmee de instandhouding van de bestaande objecten. Vervangende nieuwbouw in deze bestaande maatvoering is toegestaan. Het plan voorziet daarnaast in de mogelijkheid om de betreffende aanduiding te verwijderen indien bijvoorbeeld de beleidsinzichten veranderen of het object door een calamiteit te niet is gedaan. In voorkomende gevallen kan worden teruggevallen op de reguliere maatvoering.