Voorburg en omgeving

2.4 Ecologische structuur

Dit hoofdstuk bevat een analyse van de ecologische structuur van het zorgpark Voorburg,uitgevoerd door 'Goderie Ecologisch Advies BV'.

Voorburg maakt deel uit van de landgoederenzone aan de zuidzijde van Vught. Deze landgoederenzone is sterk bepalend voor de groene uitstraling van Vught. In de ‘Nota groen. Groen heeft toekomst’ van de gemeente staat dat als volgt omschreven:

“De aanwezigheid van landgoederen, parken en bossen, een afwisselend en waardevol landschap en monumentale lanen en bomen bepalen de identiteit van zowel het buitengebied als de kernen Vught en Cromvoirt.”

In de nota Groen wordt gewezen op de diversiteit van het buitengebied als een belangrijke kwaliteit. De gemeente wil de ecologische waarden van het buitengebied verder ontwikkelen. Voorburg maakt daar strikt genomen geen deel van uit, maar is wel een belangrijke schakel in de ecologische structuur tussen Vught en het buitengebied.

Voorburg is evenals de landgoederen aan de zuidzijde van Vught ontwikkeld op de overgangszone van de beekdalen (van Dommel en Essche Stroom) en de hogere dekzandgronden. De landgoederenzone ligt op de overgang van beide landschapstypen. Afbeelding 17 (bron: nota Groen) schetst de landschappelijke structuur van de gemeente. De landgoederenzone wordt gekenmerkt door landschappelijke elementen zoals de strakke en formele kavel- en wegpatronen in Franse stijl, de slingerende patronen in Engelse landschapsstijl (zoals de waterpartijen aan de oostzijde van Voorburg), de landhuizen, kloosters, kastelen, lanen en bossen.

In een ruimer verband bezien geeft afbeelding 17 het ecologisch belang aan van Voorburg op de zuidflank van Vught. Uit deze afbeelding blijkt dat Voorburg op de flank van de beide beekdalen een knooppunt vormt in de ecologische structuur. De provinciale natuurambitiekaart (als ondergrond) geeft aan welke natuur er nagestreefd wordt in de directe omgeving van Voorburg. De kaart schetst Voorburg als een groene schakel tussen de beekdalen van Dommel en Essche Stroom die daarmee van groot belang is voor de locale ecologische structuur, met name voor soorten van minder dynamisch water (amfibieën) en soorten van oude bossen en landgoederen (vleermuizen, bosvogels, bosflora).

afbeelding 17: Ecologische structuur Voorburg (ruimer verband), met als onderlegger de provinciale natuurambitiekaart

Direct ten zuiden van Voorburg spelen enkele ontwikkelingen die van belang zijn voor de (toekomstige) ecologische structuur. Zowel op het nieuw te realiseren landgoed Groensche Hoeven als op het aangrenzende landgoed ‘ZIN’ is natuurontwikkeling gepland op de overgang van hogere gronden naar beekdal. Deze natuurontwikkeling sluit in principe goed aan bij de al aanwezige – en te versterken – structuur van de bomenlanen/bosstructuren aan de zuid- en oostzijde van Voorburg.

Zorgpark Voorburg: ecologisch netwerk

In 2006 heeft Buro Lubbers een masterplan voor de stedenbouwkundige en landschappelijke structuur van het zorgpark Voorburg gemaakt als kader voor toekomstige ontwikkelingen. Het masterplan biedt goede aanknopingspunten voor een robuuste ecologische structuur. Het laat een overgang zien in de intensiteit van bebouwing en gebruik. Die intensiteit is het hoogst aan de noord- en westzijde en neemt af naar de oost- en zuidzijde. Aan de oost- en zuidzijde bevinden zich ook nu al de belangrijkste ecologische waarden, als onderdeel van de bomenlanen, bossen, waterpartijen en overgangen daartussen. Het masterplan schetst een groene structuur aan de gehele omtrek van Voorburg. Door deze groenstructuur aan de rand te versterken wordt bijgedragen aan het streven van de gemeente Vught de kwaliteit en diversiteit van de gemeentelijke groenstructuren te bevorderen. Vanuit de ecologische optiek is de versterking met name aan de zuid- en westzijde van belang, omdat zich hier de belangrijkste contactzone bevindt met het buitengebied.

De interne structuur van Voorburg bestaat uit groene assen, waarbinnen zich compartimenten bevinden. De bebouwing en activiteiten zijn binnen de compartimenten gesitueerd. De groene assen vormen tevens het casco van de interne ecologische structuur. Dat casco bestaat uit bomenlanen van eik en beuk. Doordat de bomenlanen oud zijn, vormen deze tevens (potentieel) belangrijke structuren voor vleermuizen.

Aan de oostzijde is de relatie met de beekdalen herkenbaar: hier bevindt zich een lint van – vormgegeven – waterpartijen dat een nagenoeg doorlopende waterstructuur vormt. Ook op de historische kaart van 1836-1843 zijn deze watergangen al aangegeven. In de structuur en vormgeving van de wateren is de Engelse landschapsstijl (van landschapsarchitect Springer) goed herkenbaar. Dit vormt een belangrijke kwaliteit van de westzijde van Voorburg. Ook de gemeente onderkent in de nota Groen het belang van dit soort structuren:

“Cultuurhistorische elementen zijn dus van wezenlijk belang voor de uitstraling van de gemeente en verdienen derhalve een eigen plek in de gemeente en de groenstructuur.”

Deze waterpartijen kunnen tevens een functie vervullen als leefgebied voor amfibieën en libellen.

Voorburg kan ook een belangrijke functie vervullen voor dagvlinders en broedvogels (van struweel en bos). Door in de inrichting van het zorgpark te kiezen voor een overgang van cultuurlijk in het noorden en meer natuurlijk in het zuiden krijgen deze soortgroepen een kans. In het noorden zou dan voor een meer formele landschapsstructuur met bijvoorbeeld rhododendrons gekozen kunnen worden (met een beperkte ecologische waarde), die naar het zuiden (en westen) overgaat naar bosjes met grotere ecologische waarde in de vorm van een ondergroei met inheemse struiksoorten en struweelranden als overgang van open terreingedeelten naar besloten boom- en bosgroepen.

afbeelding 18: gewenste ecologische netwerkstructuur Voorburg – Huize Bergen

Conclusies

• 1. De interne structuur van de groene contramal met daarbinnen de bebouwingsvelden biedt een goed kader voor de interne ecologische verrijking.
• 2. Voorburg vormt een actueel (en potentieel) onderdeel van de ecologische structuur in de zuidoostelijke zone van Vught, mede gelet op de relatie met de robuuste ecologische verbindingszone (REZ) van de Essche Stroom.
• 3. De zonering in het masterplan voor de intensiteit van de bebouwing biedt goede aanknopingspunten voor de ecologische ontwikkeling op Voorburg.
• 4. De randgroenstructuur in het masterplan biedt goede aanknopingspunten met de ecologische ontwikkeling in de omgeving.
• 5. Voorgaande punten vormen een streefbeeld bij de inrichting en het beheer van zorgpark Voorburg.