Algemeen
De landbouw is van oudsher een grote grondgebruiker in de gemeente Valkenswaard. Het gaat hierbij zowel om de landbouw als sociaal-economische functie, als om gebruiker en beheerder van het agrarische cultuurlandschap. In deze paragraaf wordt nader ingegaan op de agrarische sector in de gemeente.
Regelgeving
Voor het buitengebied is met name de Reconstructiewetgeving van belang. Het reconstructiebeleid is vertaald in de provinciale Verordening Ruimte 2012. In paragaaf 7.3 wordt hier nader op ingegaan.
De regelgeving voor individuele agrarische bedrijven is in tal van besluiten vastgelegd en de regels zijn afhankelijk van het type agrarisch bedrijf. Zo bevat het Besluit landbouw milieubeheer algemene regels voor melkrundveehouderijen, akker- of tuinbouwbedrijven met open grondteelt, gemechaniseerde loonbedrijven, witloftrekkerijen, teeltbedrijven met paddenstoelen, paardenhouderijen, kinderboerderijen, kleinschalige veehouderijen, spoelbassins en opslagen van vaste mest.
Wat geurhinder door veehouderijen betreft zie paragraaf 5.5.
Onderzoek
In deze paragraaf is voor een analyse van de landbouwsector gebruik gemaakt van gegevens van het CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek) en het Web-BVB (Bestand Veehouderij Bedrijven). Het Web-BVB is een database waarin per gemeente de agrarische vergunninggegevens of meldingen van veehouderijbedrijven staan aangegeven. Deze gegevens gelden voor het totale grondgebied van de gemeente Valkenswaard.
Net als in andere delen van Brabant neemt het aantal agrarische bedrijven in de gemeente Valkenswaard gestaag af. Het totaal aantal bedrijven is in een periode van tien jaar afgenomen van 104 bedrijven (in 2000) naar 84 bedrijven (2010). In de volgende tabel is dit weergegeven.
Aantal agrarische bedrijven in de gemeente Valkenswaard (bron: Centraal Bureau voor de Statistiek, 2011)
De afname van het aantal agrarische bedrijven is een ontwikkeling die in heel Nederland speelt. Om leegstand van voormalige agrarische bedrijfsgebouwen te voorkomen, alsmede de economische ontwikkeling van het platteland te stimuleren, kunnen mogelijkheden worden geboden voor een niet-agrarisch hergebruik hiervan.
De bedrijfseconomische omvang van de agrarische bedrijven in de gemeente Valkenswaard is als volgt. Deze cijfers zijn gebaseerd op het CBS en komen uit 2000 (recentere cijfers zijn afwezig). Deze cijfers zijn vergelijken met de cijfers voor de regio.
Omvang in 2000 (in nge) | Aantal bedrijven | | | |
| | Regio Zuidoost Noord-Brabant | | Gemeente Valkenswaard | |
| | aantal | % | aantal | % |
| < 20 | 1.260 | 26 | 31 | 30 |
| 20 - 70 | 1.216 | 25 | 35 | 34 |
| 70 - 150 | 1.623 | 34 | 27 | 26 |
| > 150 | 695 | 15 | 11 | 10 |
| Totaal | 4.794 | 100 | 104 | 100 |
Omvang agrarische bedrijven in nge (Nederlandse Grootte Eenheid) (bron: Centraal Bureau voor de Statistiek, 2011)
Uit deze tabel blijkt dat er verhoudingsgewijs evenveel kleine (< 20 nge), middelgrote (20-70-nge) als grote agrarische bedrijven (> 70 nge) voorkomen. In vergelijking met de regio komen er verhoudingsgewijs wat meer kleinere bedrijven voor.
De bedrijvigheid < 20 nge is dusdanig beperkt dat er geen sprake zal zijn van een volwaardig agrarisch bedrijf (agrarische activiteiten als hoofdtak / bij wijze van hoofdinkomen). De activiteiten zullen veelal het karakter van een 'hobbybedrijf' of nevenactiviteit hebben. De bedrijven > 70 nge hebben een dusdanige omvang dat deze over goede toekomstperspectieven beschikken.
Om de agrarische sector een beter toekomstperspectief te bieden, kan in het kader van 'verbrede landbouw' aan agrarische bedrijven de mogelijkheid worden geboden om agrarisch verwante of niet-agrarische nevenactiviteiten uit te oefenen.
Het Web-BvB geeft aan dat er in de gemeente Valkenswaard 73 veehouderijen zijn. De verdeling naar bedrijfstype is als volgt:
| Type veehouderij | Aantal bedrijven | Gemiddelde bedrijfsomvang (in nge) |
| Melkrundvee | 35 | 138 |
| Vleesvarkens | 12 | 130 |
| Paarden | 12 | 64 |
| Vleesvee | 6 | 27 |
| Nertsen & vossen | 2 | 292 |
| Leghennen | 2 | 26 |
| Zeugen | 2 | 54 |
| Vleeskuikens | 2 | 180 |
Uit deze tabel blijkt dat binnen de gemeente vooral veel melkrundveehouderijen zijn. Op een tweede plaats staan de vleesvarkens en de paarden. Opvallend is dat het merendeel van de veehouderijen een zeer grote gemiddelde omvang heeft.
Relatief nieuw is de opkomst van de paardenhouderijen. Door de toename van de hoeveelheid vrije tijd en het toegenomen besteedbaar inkomen is de paardensport steeds meer in trek. Dit vertaald zich in de toename van de paardenhouderijen. Het kan zowel gaan om paardenfokkerijen, als het trainen en africhten (manege) en het recreatief houden van paarden. Dit laatste gaat gepaard met een toename van bijvoorbeeld paardenbakken en paardenstallen in het landelijk gebied.
In het buitengebied vindt het kavelruilproject Valkenswaard-Waalre plaats. De gemeente Valkenswaard vindt het belangrijk dat gronden kunnen worden ingezet voor de ruimtelijke ontwikkelingen in de gemeente, nu en in de toekomst. Het gaat bijvoorbeeld om uitbreidingen van woon- en industriegebieden, maar ook van natuur, landbouw en recreatie.
Conclusie
Het bestemmingsplan dient ruimte te bieden aan grondgebonden agrarische bedrijven en de reconstructieregeling voor intensieve agrarische bedrijven toe te passen. Daarnaast zal het plan ook mogelijkheden moeten bieden aan verbrede landbouw en hergebruik van vrijkomende agrarische bedrijven.