Monnickendam Binnen de Vesting 2013

4.1 Ruimtelijke structuur

Monnickendam is een stad die in de 14e eeuw is ontstaan. De oorspronkelijke stedelijke structuur is bewaard gebleven. Nog steeds wordt de entree van de stad gevormd door drie oorspronkelijke hoofdstraten, namelijk het Noordeinde, het Zuideinde en de Kerkstraat/De Zarken. Het Noordeinde en het Zuideinde dienden vroeger als dijken. Het dijkkarakter van deze wegen is nog herkenbaar door een verkaveling met lange smalle percelen haaks op deze wegen en een stegenpatroon in dezelfde richting. Kenmerkend zijn de laag gelegen stoepen als gevolg van de door dijkophoging hoger gelegen rijweg.

Naast de stedenbouwkundige structuur is ook in de aard van de bebouwing het karakter van de vroegere waterstad bewaard gebleven. De oudste bebouwing bevindt zich langs het Noord- en Zuideinde. De historische bebouwing aan de hoofdassen (Noordeinde, Zuideinde en Kerkstraat) kenmerkt zich door individuele panden binnen aaneengesloten gevelwanden. De meeste gevelwanden staan direct langs de weg in een strakke rooilijn. Hier en daar wordt de strakke rooilijn onderbroken door een bijzondere functie (bijvoorbeeld de kerk) die enkele meters achter de rooilijn ligt. Door de compactheid van de bebouwing in dit deel van de stad is er, behalve via stegen, nauwelijks relatie met het omliggende stedelijk gebied.

Vanwege het karakteristieke bebouwings- en verkavelingspatroon is dit deel van de stad aangewezen als beschermd stadsgezicht. Het aanwijzingsbesluit van het beschermd stadsgezicht is opgenomen in bijlage 1. In het aanwijzingsbesluit zijn uitvoerig de ontstaansgeschiedenis en ruimtelijke waarden beschreven.