Marken 2013

4.2 Werven en buurten

In de 14e eeuw werden de dijken op Marken slecht onderhouden. Hierdoor vonden regelmatig overstromingen plaats. Om de overlast van water te beperken, begonnen de Markers op werven te bouwen. Dit zijn kunstmatig opgeworpen heuvels. Toen op de werven geen plaats meer was, werden paalwoningen3 in stroken tegen de werven aangebouwd.

De werven worden gekenmerkt door de grote bebouwingsdichtheid en de opvallend steile taluds met de daarop gelegen bleekveldjes. Traditioneel werden deze gebruikt voor het drogen en het bleken van de was. Deze gebieden worden daarom de 'bleken' genoemd. Tegenwoordig worden de bleken gebruikt als tuinen bij woningen. De openbare ruimte op de werven zelf wordt gebruikt voor de ontsluiting van de woningen.

Tegenwoordig zijn er nog zestien werven, waarvan er twaalf bewoond zijn. Van de vier onbewoonde werven worden er drie beschermd als archeologisch monument. Daarnaast zijn er nog vier verzonken werven. Deze zijn niet meer als zodanig herkenbaar in het landschap. De indeling van de werven is weergegeven op figuur 2.

Naast de werven zijn er de karakteristieke buurten die op maaiveldniveau zijn ontstaan. Dit zijn de Havenbuurt, die de haven van Marken markeert, en Buurt IV die aansluitend op de Buurten I tot en met III is ontstaan.

Figuur 2. De indeling van de werven op Marken

• 3. Paalwoningen zijn woningen op palen. Het woongedeelte is bereikbaar via een buitentrap die is aangebracht tegen een houten bordes. Vanwege periodieke overstromingen kon de onderkant van de woning niet volledig dichtgezet worden.