Sint-Michielsgestel, Centrum Sint-Michielsgestel 2010

3.3 Bestaande situatie

Deelgebieden

Het plangebied wordt globaal begrensd door de Dommel, Ceintuurweg, het Spijt en Schijndelseweg. Het gebied kan in de volgende deelgebieden worden onderscheiden:

• het centrumgebied: Petrus Dondersplein, Torenstraat, Nieuwstraat en Ceintuurweg;
• het binnenterrein: gebied omsloten door Schijndelseweg, Petrus Dondersplein, Nieuwstraat en het Spijt;
• het Spijt en Schijndelseweg.

Per gebied worden weergegeven de karakteristiek van het deelgebied (gebruik, omvang), ruimtelijk-functionele kenmerken en de aandachtspunten voor ontwikkelingen in het gebied. Voorts zijn de volgende straten en pleinen belangrijk: Torenstraat, Petrus Dondersplein, Nieuwstraat, het Spijt en Schijndelseweg (openbare ruimte).

Het centrumgebied

Petrus Dondersplein en omgeving

Het gebied tussen Schijndelseweg, Torenstraat en Petrus Dondersplein vormt het hart van het centrumgebied. Hier bevinden zich de Albert Heijn met bovenwoningen, de hoefijzerwinkels en parkeergelegenheid. Een gedeelte is braakliggend terrein. Midden op het plein staat de monumentale toren. Er is een groot verschil in omvang van gebouwen, uitstraling en architectuur. Een tekortkoming is het ontbreken van volwaardige pleinwanden. De toren is een rijksmonument.

De plannen van marktpartijen in combinatie met herinrichting van het openbaar gebied zijn de belangrijkste aandachtspunten. Behoud en een nieuwe functie voor de toren zijn essentieel.

Aan de oostzijde van het Petrus Dondersplein bevinden zich en aantal woningen, horecagelegenheid De Zwaantjes, een hypotheekzaak en een kapperszaak. Volgens het vigerende bestemmingsplan zijn hier diverse centrumfuncties mogelijk.

EM-TÉ en omgeving

Tussen de Torenstraat en de Dommel aan de noordzijde zijn gevestigd de EM-TÉ, bibliotheek en het rijksmonument Torenstraat 4. Het gebied is ook deels in gebruik als parkeerterrein. De gevelwanden en aard en omvang van bebouwing zijn nogal verschillend.

EM-TÉ wenst nieuwbouw. Bij herontwikkeling moet het monument Torenstraat 4 worden ingepast evenals en verplaatsing van de bibliotheek. Hiermee zijn de belangrijkste aandachtspunten voor dit gebied bepaald.

Gemeentehuis en omgeving

Beeldbepalend voor de noordelijke bebouwingswand aan het Petrus Dondersplein is het voormalige gemeentehuis. Het gemeentehuis is nieuw gebouwd aan de overzijde van de Dommel.

Gemeentelijke monumenten zijn het gemeentehuis (Petrus Dondersplein 1), de voormalige pastorie/dependance gemeentehuis (Petrus Dondersplein 22) en de woning Petrus Dondersplein 25.

Aan de achterzijde, aan de Ceintuurweg, is sprake van een geheel andere structuur. Het straatbeeld aan de Ceintuurweg wordt in belangrijke mate bepaald door groenelementen. Hierbinnen past de relatief lage brandweergarage, ontsierend is de parkeergelegenheid.

Voor het gemeentehuis is onlangs nieuwbouw gerealiseerd aan de overzijde van de Dommel. De brandweergarage zal verplaatst worden naar een locatie buiten het plangebied.

Nieuwstraat en Schildershof

De Nieuwstraat heeft het karakter van een lokale hoofdweg. In de lintbebouwing is een diversiteit aan functies te vinden: winkels, banken, horecagelegenheden, kerk, kantoorgebouw en woningen. De massa van bebouwing is zeer gevarieerd.

De Schildershof omvat een smal pad rond de tuin van de Nederlands Hervormde kerk/pastorie (monumenten), begeleid door kleinschalige bebouwing.

Voor ontwikkelingen in dit gebied is het belangrijk dat de bebouwingsstructuur wordt behouden en functies worden ingepast die geen (toename van) hinder veroorzaken. Voor de locatie van het postgebouw, Nieuwstraat 20/22, is recent een bouwplan gerealiseerd voor een woning en een appartementengebouw (drie bouwlagen inclusief kap, vijftal appartementen). Dit bouwplan betekent een verbetering van de karakteristiek ter plaatse.

Binnenterrein

In het westelijk deel van het gebied dat wordt omsloten door Schijndelseweg, Petrus Dondersplein, Nieuwstraat en Spijt, zijn bedrijven gevestigd. Uitplaatsing is gewenst.

Het woonzorgcomplex De Beemden omvat het oostelijk deel.

Herontwikkeling van het binnenterrein is belangrijk voor versterking van met name de woonfunctie in het centrumgebied.

Spijt en Schijndelseweg

Spijt en Schijndelseweg zijn historische uitloopstraten van het centrum met kleinschalige, individuele bebouwing met enkele verschillende functies (winkels, horeca). Ook vervult dit gebied een belangrijke woonfunctie, met name het noordelijk deel. Aan de Schijndelseweg 12-14 bevindt zich een opvallend pand dat gebouwd is onder architectuur van de Bossche School. Ook de tuin is in bijpassende stijl ingericht.

De straten kunnen de ondersteunende functie voor het centrum behouden. Uitplaatsing van hinderlijke bedrijven is gewenst.

Openbare ruimte

De Schijndelseweg heeft een functie als doorgaande weg voor de regio, de Nieuwstraat als doorgaande weg voor de kern zelf.

De Torenstraat en Petrus Dondersplein hebben een ontsluitende functie en parkeerfunctie voor het centrumgebied. Het Spijt is een woonstraat en toegangsweg voor het centrum en aanliggende woongebieden. De ruimte voor het autoverkeer is beeldbepalend. Aandachtspunten voor herinrichting zijn het parkeren, de weekmarkt en kermis, de verkeersdruk (Schijndelseweg) en bevoorrading van winkels.

Monumenten

In het plangebied bevinden zich de volgende rijks- en gemeentelijke monumenten.

Rijksmonumenten:

• Petrus Dondersplein 13 (N.H.-pastorie);
• Petrus Dondersplein 18 (toren);
• Schijndelseweg 1 (N.H.-kerk);
• Schildershof 2;
• Torenstraat 4.
• Gemeentelijke monumenten:
• Petrus Dondersplein 1 (voormalig gemeentehuis), 23 (voormalige r.k.-pastorie), 25 (woning);
• Schildershof 3, 4, 5, 6 (woningen).

Deze monumenten zijn beschermd via de Monumentenwet en de gemeentelijke monumentenverordening.

Monumentale bomen

Op verschillende plaatsen komen monumentale en behoudenswaardige bomen voor. Hiermee wordt bij de planuitwerking zoveel mogelijk rekening gehouden. De afdeling Uitvoering van de gemeente heeft een zestal bomen in het gehele centrumplangebied van Sint-Michielsgestel aangemerkt als monumentaal of waardevol. Deze bomen zijn door Pius Floris Boomverzorging Vught geïnspecteerd en gewaardeerd (Rapport inventarisatie en keuring bomen centrumplan Sint-Michielsgestel; MG/V43115, 15 april 2005). Op basis hiervan is het volgende geconcludeerd.

• Beuk Torenstraat 4

Gezien de huidige plannen (bebouwing, kabels en leidingen, restauratiewerkzaamheden) en de zeer beperkte levenskansen van de beuk is het niet zinvol deze boom te handhaven in het centrumplan.

• Vederesdoorn nabij de toren

De vederesdoorn nabij de toren heeft weinig 'groene' waarde en zal geveld (moeten) worden.

• Linde ten zuidwesten van AH-blok

De linde nabij de toekomstige villa heeft voldoende waarde en de voorbereidingen om deze te verplanten zijn al getroffen.

• Plataan

Het handhaven van de plataan bij de brandweerkazerne is goed mogelijk, ondanks de nieuwbouw.

• Rode beuk gemeentehuis

De rode beuk achter het gemeentehuis heeft een levensverwachting van maximaal 15 jaar, vanwege zwamaantasting. Overwogen kan worden om deze rode beuk zo lang mogelijk proberen te handhaven. Dit moet echter wel passen in het totale ontwerp van het centrumplan. De landschapsarchitect kan hierin een adviserende rol vervullen.

• Kastanje N.H.-kerk

Het handhaven van de kastanje bij de N.H.-kerk lijkt goed mogelijk, omdat de boom past in het plan en de levenskansen voldoende groot zijn.

De overige bomen in het plangebied van het centrum zijn van veel minder waarde. Het grootste deel van deze bomen zal gekapt worden in verband met de ontwikkelingen in het centrum. Deze bomen zijn het niet waard om bewaard te worden (al dan niet verplant), zullen verplanten niet overleven, passen niet in het plan of hebben een slechte conditie. Dit laatste is waarschijnlijk veroorzaakt door de over het algemeen slechte groeiplaatsomstandigheden in het centrum.

Uitgangspunten voor de gebiedsvisie

Voor de gebiedsvisie zijn vanuit de ontstaansgeschiedenis en bestaande situatie de volgende uitgangspunten belangrijk:

• aantrekkelijker maken van het centrumgebied voor vele partijen;
• behoud van bestaande wegenstructuur;
• behoud toren en monumenten;
• aandacht voor kleinschaligheid van bebouwing;
• inpassing dan wel transformatie (verbetering ruimtelijke kwaliteit) van structuuringrepen uit het verleden, zoals de verkeersstructuur en bedrijfspercelen;
• aanleg ecologische verbindingszone langs de Dommel.