Bedrijventerrein De Rietvelden, De Vutter, Het Ertveld

2.1 Functionele structuur

De bedrijventerreinen De Rietvelden, De Vutter en Het Ertveld vormen samen het grootste bedrijvengebied in de stad. Met een bruto oppervlak van circa 375 ha en een netto oppervlak van 250 ha hebben de terreinen een belangrijke toegevoegde waarde voor de stad. Het is een bedrijventerrein, waarvoor deels een geluidzone van 50 dB(A) geldt vanwege het industrieterrein Het Erveld en De Rietvelden.

2.1.1 Algemeen

De Rietvelden

De Rietvelden is met 250 ha bruto en 198 ha netto het grootste bedrijventerrein van 's-Hertogenbosch. Het bedrijventerrein is grotendeels aangelegd in de vijftiger en zestiger jaren. Het oudste deel, het Veemarktkwartier met Brabanthallen, De Gruyterfabriek en de Industriehaven, dateert uit de jaren dertig en veertig. Het terrein kent een tweedeling. In het gebied ten westen van de Rietveldenweg zijn kleinere en middelgrote bedrijven gevestigd, en in het gebied ten oosten van de Rietveldenweg de meer grootschalige en de watergebonden bedrijven. Langs de Rietveldenweg hebben zich veel autogaragebedrijven met showrooms gevestigd. In het noordoostelijk deel van de Rietvelden is sprake van een concentratie van logistieke bedrijven.

De Rietvelden is deels een zwaar bedrijventerrein. Een belangrijk gegeven is de aanwezigheid van havenaccommodaties (Rietveldenhaven en Industriehaven). Op dit moment liggen op het terrein ook nog de restanten van de stamlijn, welke al jaren niet meer in gebruik is. Het bedrijventerrein heeft een directe ontsluiting op het Rijkswegennet, de A59.

Binnen De Rietvelden kunnen drie deelgebieden (zie figuur 2) worden onderscheiden:

• het gebied ten noordoosten van de Rietveldenweg (donkerpaars);
• het gebied langs en ten zuidwesten van de Rietveldenweg (lichtpaars);
• het Veemarktkwartier (geel).

Figuur 2: Deelgebieden De Rietvelden

Het gebied ten noordoosten van de Rietveldenweg is ontwikkeld als nat terrein. Dit gebied is bij de eerste uitgifte bestemd voor grootschalige, watergebonden en naar milieucategorie zwaardere bedrijven. Het gebied langs en ten zuidwesten van Rietveldenweg is bestemd voor middelgrote en kleinschalige en naar milieucategorie lichtere bedrijven. Hierdoor bestaat er een natuurlijke overgang naar de woongebieden de Kruiskamp, de Schutskamp en Boschveld. Het Veemarktkwartier is vernoemd naar de voormalige veemarkt. In verband met de veemarkt hebben zich indertijd ook een aantal slachthuizen gevestigd. Verder bevinden zich hier onder meer het beurs- en evenementencomplex de Brabanthallen, de bedrijfsverzamelcomplex van de voormalige De Gruyterfabriek , de asfaltcentrale van Heijmans en een regionaal opslagdepot van de Oliecentrale Nederland.

Op de Rietvelden zijn 469 bedrijven gevestigd met 6.157 werkzame personen (situatie mei, 2009). De samenstelling naar sector is als volgt:

Tabel 1: Aantal vestigingen en werkzame personen De Rietvelden naar sector, situatie mei 2009.
Bron: O&S, gemeente 's-Hertogenbosch

De Rietvelden is een gemengd terrein. Ongeveer 13 procent van de bedrijven behoort tot de industrie. Groothandel en (volumineuze) detailhandel zijn naar aantal vestigingen het sterkst vertegenwoordigd; 38 procent van de bedrijven behoort tot deze bedrijfstak. Opvallend groot (29 procent) is ook het aantal bedrijven in de zakelijke dienstverlening. Bouwnijverheid en overige dienstverlening hebben een aandeel van 6 tot 7 procent.

Naar werkzame personen heeft de industrie een aandeel van 28 procent. Belangrijke productiebedrijven zijn Heineken, Tyco Electronics, Benier (machines), Enthone (productie chemicaliën), Sigma Coatings (verven) en Moonen Shipyards (luxe jachten). De meeste werkgelegenheid (2.180 werkzame personen) is te vinden in de handel. Het gaat om een gedifferentieerde sector met aan de ene kant de groothandel (denk bijvoorbeeld aan Comserve Network Netherlands (computers en software), Honeywell Safety Management Systems (elektromotoren, instrumenten), Sligro en Makro (voedings- en genotmiddelen) en aan de andere kant de volumineuze detailhandel met de autoshowrooms langs de Rietveldenweg, de Karwei bouwmarkt, Schneider Kampeer- en Sportartikelen, tapijthal en winkels met tegels en sanitair. Op de derde plaats (met 16 procent van de werkgelegenheid komt de zakelijke dienstverlening. De bouwnijverheid, vervoer en overige dienstverlening hebben een aandeel van 6 tot 7 procent.

De laatste tien jaren is het aantal arbeidsplaatsen op De Rietvelden met meer dan een kwart teruggelopen. Het aantal vestigingen is tegelijkertijd constant gebleven. Een aantal grote bedrijven is belangrijk ingekrompen (onder andere Heineken en Tyco), andere bedrijven zijn naar elders vertrokken dan wel zijn opgeheven (Berg Electronics/FCI, Würth, Cehave). Door deze ontwikkelingen is de samenstelling van de werkgelegenheid naar sector ingrijpend gewijzigd. Rond de eeuwwisseling had de industrie nog een aandeel van circa 44 procent (tegenover 28 procent nu). Het aandeel dienstverlening en handel is sterk gegroeid.

Sinds eind jaren tachtig functioneert de ondernemersvereniging De Rietvelden de Vutter (RiVu). De vereniging heeft een belangrijke rol gespeeld bij de herstructurering van het bedrijventerrein. Aanvankelijk is de energie gericht op de verbetering van de uitstraling van de hoofdassen (Rietveldenweg, Helftheuvelweg, Zandzuigerstraat) en de oplossing van parkeerproblemen, later zijn de complexere zaken aangepakt. De ontsluiting en wegenstructuur zijn verbeterd, de bodem van de voormalige oliedepotsterreinen is gesaneerd, de Bossche Containerterminal (BCT) is opgericht en Warmte Kracht Centrale is gevestigd. Vanwege de belangen van voedings- en genotmiddelenindustrie (VGM) is een oplossing gezocht voor de milieubedrijven. Door de gezamenlijke betrokkenheid van ondernemers, rijk, provincie is veel bereikt. De verbeteringen in het terrein hebben particuliere investeringen uitgelokt; veel nieuwbouw- en diverse herontwikkelingsprojecten zijn de afgelopen jaren gerealiseerd. De afgelopen jaren is een start gemaakt met de herinvulling van de vrijgekomen bedrijfspercelen.

De Vutter

Het bedrijventerrein De Vutter is aangelegd in de jaren zeventig. Het is een middelgroot bedrijventerrein met een oppervlakte van 36 ha bruto en 27 ha netto. De Vutter kan worden getypeerd als een modern gemengd terrein. Het is een compact bedrijventerrein met een vriendelijke uitstraling richting de kern Engelen door een rand met bedrijfswoningen. Het terrein is via de Haverleij direct ontsloten op de A59.

Op het terrein zijn circa 100 bedrijven met 1.757 werkzame personen gevestigd. De meeste bedrijven werken in de handel (39 procent). Daarna volgen de bouwnijverheid (16 procent), industrie (14 procent) en vervoerssector (11 procent).

Tabel 2: Aantal vestigingen en werkzame personen naar sector De Vutter, situatie mei 2009.
Bron: O&S, gemeente 's-Hertogenbosch

Ook naar werkgelegenheid scoort de handel met 23 procent het hoogst. Daarna volgt de industrie met 20 procent van de werkgelegenheid. Opvallend is op De Vutter de sterke vertegenwoordiging van het openbaar bestuur (19 procent) en de overige dienstverlening (13 procent). De Vutter telt relatief weinig grote bedrijven. De grootste bedrijven zijn Gea Grasso, Gea Grenco (vervaardiging van machines en apparaten industriële koeltechniek), Politie Brabant Regio Brabant - Noord en CWS Boco (wasserij).

De werkgelegenheid op De Vutter is ten opzichte van 2001 met ruim een derde verminderd. Vooral in de industrie is het aantal arbeidsplaatsen sterk teruggelopen. Ondanks de teruggang in werkgelegenheid is het terreinquotiënt van De Vutter (met 65 werkzame personen per ha) nog steeds hoog.

Het bedrijventerrein De Vutter valt onder de verantwoordelijkheid van ondernemersvereniging De RiVu. De afgelopen jaren zijn enkele kleine aanpassingen in de openbare ruimte verricht, maar over het algemeen is het een goed functionerend bedrijventerrein met weinig problemen.

Het Ertveld

Ertveld-Noord en Ertveld-Zuid zijn twee binnenstedelijke bedrijventerreinen, gelegen aan een stedelijke verbindingsas, i.c. de Zandzuigerstraat. De bedrijventerreinen zijn in de jaren vijftig en zestig ontwikkeld op een voormalige afval-/puinstort. Ertveld-Noord ligt aan de Ertveldplas en is een 'nat' bedrijventerrein. Onderlangs Ertveld-Zuid loopt de Dieze, maar een aanlegsteiger ontbreekt; het is een gewoon bedrijventerrein. De totale oppervlakte van Het Ertveld bedraagt volgens de IBIS enquête 87 ha (bruto) en 24 ha netto. Het grote verschil tussen bruto en netto oppervlakte wordt veroorzaakt door de Ertveldplas. Het Ertveld valt onder de ondernemersvereniging Spoorzone.

Ertveld-Noord

Op Ertveld-Noord zijn 16 bedrijven met 300 werkzame personen gevestigd. De bedrijven zijn actief in de bouw en wegenbouw, handel, reparatie, op- en overslag van bouwmaterialen en bulkstoffen en recycling (papier en metaal). Vanwege de aanwezigheid van de milieubedrijven kan het terrein worden getypeerd als een functioneel bedrijventerrein, geschikt voor bedrijven die geen hoge eisen stellen aan de bedrijfsomgeving. Het aantal bedrijven en de werkgelegenheid van het terrein zijn de afgelopen jaren meer dan gehalveerd.

Tabel 3: Aantal vestigingen en werkzame personen naar sector Ertveld Noord, situatie mei 2009.
Bron: gemeente 's-Hertogenbosch

Enkele jaren terug is het terrein ingrijpend geherstructureerd. Het openbare gebied is heringericht en de riolering vernieuwd. Extra parkeerplaatsen en een keerlus aan de noordzijde van de Ertveldweg zijn aangelegd en de groenvoorzieningen en wegdek (klinkers vervangen door asfalt) zijn verbeterd. Op de zogenaamde 'Kop van het Ertveld' is nog circa 1,5 ha voor uitgifte beschikbaar.

Aan de noordkant bevindt zich de jachthaven van watersportvereniging Viking met bijbehorende bebouwing en een bedrijfswoning.

Ertveld-Zuid

Op Ertveld-Zuid zijn 11 bedrijven gevestigd met 136 werkzame personen. De gevestigde bedrijven zitten in de sfeer van bouw, verkoop bedrijfswagens en groothandel. Het aantal bedrijven en arbeidsplaatsen is de laatste 10 jaren constant. Ertveld-Zuid heeft door de braakliggende terreinen geen helder profiel, maar kan nog het beste worden getypeerd als een gemengd terrein. De ontsluiting wordt gevormd door een openbare insteekweg. Deze weg vormt de enige ontsluiting van dit terrein. Het meest zuidelijk deel van het terrein (2,7 ha) ligt braak. Dit terrein is eigendom van de gemeente en wordt incidenteel gebruikt als overloopparkeerterrein voor de Brabanthallen.

Tabel 4: Aantal vestigingen en werkzame personen naar sector Ertveld Zuid, situatie mei 2009.
Bron: gemeente 's-Hertogenbosch

Het terrein is dringend toe aan herstructurering. Om het terrein geschikt te maken voor (her)uitgifte moet het terrein voor een belangrijk deel op de schop worden genomen. De herontwikkeling zal in uitvoering worden genomen in combinatie met de doortrekking van de Magistratenlaan naar de Zandzuigerstraat.

2.1.2 Segmentering

Het bedrijventerrein RVE biedt huisvesting aan een verscheidenheid van bedrijven: kleinschalige en grotere bedrijven en logistieke bedrijvigheid, representatieve en industriële bedrijven. Door segmentatie en milieuclassificatie is een overgang gemaakt naar de aangrenzende woonwijken. In figuur 3 wordt een beeld gegeven van de milieusegmentering van de vigerende bestemmingsplannen.

Figuur 3: Huidige functionele situatie De Vutter, De Rietvelden en Het Ertveld

Voor het gehele bedrijventerrein De Rietvelden is met het oog op het beschermen van de industriële grondwaterwinning bepaald dat bedrijven met in potentie aanzienlijke bodem- of luchtbedreigende activiteiten, waarbij opslag, bewerking of verwerking van potentieel bedreigende stoffen een structurele bedrijfsactiviteit vormt, niet zonder bijzondere procedures kunnen worden toegestaan. Voorts is het gemeentebestuur bevoegd nadere eisen te stellen met betrekking tot de wijze van opslag van potentieel bodemverontreinigende stoffen met de daarbij te treffen voorzieningen ter voorkoming van bodemverontreiniging.

2.1.3 Gerealiseerde planologische afwijkingen

Aan de Pomphoekweg is het daar ooit gebouwde schoolcomplex al geruime tijd gesloopt en zijn op de locatie en het aanliggende terrein bedrijven (Makro en Interpharm) gevestigd.

De gronden tussen de Graaf van Solmsweg en de A59 zijn in het vigerende bestemmingsplan nog deels bestemd als "Groenvoorzieningen". Met vrijstelling ex artikel 19 van de Wet op de Ruimtelijke Ordening zijn hier al geruime tijd bedrijfsactiviteiten (o.a. Barten, BAAC en het gemeentelijk afvalstoffenbedrijf) gevestigd, waarvan het gemeentelijk afvalstoffenbedrijf inmiddels al weer is verplaatst.

In de Rietveldenhaven is na een specifieke procedure de voormalige zwaaikom gedempt. Op de vrijkomende gronden is een uitbreiding van het bedrijf Bossche Container Terminal B.V. gerealiseerd.

Luchtfoto Rietveldenhaven

Op het perceel tussen de Ruiterskampweg en de Zandzuigerstraat zijn in het verleden kantoren toegestaan. Hier bevond zich tot voor kort het kantoor van Heineken en een distributiebedrijf ten behoeve van Heineken. Dit gebruik is ten tijde van het opstellen van het voorontwerpplan gewijzigd in een pakketdistributiecentrum ten behoeve van de TNT.

2.1.4 Wonen

Bedrijfswoningen

De Vutter:
Op het bedrijventerrein De Vutter zijn op grond van het vigerende bestemmingsplan bedrijfswoningen toegestaan. Op de volgende adressen zijn op De Vutter ook daadwerkelijk bedrijfswoningen aanwezig.

• De Beemd 3;
• De Bloemendaal 13-15-17-19-21-21A-25-27-29-31-33-35;
• De Meerheuvel 2-7-12-14-15-17;
• De Vutter 3-5-7-9-11-13-15-17-19-23-25-27-29.

De Rietvelden/Ertveld:
Voor De Rietvelden en Het Ertveld geldt, dat vanaf 1995 via partiële herzieningen van de bestemmingsplannen nieuwe bedrijfswoningen niet meer zijn toegestaan. De destijds bestaande bedrijfswoningen op De Rietvelden en Het Ertveld zijn in de bestemmingsplanherziening van 1995 positief bestemd. De nog bestaande, in gebruik zijnde bedrijfswoningen (2012) zijn de volgende:

• Boksheuvelstraat 6, 12, 14, 20, 22;
• Daviottenweg 7, 15, 17, 18, 28, 38;
• Ertveldweg 7, 8, 14, 15, 17, 34, 55, 61;
• Graaf van Solmsweg 48, 107;
• Hedikhuizerweg 1, 23, 33;
• Jagersheuvelstraat 4 (3 bovenwoningen);
• Kasteleinenkampweg 4A;
• Ketelaarskampweg 15A, 25;
• Koenendelseweg 7, 15, 17;
• Oude Engelenseweg 7;
• Oude Vlijmenseweg 178, 180;
• Pomphoekweg 2, 4;
• Rietveldenweg 1, 9, 11, 13;
• Veemarktkade 15, 17;
• Zandzuigerstraat 20.

Woningen

Langs de Oude Vlijmenseweg staan diverse woningen. De bestaande woningen zijn gelegen aan de Oude Vlijmenseweg 156 tot en met 176. De woningen aan de Oude Vlijmenseweg 192-194A zijn door de gemeente verworven en worden niet meer als zodanig gebruikt. Deze zullen worden gesloopt.

Foto woningen Oude Vlijmenseweg (deel woningen nrs. 156-176)

Woonboten

In de Industriehaven aan de Oude Engelenseweg hebben 11 woonboten een legale ligplaats. In het vigerende bestemmingsplan is geen regeling opgenomen ten aanzien van deze woonboten. De Industriehaven is op basis van de APV aangewezen als een ligplaatslocatie voor woonboten. De woonboten zijn aangesloten op nutsvoorzieningen.

2.1.5 Handel

Op het bedrijventerrein is de groothandelsfunctie in ruime mate vertegenwoordigd. Detailhandel is slechts toelaatbaar gemaakt in de aangewezen segmenten a.b.c.-goederen (auto's, boten, caravans, (landbouw)machines, motoren en banden) en (andere) volumineuze of milieuverstorende goederen. Aan de Rietveldenweg 13 is al vele jaren het bedrijf Meubelhandel Palace B.V. gevestigd. Verkoop van meubels is elders in het plangebied niet toegestaan.

2.1.6 Kantoren

Op het terrein zijn geen zelfstandige kantoren toegestaan. Op het perceel Rietveldenweg 37 is vanwege de omvang van het voormalige kantoor van Heineken een kantoorbestemming gelegd. Inmiddels is dit kantoor gesloopt en kan het terrein volledig toebedeeld worden met een bedrijfsbestemming.

2.1.7 Overige voorzieningen

Op het bedrijventerrein bevinden zich geen zelfstandige horecafuncties. Wel is ondersteunende horeca toegelaten in het bedrijfsverzamelgebouw van De Gruyterfabriek en zijn horeca-activiteiten verweven in het gebruik van het beurs en evenementencomplex De Brabanthallen.

Op het bedrijventerrein is aan de Hedikhuizerweg 3 de praktijkschool De Rijzert gevestigd. Voorts is aan de Hedikhuizerweg 15 - 17 de vestiging van een fitnesscentrum vergund en is aan de Koenendelseweg 9 het Gezondheidcentrum West gevestigd.