Steegsche Velden-oost

3.8 Watertoets

3.8.1 Waterhuishoudkundig plan Aarle-Steegsche Velden

Door ARCADIS is in 2009 een waterhuishoudkundig plan opgesteld ten behoeve van de ontwikkeling van het totale plangebied Aarle-Steegsche Velden.

Hoewel Aarle-Steegsche Velden in verschillende fasen wordt gerealiseerd, is het waterhuishoudkundig systeem voor het nieuwe woongebied in zijn geheel bezien. Uitgangspunt is een goed functionerend watersysteem voor het gehele woongebied. Bij het ontwerp van het watersysteem dient rekening gehouden te worden met de fasering van Aarle-Steegsche Velden. Natuurlijk dient vanaf het begin van de realisatie een watersysteem aangelegd te worden wat voldoet aan de gestelde randvoorwaarden.

Algemeen

De gemeente Best heeft het voornemen aan de noordzijde van Best een gebied te ontwikkelen ten behoeve van woningbouw. Het plangebied bestaat uit twee deelgebieden, Aarle en Steegsche Velden. Het totale gebied heeft een oppervlakte van circa 199 hectare en wordt grofweg begrensd door de Aarleseweg, Mosselaarweg, Hokkelstraat, Nieuwe Dijk Liempdeseweg, Spoorweglaan, Ringweg en Oirschotseweg. Het gebied ten oosten van de spoorlijn wordt Steegsche Velden genoemd.

De Watertoets is een procesinstrument dat ruimtelijke plannen toetst op de mate waarin zij rekening houden met het beleid om water in Nederland meer ruimte geven. De Watertoets is sinds 1 november 2003 verplicht bij onder andere het opstellen van bestemmingsplannen. Bij de Watertoets gaat het om vroegtijdig informeren, adviseren, afwegen en uiteindelijk beoordelen van waterhuishoudkundige aspecten in ruimtelijke plannen en besluiten.

Beleid

Waterschap de Dommel en gemeente Best zijn verantwoordelijk voor het waterbeheer ter plaatse van het plangebied. Onderstaand zijn de relevante beleidsuitgangspunten opgesomd van beide waterbeheerders. Deze uitgangspunten zijn afgeleid uit beleidsnotities en een overleg met gemeente en Waterschap.

• Bij de opvang van hemelwater wordt de gebruikelijke voorkeursvolgorde gevolgd: infiltratie van hemelwater - retentie van hemelwater - afvoer naar oppervlaktewater - afvoer naar riolering.
• De bergingsopgave dient binnen het plangebied te worden gerealiseerd.
• Als met de ontwikkeling watergangen verdwijnen die ook voor het regionale systeem een bergingsfunctie vervullen, dient een berging met dezelfde omvang ten behoeve van het regionale systeem te worden terug gebracht.
• Op de locatie wordt een volledig gescheiden stelsel aangelegd.
• Landelijke afvoer van het gebied is 0,33 à 0,67 l/s/ha (bron: afvoercoëfficiëntenkaart waterschap de Dommel).
• Bij onvoldoende ontwatering wordt het maaiveld opgehoogd, drainage wordt niet toegepast.
• De grondwatersituatie mag ten opzichte van de huidige situatie niet verslechteren.
• Overlast door grondwater moet zoveel mogelijk worden beperkt.
• Voorkomen van het gebruik van uitlogende bouwmaterialen en voorkomen van diffuse verontreiniging.

Huidige situatie

Beschrijving gebied Aarle en Steegsche Velden

De maaiveldhoogte van de onderzoekslocatie is ingemeten ten opzichte van NAP. In deelgebied Aarle varieert de maaiveldhoogte van 15,4 m+NAP in het zuiden tot 13,3 m+NAP in het noorden. In Steegsche Velden varieert de maaiveldhoogte van 13,7 m+NAP in het zuiden tot 12,0 m+NAP in het noorden.

Geohydrologische situatie

Op basis van de gemeten grondwaterstanden, langjarige monitordata van TNO-NITG en kaartmateriaal is voor de onderzoekslocatie Steegsche Velden het grondwaterregime als volgt geschat:

• GHG varieert tussen 13,25 m+NAP in het zuidwesten van het gebied tot 12,2 m + NAP in het noordoosten;
• GMG varieert tussen 12,6 m+NAP in het zuidwesten van het gebied tot 11,6 m+NAP in het noordoosten;
• GLG varieert tussen 12,0 m+NAP in het zuidwesten van het gebied tot 10,9 m+NAP in het noordoosten;
• Geadviseerd wordt de grondwaterstand te blijven monitoren zodat aan de hand van deze data het vastgestelde grondwaterregime kan worden geoptimaliseerd.
• Uit veldwerk is gebleken dat de bovengrond bestaat uit matig tot zeer fijn zand dat sterk siltig is, afgewisseld door uiterst fijn en sterk tot uiterst siltig zand. Verwacht wordt dat de doorlatendheid van de bodem beperkt is en infiltratie geen goede optie is.

Toekomstige situatie

Waterambitie

De volgende waterambities worden in Aarle-Steegsche Velden nagestreefd:

• scheiden schone en vuile waterstromen;
• hydrologisch neutraal bouwen;
• elk deelgebied houdt zijn eigen broek op;
• binnen een veerkrachtig systeem dient water de ruimte te krijgen.

Het beleid van het waterschap is gericht op het realiseren en in stand houden van een duurzaam veerkrachtig watersysteem. Onder duurzaam wordt verstaan dat problemen niet worden afgewenteld naar andere gebieden of generaties. Met veerkrachtig wordt bedoeld: meer zelfregulerend vermogen zoals natuurlijke zuivering en de opvang van tijdelijke wateroverschotten. Deze doelstelling vraagt om voldoende ruimte in voor de opvang en berging van water.

Hemelwatersysteem

Hemelwater en vuilwater zullen gescheiden worden ingezameld en afgevoerd.

Benodigde berging/ ruimtebeslag

Op basis van de neerslagduurlijn T=10 + 10% en T=100 +10 % en de specifieke afvoercoëfficiënt is de benodigde berging bepaald.

Voor de totale locatie Aarle en Steegsche Velden (circa 130 hectare te ontwikkelen tot woongebied) zal het verhard oppervlak circa 70% bedragen. Uitgaande van T=10 + 10 % dient in totaal 46.104 m3 geborgen te worden. Naast de benodigde berging dient in het plandeel Aarle nog 1.000m3 extra geborgen te worden vanuit het plan Zessprong.

Wateroverlast

Wateroverlast wordt voorkomen door een robuust hemelwatersysteem te ontwerpen. Het hemelwater wordt geretendeerd in groenzones.

Waterkwaliteit

Het hemelwater zal vertraagd afgevoerd worden naar het oppervlaktewatersysteem. Er wordt naar gestreefd om de waterkwaliteit te waarborgen.

Bouw & wegpeilen

De toekomstige bouw- en wegpeilen worden hoofdzakelijk vastgesteld op basis van de maatgevende grondwaterstand en de peilen van bestaande aansluitende wegen.

Ten noorden van de planlocatie ligt de natte natuurparel De Mortelen. Het waterschap De Dommel heeft schriftelijk aangegeven dat het deelgebied van Steegsche Velden-oost niet in het Keurattentiegebied is gelegen, waardoor er dan ook geen rekening hoeft te worden gehouden met een grondwaterstandsverhoging.

Beheer & Onderhoud

Het waterschap heeft aangegeven in principe het beheer en onderhoud van de voorzieningen op zich te nemen.

Vergunningen

Voor de lozing van het hemelwater op oppervlaktewater en/of werkzaamheden nabij een watergang is ontheffing nodig van de Keur. Daarnaast is voor het lozen vanuit een verbeterd gescheiden stelsel een Wvo-vergunning nodig.

3.8.2 Waterhuishoudkundige onderbouwing Steegsche Velden-oost

Door Breijn BV is in mei 2010 aanvullend op de eerder beschreven waterhuishoudkundige onderbouwing voor Aarle en Steegsche Velden oost samen, een waterhuishoudkundige onderbouwing opgesteld voor het aparte plangebied Steegsche Velden oost. Uit diverse bodemonderzoeken blijkt de aanwezigheid van leem(lagen) in de bovenste bodemlagen. Naar aanleiding van de resultaten kan geconcludeerd worden dat door de aanwezige leemlagen in de ondergrond en de hoge GHG de planlocatie niet direct geschikt is voor infiltratie van hemelwater. Wel is tijdelijke berging boven de GHG mogelijk.

Tauw heeft voor de riolering van Steegsche Velden oost het voorlopig ontwerp opgesteld (VO) en stelt tevens het definitief ontwerp (DO) op. Bij het opstellen van het rioleringsontwerp is voorheen uitgegaan van het feit dat er een retentievoorziening zou worden aangelegd in het noordoosten van het plangebied, ten behoeve van de gehele ontwikkeling van Steegsche Velden. Momenteel is een gefaseerde ontwikkeling aan de orde, waarbij elke ontwikkeling ook zelf in de eigen wateropvang kan voorzien. Om die reden heeft Tauw een aanvulling gemaakt op het eerder geschreven waterhuishoudkundige plan. Hieruit blijkt dat een wadiachtige oplossing (met een langzame infiltratietijd), een geschikte oplossing is voor het plangebied Steegsche Velden oost.

Tauw heeft in de eerder beschreven aanvulling diverse wadiachtige oplossingen gepresenteerd. Hieruit is door de gemeente een variant gekozen, namelijk het bergen van water in begroeide wadi's en regenwaterriool (gescheiden waterstelsel).

Uitgangspunten bergingsopgave

Uitgangspunt bij de bepaling van de minimale grootte van de bergingsvoorziening is het gegeven dat het water afkomstig van het plangebied Steegsche Velden oost op de planlocatie zelf wordt geborgen.

Het te projecteren watersysteem dient de neerslag in een situatie die éénmaal per 10 jaar voorkomt adequaat te kunnen verwerken. Hierbij moet rekening worden gehouden met een toeslag van 10% in verband met mogelijke klimaatverandering. Voorzieningen voor oppervlakteberging (zoals wadi's of buffersloten) mogen niet maximaal gevuld raken.

Verder dient het watersysteem getoetst te worden aan een neerslagstatistiek die éénmaal per 100 jaar voorkomt. Hierbij wordt eveneens rekening gehouden met een toeslag van 10% in verband met mogelijke klimaatverandering. In deze situatie mag geen overlast voor de burger ontstaan. Wel mag het watersysteem maximaal benut worden. Het watersysteem wordt in de berekeningen getoetst op het niet optreden van inundatie bij de voorzieningen.

Om de benodigde retentie te bepalen is gebruik gemaakt van het toetsinstrumentarium

'Hydrologisch Neutraal Ontwikkelen' (HNO), dat is ontwikkeld door het waterschap Aa en Maas en het waterschap De Dommel. Bij gebruik van het toetsinstrumentarium zijn de volgende standaardwaarden gehanteerd:

· Infiltratiesnelheid bodem = 1,0 m/dag

· Maximale peilstijging (in normaal nat jaar) = 0,4 m

· Maximale peilstijging bij T=10 jaar scenario = 0,5 m.

· Maximale peilstijging bij T=100 jaar scenario = 0,6 m.

· Afvoercoëfficiënt bij T=10 jaar scenario = 0,43 l/s.ha.

· Afvoercoëfficiënt bij T=100 jaar scenario = 0,86 l/s.ha.

Bergingsopgave

Op basis van bovengenoemde standaardwaarden (onder uitgangspunten bergingsopgave) en het afvoerend verhard oppervlak in het plangebied (4,9 hectare), zijn met behulp van het toetsinstrumentarium HNO de volgende ontwerpvereisten berekend:

• Benodigde berging bij T=10: 2428 m³.
• Benodigde berging bij T=100: 3280 m³.
• Benodigd ruimtebeslag: 4856 m².

Met het oog op de verwachte klimaatontwikkelingen, is uitgegaan van een voorziening die een bui van T=10 + 10 % en T=100 + 10 % kan bergen. Dit geeft de volgende ontwerpvereisten:

• Benodigde berging bij T=10 + 10 %: 2671 m³.
• Benodigde berging bij T=100 + 10 %: 3608 m³.
• Benodigd ruimtebeslag + 10 %: 5342 m².

Bergingsvoorziening

Eerder is al aangehaald dat een wadiachtige oplossing, waarbij een langzame infiltratietijd geen bezwaar is, een geschikte oplossing is voor het plangebied Steegsche Velden oost. Wadi's zijn er in meerdere varianten. Er kan gekozen worden voor zowel begroeide als niet begroeide wadi's. Het verschil tussen beide is dat in de eerste variant minder ruimte beschikbaar is voor de berging van water. Niet al het af te voeren water kan dan terecht in de wadi's, waardoor ook nog op een andere manier water afgevoerd moet worden. Door de gemeente Best wordt gekozen voor het bergen van een deel van het water in begroeide wadi's en een deel van het water in het regenwaterrioolstelsel.

Bij beplanting van de wadi's voor 25 % met bomen of struiken moet uitgegaan worden van een benodigd ruimtebeslag dat stijgt van 5342m² naar 6678 m² om de benodigde berging van 3608 m³ te halen. In de voor 25% beplante Wadi's is maar ruimte voor 5708 m² terwijl er 6678 m² (3608m³) nodig is. Hierdoor moet nog 15% van de waterberging plaatsvinden in het regenwaterrioolstelsel, dit komt overeen met 523m³. Op basis van deze berekening zal om aan de bergingseis te kunnen voldoen een regenwaterriool aangelegd moeten worden met buizen van 600mm à 700mm.

De gemeente Best kiest voor het aanleggen van wadi's die voor 50 % beplant worden met bomen of struiken. Door deze keuze dient 1038 m³ geborgen te worden in het riool. Om aan de bergingseis te kunnen voldoen zal in Steegsche Velden oost een regenwaterriool aangelegd worden met buizen van 800mm à 900mm.

3.8.3 Wateradvies

In het kader van het waterhuishoudkundig plan en de watertoets is het Waterschap De Dommel nauw betrokken bij de planvorming. Op 6 januari 2009 is reeds een overleg geweest met het waterschap en de gemeente Best over de invulling en waterhuishoudkundige randvoorwaarden voor het totale plangebied Aarle en Steegsche Velden. Vervolgens heeft op 21 en 22 januari 2009 een workshop plaatsgevonden over de inrichting van het totale plangebied. De verdere afstemming over de waterhuishoudkundige randvoorwaarden met het waterschap en de gemeente Best heeft plaatsgevonden op 23 maart 2009. Momenteel is een gefaseerde ontwikkeling aan de orde, waarbij elke ontwikkeling ook zelf in de eigen wateropvang kan voorzien. Om die reden heeft Tauw als aanvulling op het waterhuishoudkundig plan een rioleringsplan opgesteld (22 juli 2010), waarbij de waterberging deels in het regenwaterrioolstelsel plaatsvindt en deels in de twee groen- / waterbergingsstroken tussen de woningen.

Uitkomst overleg

Aan de hand van laatstgenoemd rioleringsplan is een overleg geweest met Waterschap De Dommel. Uitkomst is dat zij zich kunnen vinden in het voorliggende rioleringsplan. Afgesproken is dat het Waterschap betrokken blijft bij de concrete invulling van de groen- / waterbergingstroken. Op basis van de waterparagraaf en het bestemmingsplan is een wateradvies afgegeven door Waterschap De Dommel (het wateradvies is opgenomen in bijlage 3).