Buitengebied Giessenlanden

2.2 Regionaal beleid

2.2.1 Regionale structuurvisie Alblasserwaard Vijfheerenlanden (2004)

Onder de titel 'authentiek & vernieuwend' geven de gemeenten in de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden hun integrale kijk op de toekomstige ruimtelijke ontwikkeling van hun regio. Kern van de visie is de vorming van een vitale regio, gericht op het duurzaam vernieuwen van zowel het landelijk als het stedelijk gebied, samen met het versterken van het overwegend open, rustige en authentieke karakter van de regio, waardoor bewoners, bedrijven en bezoekers zich thuis blijven voelen en zich verder kunnen ontplooien.

Inzet is een duurzame en welvarende landbouw als drager van het karakteristieke en cultuurhistorisch waardevolle landschap. Daarbij wordt enerzijds uitgegaan van schaalvergroting en anderzijds een verbrede ontwikkeling, met neveninkomsten uit natuur, water en recreatie. In het verlengde van het Convenant blijft de regio zich inzetten voor het realiseren van de provinciale ecologische hoofdstructuur. Verder zullen de natuurdoelen vooral gestalte moeten krijgen binnen de agrarische bedrijfsvoering.

Voor de lange termijn is in de regionale structuurvisie per thema een aantal hoofdlijnen voor het beleid geformuleerd.

Samenvattende beleidslijnen voor landschap:

• behoud groene karakter met herkenbare landschapsstructuur en driedeling: beslotenheid op oeverwallen langs Lek en Merwede, centrale openheid van de Alblasserwaard en kleinschaliger openheid van de Vijfheerenlanden;
• in het Middengebied zo min mogelijk maïs-/ruwvoederteelt toestaan en zoveel mogelijk concentreren op de hoger gelegen gronden aan de randen van de regio;
• storende en landschapsontsierende agrarische gebouwen die vrijkomen zoveel mogelijk saneren, mede met behulp van Ruimte-voor-Ruimteregeling;
• ingeval van teruglopend fruitareaal langs de oeverwal van de Lek stimuleren, dit areaal toe te voegen aan bestaand landbouwareaal, eventueel in combinatie met enkele nieuwe landgoederen;
• voorkomen verdere aantasting belevingswaarde open centrale gebied langs de Zuidrand door tegengaan verdere hoogbouw en voorkomen realisering windturbines langs de Betuweroute;
• behoud van en voorkomen van verdere aantasting van de samenhangende oost-westgerichte groene open ruimte ter weerszijden van de A28;
• zorgdragen voor versterking van het landschap in de omgeving van stedelijke elementen zoals Betuweroute en stedelijke uitbreidingen van de kernen;
• voorkomen van verrommeling bij vrijkomende agrarische bedrijfsgebouwen;
• voorkomen van verlies aan doorzichten vanuit de cultuurhistorische linten.

Samenvattende beleidslijnen voor landbouw:

• streven naar een duurzame en welvarende landbouw als belangrijkste drager van het landelijk gebied; daarbij een verbrede ontwikkeling met neveninkomsten uit natuur, water en recreatie mogelijk maken;
• bieden van mogelijkheden voor schaalvergroting van agrarische bedrijven, zoveel mogelijk hand in hand met een verbrede ontwikkeling;
• herbenutten van vrijkomende agrarische complexen voor (meerdere) wooneenheden, eventueel gecombineerd met niet-hinderlijke bedrijvigheid;
• waar gewenst saneren van storende en landschapsontsierende opstallen of hele agrarische complexen met een Ruimte-voor-Ruimteregeling, bij voorkeur door het toestaan van de bouw van één of enkele woningen ter plaatse of – als dat niet wenselijk is – door het toevoegen van woon- en/of werkfuncties binnen de contouren; hierbij regionaal afstemmen en bezien of uitbreiding van contouren noodzakelijk is;
• afnemend fruitareaal bij voorkeur toevoegen aan het landbouwareaal; als dat niet lukt afwegen van andere functies zoals nieuwe landgoederen, recreatie of natuur.

Samenvattende beleidslijnen voor natuur:

• behoud en herstel van een hoog kwaliteitsniveau van natuur, landschap, cultuurhistorie, water en milieu; een halt toeroepen aan sluipend verlies van ruimtelijke kwaliteit, door meer aandacht voor beeldkwaliteit en handhaving;
• realisering van ecologische hoofdstructuren en de aanleg van kleinschalige landschapselementen; de manier waarop de natuurdoelen worden gerealiseerd wijkt af van het traditionele aankoopbeleid van de overheid: agrariërs dragen bij aan deze natuurdoelen met een vergoeding vanuit de rijksoverheid;
• realisering van een basisnatuurkwaliteit door instandhouding en versterking van de natuurwaarden in de regio met medewerking van alle agrariërs;
• waar nuttig en nodig streven naar 'Rood voor Groen'-oplossingen (streekvereveningsfonds, nieuwe landgoederen).

Momenteel wordt door de gemeenten gewerkt aan een nieuwe toekomstvisie: Visie 2030.

Gebiedsvisie Alblasserwaard Vijfheerenlanden (2009)

Het Gebiedsplatform Alblasserwaard Vijfheerenlanden is in het leven geroepen om de gemeenten in de Alblasserwaard en Vijfheerenlanden van advies te kunnen dienen over de ontwikkelingen in het landelijk gebied. In het Gebiedsplatform zijn een groot aantal organisaties op het gebied van landbouw, landschap, natuur, recreatie en cultuurhistorie vertegenwoordigd. Het Gebiedsplatform Alblasserwaard Vijfheerenlanden wil een nieuwe impuls geven aan de toekomst van het gebied. Met de gebiedsvisie Alblasserwaard Vijfheerenlanden (2009) wil het platform daarvoor de koers uitzetten. Een koers die vervolgens moet leiden tot actie: samen aan de slag om de kracht en de pracht van het gebied te koesteren, door verder te ontwikkelen.

Twee opgaven in de visie zijn van belang voor het buitengebied:

• 1. koesteren en ontwikkelen van de landschappelijke en cultuurhistorische kernkwaliteiten en de natuurwaarden;
• 2. ondersteunen van de agrarische economie in het ontwikkelen van nieuwe perspectieven.

Ad 1

Kades, tiendwegen, stroomruggen, donken en andere kenmerkende landschapselementen met hun aardkundige waarden verdienen betere, actieve bescherming. Het platform streeft naar het ontwikkelen van een fijnmazig netwerk van nieuwe, voornamelijk natte natuur. De kenmerkende knotwilgen en geriefhoutbosjes, hakhout, erfbeplantingen en boerenboomgaardjes zijn beeldbepalend voor het landschap. Zij worden beter beschermd en nieuw aangeplant. Het Gebiedsplatform streeft ernaar de cultuurhistorische landschapselementen zoals voormalige eendenkooien in ere te houden als natuurgebiedjes. Ook wordt ingezet op het op peil brengen en stabiel houden van de weidevogelpopulatie.

Verdere verrommeling van het landschap wordt tegengegaan. Daaronder wordt verstaan het voorkomen van alle ingrepen in het lint en landschap die de beeldkwaliteit en daardoor de herkenbaarheid en beleving aantasten. Het open landschap, met daarin de silhouetten van dorpen en kerken, boerderijen en knotwilgen, blijft bestaan. Kleinschalige recreatie wordt aangemoedigd (wandelen, fietsen, kanoën, overnachten), met respect voor en genieten van de natuur, de historische gebouwen en de streekproducten.

Functieverandering van gebouwen en gronden mag op beperkte schaal, en uitsluitend binnen de uiterlijke verschijningsvorm van dat open landschap en de (historische) boerderijen en dorpscontouren.

Ad 2

In grote lijnen onderscheidt het platform binnen het gebied twee typen agrarisch ondernemerschap:

• een waarbij door optimalisatie van de bedrijfsvoering en innovatie de efficiency van het bedrijf voortdurend wordt verbeterd;
• een die zich kenmerkt door de verbreding van de agrarische bedrijfsvoering met bijvoorbeeld agrarisch natuurbeheer, zorgverlening, verkoop van streekproducten en recreatieve voorzieningen.

Het is de ambitie van het Gebiedsplatform om de Alblasserwaard Vijfheerenlanden ook in de toekomst een goed renderende thuisbasis te laten zijn voor bedrijven waarbij door optimalisatie van de bedrijfsvoering en innovatie de efficiency van het bedrijf voortdurend wordt verbeterd en bedrijven waarbij het agrarisch ondernemerschap wordt gekenmerkt door verbreding van de agrarische bedrijfsvoering.

De verkaveling in het gebied zal waar mogelijk en nodig worden geoptimaliseerd. De oppervlakte aan maïs-/ruwvoederteelt moet worden teruggedrongen, omdat die het karakteristieke landschap aantast.

Het Gebiedsplatform stelt als doel dat binnen 10 jaar ten minste 50% van alle boeren in de Alblasserwaard Vijfheerenlanden hun landerijen op natuurlijke wijze beheren.

Het waterbeheer in het gebied wordt afgestemd op de huidige functies, maar zonder schade toe te brengen aan bebouwing en natuur. De ontwikkeling en marketing van streekproducten wordt bevorderd.