Smokkelhoek

3.3 Duurzaamheid en verbetering uitstraling

Herstructurering en kwaliteitsverbetering

In de voorbije planperiode is een groot deel van het bedrijventerrein geherstructureerd. Dit resulteerde in:

• een nieuwe volwaardige hoofdontsluitingsstructuur;
• uitbreidingsmogelijkheden voor bestaande bedrijven;
• inbreidingsmogelijkheden met lokaal gevestigde, verplaatste bedrijven;
• uitbreiding van het bedrijventerrein in oostelijke richting;
• kwaliteitsverbetering van de openbare ruimte in combinatie met aanleg van voldoende waterberging.

De komende planperiode zijn er goede mogelijkheden voor verdere verbetering van de uitstraling van het bedrijventerrein.

Ambitie en realiteit

Uit de consultatie bij diverse bedrijven, reguliere contacten en de visie van de gemeente blijkt dat er een duidelijke ambitie aanwezig is voor herstructurering van enkele delen, kwaliteitsverbetering en een hoogwaardige uitstraling. Op verschillende terreinen is met eenvoudige maatregelen winst te behalen, zoals het 'opschonen' van bermen. Andere maatregelen vragen verdere uitwerking waar aanzienlijke kosten aan verbonden zijn, zoals energievoorzieningen.

Het is duidelijk dat in de huidige tijdsgeest prioriteitsstelling noodzakelijk is. Dit zorgt ervoor dat het 'pakket aan opties' zoals hierna genoemd, zeer selectief wordt ingezet. Hierbij zijn met name kansen benoemd zonder dat een directe vertaling naar uitvoering kan plaatsvinden. Het huidige tijdsgewricht kan er overigens ook voor zorgen dat ogenschijnlijk kostbare maatregelen door technische innovaties de komende enkele jaren veranderen richting een perspectiefvolle investering.

Opslag goederen

In het geldende bestemmingsplan Bedrijventerrein Smokkelhoek zijn bepalingen opgenomen ten aanzien van opslag van goederen. Die bepalingen zijn in dit bestemmingsplan overgenomen. Dat betekent op hoofdlijnen dat opslag van goederen voor de voorgevel van gebouwen en/of langs interne ontsluitingsstructuur en/of langs randen van het bedrijventerrein niet is toegestaan. Hiervan kan worden afgeweken indien een groene afscherming wordt gerealiseerd.

Met bedrijven die opslag plegen op gemeentelijke gronden, zullen hierop worden aangeschreven. In bedrijfscontacten wordt bij bedrijven die op het bedrijfsperceel momenteel goederen in het zicht hebben opgeslagen, aandacht gevraagd voor een verbetering van de uitstraling van het eigen bedrijfsperceel.

In alle nieuwe situaties zal de gemeente nog nadrukkelijker dit aspect in besprekingen, contacten en handhavingsacties betrekken.

Een voordeel van het nieuwe bestemmingsplan is dat er wel mogelijkheden voor dergelijke opslag worden geboden; dat ontbrak in het geldende plan. Voorwaarde is het aanbrengen van een groene afscherming.

Duurzaamheid Smokkelhoek

Duurzaamheid is het aspect dat de komende planperiode meer aandacht krijgt. Dit geeft invulling aan het provinciaal en gemeentelijk beleid. Daartoe is onlangs een subsidieregeling in het leven geroepen om bedrijven te stimuleren energiemaatregelen te nemen. Op alle relevante terreinen zullen stappen moeten worden gezet. Voor Smokkelhoek zijn de aandachtsvelden en mogelijkheden verkend.

Aandachtsvelden

In relatie tot ligging en aard van het bedrijventerrein Smokkelhoek vragen de volgende aspecten aandacht.

• Energie: Hoe kan het energiegebruik worden beperkt? Zijn er kansen voor energieopwekking? Kan beschikbare energie efficiënter worden benut?
• Water: Het verhardingsoppervlak neemt toe. Regenbuien worden steviger. Water moet zoveel mogelijk binnen het gebied worden opgevangen en vastgehouden. Kan dit bijdragen aan de ruimtelijke kwaliteit?
• Ecologie: kunnen tijdelijk ingerichte percelen bijdragen aan ecologische waarden?
• Zuinig ruimtegebruik: Compact bouwen. Buitenruimte minimaliseren. Open stukken als reservering voor mogelijke uitbreiding vermijden of anders (tijdelijk?) benutten. Bestaande locaties maximaal benutten voordat tot een nieuwe vestiging wordt overgegaan.
• Ruimtelijke kwaliteit: De uitstraling van het gebied betekent een visitekaartje voor de bedrijven. De inrichting van de openbare ruimte speelt hierbij een belangrijke rol. Bestaand en nieuw terrein vormen een geheel. Door uitbreiding met herstructurering te verbinden kan het gehele gebied opgewaardeerd worden.
• Parkeren: Collectief parkeren draagt bij aan een compacte inrichting van het gebied.
• Afval: Collectief afval verzamelen en afvoeren kan financieel en ruimtelijk aantrekkelijker zijn dan dit per bedrijf te organiseren. Recyclingsmogelijkheden (cradle2cradle) kan omvang en waarde beïnvloeden.

Methodiek

Door voor de aandachtsvelden expliciete maatregelen te benoemen in de vorm van ambitie en normen wordt duurzaamheid concreet en toetsbaar.

aandachtsveld		deelaspect	maatregel
Energie		Energieprestatie op locatie (EPL)	EPL>7,2 bij >20.000 m2 bedrijfsgebouwen (18-50% CO2-reductie)
		Duurzame energieopwekking	>5% duurzaam opwekken
		Alternatieve energievormen	Zonnecollectoren op daken WKO
		Restwarmte benutten	Clustering bedrijven onderzoeken
		Openbare ruimte	Energiezuinige straatverlichting
Water		Bergen binnen gebied	Afkoppelen daken en verhard oppervlak Grasdaken toepassen/subsidiëren
		Openbare ruimte	Aquaflow in bestrating wegen en parkeerterreinen
			Bergingsmogelijkheid leidingenstrook
Ecologie		verbindingen	Continuïteit randen waarborgen (spoorzone, oost, zone A58-provinciale weg)
			Natuurvriendelijke oevers
Zuinig ruimtegebruik		Compact bouwen	Maximale hoogte benutten Functies stapelen Ruime bestemming (bebouwingspercentage en bouwhoogte hoogte)
		Meervoudig ruimtegebruik
		milieuzonering	Gebruiksruimte efficiënt benutten
		Uitbreidingsmogelijkheden selectief inzetten
Ruimtelijke kwaliteit		Architectuur gebouwen	Hoge welstandseisen frontbebouwing
		Openbare ruimte	Fraaie wegprofielen Fraaie parkeervelden
		Landschappelijke inpassing	Robuuste inrichting A58zone, leidingenstrook en spoorzone
		herstructurering	SER-ladder toepassen Financiële koppeling oud-nieuw
		Open ruimten	Tijdelijk gebruik stimuleren (energieproductie, beplanting, )
Verkeer		Parkeren	Collectief parkeren stimuleren Afsluitbaar P-terrein vrachtwagens
		Bereikbaarheid	Langzaam verkeersroutes naar kern
			Ruimte voor voetgangers in profiel
Afval		Inzameling	Collectief inzamelen
			Afvalscheiding bevorderen
		Materiaalgebruik	Herbruikbare materialen toepassen

Kansen Smokkelhoek

Een eerste verkenning heeft de volgende voorlopige resultaten opgeleverd.

• Er zijn veel gebouwen met een groot dakoppervlak. Dakvlakken zijn plat of hebben een flauwe helling. Zij vormen een omvangrijk tweede (opgetild) maaiveld. Daar liggen kansen voor een ander gebruik. Velden met zonnecollectoren voor alternatieve energieopwekking, groene daken voor waterbuffering en isolatie lijken kansrijk. Parkeren is minder realistisch. Volledig platte daken zijn er weinig. Bovendien is de parkeerdruk beperkt en er zijn goede mogelijkheden op de leidingenstrook.
• Voor functies als opslag/distributie en agrofood is koeling van groot belang. Vergroening van de gebouwen (daken en gevels) kan tot aanzienlijke temperatuurdalingen leiden. De ruimtelijke kwaliteit en uitstraling van het gebied en zijn specifieke functie kunnen hiermee worden versterkt.
• Warmtekoudeopslag is een steeds meer toegepast energiesysteem. Het is interessant te onderzoeken of het gebied en de bedrijfsfuncties hiervoor geschikt zijn. Restwarmte lijkt weinig voorhanden. Zware productiebedrijven zijn er niet. Warmteterugwinning blijft aantrekkelijk.
• Waterberging is een gegeven. Afkoppeling is standaard. Oppervlaktewater is beperkt voorhanden. Handhaving van het bestaande waterstelsel met watergangen door het gebied en retentievijvers langs de spoorzone lijkt noodzakelijk vanwege de waterkwaliteit (doorstroming). Bij uitbreiding van het gebied zal de behoefte toenemen. Onderzoek naar de effecten van een maximale buffering door toepassing van grasdaken en aquaflow voor verhardingen (parkeerterreinen en wegen) kan mogelijk compensatie bieden voor dit ruimtebeslag.
• Het watersysteem is belangrijk voor de ecologische kwaliteiten van het gebied. Natuurvriendelijke oevers geven ook ruimtelijke kwaliteit. Door een voetgangerscircuit hieraan te koppelen wordt aan het gebied een kwaliteit toegevoegd.
• Voor zuinig ruimtegebruik ligt het accent op de bedrijfskavel. Het gebied wordt al intensief benut. Voor nieuwbouw kan deze lijn worden doorgetrokken door een minimum bebouwingspercentage te eisen. Voor de bedrijfskavel is een zo compact mogelijk gebouw gewenst. Hogere grondprijzen kunnen dit stimuleren. Een grote maximale hoogte en mogelijk ook een minimumhoogte eveneens. Clustering van gelijksoortige bedrijven tot zeer compacte aaneengeschakelde gebouwen zoals bedrijfsverzamelgebouwen maar dan een slag groter is ook een optie.
• De SER-ladder is van geringe betekenis. Vrijwel alle bedrijven uit de kernen zijn al verplaatst naar het bedrijventerrein. Herstructurering van het oudere deel is ook grotendeels gerealiseerd. Toch blijft aandacht hiervoor geboden omdat dit een continu proces is. Zeker als een groot bedrijf een ruimere locatie wenst kan er een kettingreactie van bedrijfsverplaatsingen optreden. Optimalisering van het ruimtegebruik moet voorop blijven staan.
• Tijdelijk gebruik van open delen is een verkenning waard. Deze werken negatief in het ruimtelijk beeld. Een eenvoudige aankleding (bloemenweide, populierenbosje) kan al soelaas bieden. Ander gebruik (opslag, parkeren e.d.) lijkt minder aantrekkelijk. Een veel verdergaande optie is het gebied als een energielandschap te beschouwen (Tom Bade). Alle ongebruikte gronden (met name ook het nog uit te geven oostelijk deel) kunnen aangewend worden voor energieopwekking. Door deze gronden vol te zetten met zonnecollectoren of te beplanten voor houtproductie of biomassa kan hier al rendement behaald worden. Het hele gebied krijgt daarmee kleur en inspiratie.
• Ruimtelijk kan de uitstraling van het gebied vooral aan de voorzijde worden verbeterd. Een fraaie groene inrichting van de leidingenstrook door de parkeerfunctie goed in te kaderen met hagen en een robuustere vormgeving van de strook, en hoge architectonische eisen aan de frontbebouwing (compact, hoog, fraai) geven het gebied een duidelijk eigen gezicht. Het bestaande westelijk deel vraagt veel aandacht.
• Het gebruik van de bermen, deel uitmakend van de openbare ruimte, wordt beëindigd. Bedrijven zullen stalling en opslag geheel op het eigen perceel moeten onderbrengen. Dit is met name aan de Fleerbosseweg van belang. Tegengaan van dit gebruik is temeer gewenst in verband met de aanwezige woonfunctie. Voor opslag van goederen is een specifieke regeling opgenomen (zie hiervoor).
• In de openbare ruimte ligt het accent op het vasthouden aan groene profielen voor de ontsluitingswegen en het verfijnen en verfraaien van langzaam verkeersverbindingen. Mogelijkheden voor geclusterd parkeren in het middengebied in samenhang met intensief bebouwde bedrijfskavels is financieel (minder grond nodig voor bedrijven) en ruimtelijk aantrekkelijk.
• Het efficiënter maken van de afvalstroom is een specifieke opgave voor de bedrijven gezamenlijk. Dit zal collectief moeten worden verkend. Een taak voor het parkmanagement.

Organisatie

De hiervoor beschreven duurzaamheidsmaatregelen bieden kansen.

• Zowel de afzonderlijke bedrijven als het gehele bedrijventerrein kunnen hier baat bij hebben en zich profileren. Duidelijke streefdoelen zijn daarvoor belangrijk. Ook financiële prikkels van de gemeente en het rijk dragen daaraan bij.
• Maatwerk voor de potenties van de bedrijven is nodig om de streefdoelen in concrete maatregelen om te zetten. Een verkennend onderzoek zal de concrete mogelijkheden naar praktische toepassingen, rendement en financiële haalbaarheid in beeld moeten brengen.
• Parkmanagement is een goede organisatievorm om de collectieve belangen in de gewenste richting te sturen. Ook de gemeente zal daar bij betrokken moeten blijven.
• Jaarlijkse schouwrondes door deskundigen waarborgen de continuïteit van het proces.
• De bekendheid met deze maatregelen, de voor- en nadelen voor de bedrijfsvoering en de praktische toepasbaarheid verkeert nog in een pril stadium. Hieruit volgt dat een gezamenlijke verdieping tot gunstige resultaten kan leiden. Tevens behoort het tot de mogelijkheden dat Smokkelhoek zich hiermee gaat onderscheiden. In dat verband kan ook de verbetering van de uitstraling van het terrein in een gezamenlijke aanpak worden meegenomen. De gemeente kan het initiatief nemen.

Wat betreft de organisatie is het duidelijk, zoals hiervoor is beschreven, dat in de huidige tijdsgeest prioriteitsstelling noodzakelijk is. Dit noodzaakt dus tot selectiviteit ten aanzien van het 'pakket aan opties'. Het vorenstaande is dan ook voornamelijk aan te merken als stimulans om kansen te benutten en niet zozeer een voorstel voor inzet van middelen of personeel om zaken direct te realiseren. Dat duurzaamheid steeds belangrijker wordt, verklaart het opnemen van deze aanzet voor de toekomstige ontwikkeling van Smokkelhoek.

Betekenis voor bestemmingsplan

Het bestemmingsplan is vooral faciliterend. De voorgestelde maatregelen moeten in de regels van het plan mogelijk zijn. Het bestemmingsplan kan deze niet afdwingen. Energiemaatregelen zoals vergroening vallen buiten de regels. Zuinig ruimtegebruik door compact en hoog te bouwen en collectieve parkeeroplossingen vragen wel aandacht.