Kapelle Kapelle-Biezelinge

3.3 Deelgebieden

Voor de onderscheiden deelgebieden wordt een korte beschrijving gegeven van de karakteristieke bebouwing en ruimtes. Achtereenvolgens komen aan de orde:

in Kapelle: a. Kerkring;

b. Biezelingsestraat;

c. Ooststraat;

d. Dijkwelsestraat;

e. woongebieden.

in Biezelinge: f. De Klinker - Marktplein - Hoofdstraat;

g. Noordstraat;

h. Jufferswegje - Abdijstraat - Smokkelhoekweg;

i. woongebieden;

j. bedrijfsterreinen.

a. Kerkring

De kerkring van Kapelle is het geografische punt waar drie kreekruggen samenkomen. Over deze kreekruggen lopen de belangrijkste verbindingswegen die deze plek tot een belangrijk knooppunt maken. Op deze plaats staat de Nederlandse Hervormde Kerk met als ring daaromheen een dertigtal panden. De bebouwing is onder te verdelen in arbeiderswoningen, notabelenwoningen en herenhuizen. De bebouwing wisselt in grootte en kleur. Overige kenmerken als gevelindeling, vlakheid van de gevel, rooilijn, kap en toevoegingen worden veelvuldig herhaald. In de gevelwand bevinden zich een aantal discontinuïteiten, waar de bebouwing achteruitgeschoven staat of waar linten naar binnen komen. Aan de zuidzijde van het plein staan de notabelenwoningen en aan de noordzijde zowel kleine arbeiderswoningen als herenhuizen hetgeen een afwisselend beeld geeft. De woningen aan de zuidzijde van de ring kenmerken zich door de witgekalkte top- en lijstgevels. Daken zijn hoofdzakelijk in de dwarsrichting georiënteerd en variëren van zadeldaken en zadeldaken met wolfseinden als schilddaken.

De bebouwing aan de noordzijde van het plein bestaat uit wisselende woningen met een tweetal discontinuïteiten in de gevelwand. In de eerste opening staat de basisschool naar achter. De tweede opening bevindt zich tussen nummer 37 en 39, een gietijzeren hekwerk. De kleinschalige bebouwing komt in een laag in langsrichting voor met zadeldak. De herenhuizen bestaan uit twee lagen met zadeldak in langsrichting. De openbare ruimte is eenduidig steenachtig (in oorspronkelijke materialen) aan de randen en zorgvuldig groen (gras met hoge bomen) in het middengebied.

b. Biezelingsestraat
De Biezelingsestraat is van oudsher de verbindingsweg naar Biezelinge. De straat volgt de kreekrug in zuidoostelijke richting en heeft een kronkelig verloop met enkele richtingveranderingen. Deze richtingveranderingen worden geaccentueerd door markante bebouwing met bomen of een ruimte waar de bebouwing teruggelegen is. Halverwege de weg staat de gereformeerde kerk die opgenomen is in de lijnbebouwing, door het volume van het gebouw staat de kerk achter de rooilijn. Voor het overige is de rooilijn tamelijk gestrekt. Wel zijn door de vrije positie van de huizen de zijgevels steeds in zicht. De twee bomen bij de spoorwegovergang aan weerszijden van de straat vormen de entree van Kapelle. Deze entree wordt versterkt door de daar achterliggende open ruimte met de bebouwing in meerdere lagen. Aan weerszijden van de straat is een wisselende bebouwing in een of twee lagen met kap in de dwarsrichting. Bijna alle woningen zijn in het bezit van een voortuin. Het parkeren gebeurt, zowel op het erf als op straat hetgeen een rommelige indruk geeft.

De bebouwing in het noordelijke deel bestaat uit geschakelde kleinschalige afwisselende bebouwing in een of twee lagen met voorzieningen. Dit deel maakt meer onderdeel uit van de kerkring en omgeving. De groene binnenterreinen achter Biezelingsestraat 9 (notaris Meijling) en Biezelingsestraat 54-70 zijn karakteristiek voor Kapelle.

c. Ooststraat
Vergeleken met de Biezelingsestraat en de Dijkwelsestraat is de Ooststraat de meest rechte lijn van de drie. De Ooststraat is de toegangsweg over de kreekrug in noordoostelijke richting naar Wemeldinge. Een belangrijke zijweg van de Ooststraat is de Maalstede, deze straat gaat over in de Postweg die naar Yerseke leidt. In de Maalstede staan karakteristieke woningen in de vorm van lintbebouwing.

De Ooststraat beschikt over een wisselende vrijstaande bebouwing qua hoofdvorm. De meeste bebouwing staat vrij, enkele schakelingen komen voor en de rooilijn verspringt veelvuldig. De bebouwing bestaat veelal uit één laag met kap in de langsrichting en er komen kenmerkende gemetselde en van kap voorziene schuren voor. De bebouwing nabij de kerkring heeft geen voortuin. Halverwege de straat staat een grote schuur die is gerenoveerd en waarin appartementen zijn gebouwd.

d. Dijkwelsestraat
De Dijkwelsestraat is een slingerend lint dat van Kapelle via het gehucht Dijkwel naar 's-Gravenpolder loopt. Het lint gaat aan het einde over in de Goessestraatweg en doorkruist de Spoorlijn. Opmerkelijk is dat de Dijkwelsestraat niet in de richting van de kreekrug loopt, maar dwars erover. Hierdoor zijn er in de straat hoogteverschillen aanwezig.

De bebouwing geleidt het lint en er zijn weinig bomen aanwezig. Wel bezit het lint een groen karakter doordat de bebouwing voorzien is van voortuinen. De straat kent een levendig beeld door de hoogteverschillen, de kronkelende route, de verspringende rooilijnen en de afzonderlijke veelal vrijstaande huizen. In het zuidelijke deel rond het spoor is een zichtlijn aanwezig richting de kerk van Kapelle. De bebouwing is uitgevoerd met kap in wisselende richting en boerderijachtige stijl. Op de zadeldaken zijn veel dakkapellen aangebracht om het volume van de woning te vergroten. De bebouwing aan de westzijde van het lint schermt het bedrijventerrein DLF Trifolium (voorheen Advanta) af waardoor het bedrijventerrein weinig invloed heeft op de omgeving.

e. Woonwijken
De bebouwing ten zuiden van de kerkring bestaat uit twee delen, namelijk de Oude Veiling en rond de Van der Biltlaan. De Van der Biltlaan heeft een breed straatprofiel, aan weerszijden dwarsstraten met rijenwoningen. De bebouwing bestaat uit twee lagen met kap in langsrichting. De Oude Veiling kent een nieuwbouwgedeelte met twee-onder-één-kapwoningen met de geelachtige gevel in dwars- en langsrichting.

De bebouwing ten oosten van de ring bestaat uit meerdere soorten bebouwing.

• 1. Mauritsstraat en Alexanderstraat. De bebouwing bestaat uit één laag met mansardekap in dwarsrichting. Het vormt een eerste planmatige uitbreiding van de kern.
• 2. De Bruëlisstraat, Vereekestraat en Cederlaan hebben ruim opgezette straatprofielen met groene borders met gras en enkele bomen. De bebouwing is mede als gevolg van een recente herstructurering gevarieerd met een grote diversiteit in woningtypen: grondgebonden, gestapeld, individueel-complexgewijs, oud en nieuw.
• 3. De bebouwing tussen de Maalstede en Mauritsstraat is ruim opgezet, veelal bebouwing in twee lagen. Er komen veel doodlopende straten voor. Dit geldt ook voor het gedeelte tussen De Doolhof en Pronkenburg. Door de wijk is een groene buffer met waterloop aangelegd met een hertenkamp.

Ten noorden van de kerkring is de jaren '80 wijk Eliwerve met veel verdraaiingen van wegdelen. De bebouwing bestaat grotendeels uit vrijstaande bebouwing, twee onder-één-kapwoningen en rijenwoningen van vier of zes woningen. De rijenwoningen zijn in twee woonlagen met zadeldak opgetrokken. Door de wijk is een wandelpad aangelegd met groene bufferruimte tussen de bebouwing. Deze groene ruimte staat loodrecht op de kerkring.

f. De Klinker - Marktplein - Hoofdstraat
Direct aan het Marktplein bevond zich de haven die Biezelinge verbond met de Westerschelde. Dit is nog af te lezen uit de hoogteverschillen van de groene speelweide ten opzichte van het Marktplein. Het openhouden van dit groene parkachtige gebied is zeer belangrijk om de fraaie overgang van besloten steenachtige pleinruimte naar buiten herkenbaar te houden. Verder wordt dit benadrukt door de dijklichamen die in zuidelijke richting lopen, de Biezelingse Oudedijk en De Klinker. De grond tussen de dijken wordt nu gebruikt voor fruitteelt. In de afgelopen jaren is voor deze locatie een woningbouwprogramma opgesteld voor in totaal 28 woningen. Dit plan is opgenomen in het voorliggende bestemmingsplan.

Het Marktplein is aan drie zijden bebouwd en vormt de schakel tussen de Klinker en de Hoofdstraat die een smal straatprofiel hebben. Hoogteverschillen, veroorzaakt door de dijk spelen hier een belangrijke rol. Dit deel heeft een wisselende bebouwing in één of twee lagen met kap waarbij er verspringingen zitten in de gevelwand. Er is een wisselend gebruik van gepotdekselde schuren en woningen. Een opvallend gebouw op de markt is de voormalige witgekalkte pastorie. Tegenover dit gebouw ligt een nieuw appartementengebouw in twee lagen met kap. Deze bebouwing behoudt de kleinschaligheid door de verticale geleding.

g. Noordstraat
De Noordstraat is de verbindingsweg vanaf het Marktplein richting het spoor. In de straat zijn een aantal kenmerkende richtingveranderingen aanwezig. De Nederlandse Hervormde Kerk met de kerktoren aan de straat ligt feitelijk enigszins excentrisch. De toren staat voor de rooilijn van de overige bebouwing, waardoor de toren nadrukkelijk aanwezig is. In de Noordstraat is er vanaf de Hoofdstraat een zichtbaar hoogteverschil. De Noordstraat heeft een smal straatprofiel, richting Kapelle wordt het profiel breder doordat de bebouwing een voortuin heeft.

De bebouwing bestaat hoofdzakelijk uit één laag met kap, richting het Marktplein komt bebouwing in twee lagen voor. De woningen ten noorden van het Jufferswegje zijn van latere datum. Tegenover deze woningen staat een boerderij van het Zeeuws hofstedetype.

h. Jufferswegje - Abdijstraat - Smokkelhoek
Dit lint is de ontsluitingsweg tussen het noordelijke en zuidelijke deel van de gemeente. Het lint ging vroeger over in de Vroonlandseweg die langs de oostzijde van Kapelle loopt. Tegenwoordig buigt het lint af naar de Noordstraat toe.

De bebouwing bestaat uit oude en nieuwe elementen. Het eerste deel langs het Jufferswegje is organisch gegroeid en bezit een wisselende bebouwing qua vorm en richting. De bebouwing staat in dwars- en langsrichting met zowel zadeldaken als mansardedaken. De bebouwing langs de Abdijstraat is planmatig van karakter en met rijenwoningen. Deze woningen bestaan uit twee lagen met kap in langsrichting. De bebouwing is over de gehele lengte gesloten waardoor het bedrijventerrein met Coroos daarachter nauwelijks opvalt.

i. Woonwijken
Biezelinge is planmatig gegroeid volgens een ortogonaal principe ten noordwesten van het Marktplein. De straten lopen parallel aan de Noordstraat en zijn per straat naar decennium te verdelen. De Nieuwe Kerkstraat is een jaren '50 straat met wisselende lintbebouwing in twee lagen met zadeldak in de dwarsrichting of mansardekap. De Waardekenstraat is in de jaren '60 gerealiseerd en bestaat uit twee-onder-één-kapwoningen. De Lingestraat en de Gildestraat zijn tussen 1970 en 1985 gerealiseerd. De daaropvolgende uitbreiding is ten zuidoosten van het Marktplein, dit zijn de Glanshoekweg, Oude Havenstraat en de Veerweg. De meest recente uitbreiding is de Kapellerie ten noordwesten van Biezelinge. Hier staan vrije sectorwoningen met wisselende gevelkleuren, dakrichtingen en dakhelling. Hier wordt voor het eerst afgeweken van het ortogonale patroon van straten.

j. Bedrijventerreinen
Kapelle en Biezelinge hebben een tweetal bedrijventerreinen. In Kapelle is dat het bedrijventerrein DLF Trifolium (voorheen Advanta) en ten oosten van Biezelinge is dat Smokkelhoek. Het bedrijventerrein DLF Trifolium wordt afgeschermd door de Dijkwelsestraat, waardoor het niet in het zicht ligt. De bedrijfsbebouwing is in een donkere tint uitgevoerd, hierdoor domineert het gebouw niet in de omgeving. Naar de Goessestraatweg bepaalt de oude villa het beeld in samenhang met de grote boomrijke voortuin.