Stadscentrum / Dorpsstraat

3.1 Ontstaansgeschiedenis

Zoetermeer is ontstaan rondom de Dorpsstraat. Uit opgravingen blijkt dat er al in de 13de eeuw mensen aan de Dorpsstraat woonden. Sinds die tijd ontwikkelde de Dorpsstraat zich tot een belangrijk verkeersknooppunt. De straat maakte namelijk onderdeel uit van de doorgaande weg tussen Den Haag en Gouda en kruiste de vaarroute tussen Leiden en Delft. De knooppuntfunctie is van grote economische betekenis geweest voor de Dorpsstraat. Verschillende handels- en nijverheidsbedrijfjes vestigden zich aan de Dorpsstraat. In de jaren '50 van de vorige eeuw, nog voordat Zoetermeer de status van groeikern kreeg, is de eerste uitbreidingswijk van Zoetermeer gebouwd: het Dorp. De Dorpsstraat vormde in die jaren het voorzieningencentrum van het Dorp.

Figuur 3.1 Kadasterkaart 1819

Na de tweede wereldoorlog was er landelijk een groot tekort aan woningen. Het gebrek aan woningen in de Haagse regio leidde ertoe dat het rijk Zoetermeer vroeg een structuurplan voor een stad met 100.000 inwoners te maken. Dit vormde het begin van de groei van het dorp Zoetermeer naar een complete stad. In 1962 kreeg Zoetermeer de status van groeikern en ging naar aanleiding daarvan snel en planmatig uitbreiden. Totdat in het midden van de stad een nieuw centrum zou worden gerealiseerd zou de Dorpsstraat het voorzieningencentrum blijven.

In de jaren '70 begon de planvorming voor de bouw van een nieuw stadscentrum. Er werd gekozen voor een structuur van een historische binnenstad. Smalle straten met beschutte plekken met een mix van winkels, woningen, bedrijven en recreatieve voorzieningen. Een bijzonder element in het plan was een maaiveld op palen voor het langzaam verkeer en winkelend publiek. Het autoverkeer, het parkeren en de Zoetermeerse stadslijn kregen een plek onder het verhoogde maaiveld en aan de randen van het centrum. Verder werd besloten dat de Dorpsstraat geen onderdeel zou uitmaken van het nieuwe stadscentrum, maar als voorzieningencentrum voor de wijk Dorp zou blijven fungeren. Het vergroten van de Dobbe was onderdeel van dit besluit. In 1978 ging de eerste paal voor het centrum in de grond. Ondanks de voortvarende start dreigde de landelijke crisis voor problemen te zorgen. Bezuinigingen hebben geleid tot het niet uitvoeren van enkele waardevolle planonderdelen. De toegepaste architectuur is sober gehouden. De oorspronkelijk geplande winkels in de plinten van de bebouwing rondom de markt zijn niet doorgegaan en de bebouwingshoogte van de plinten is verlaagd.

Vanaf begin jaren' 80 vorderde de bouw van het nieuwe stadscentrum gestaag. Naast het winkelgebied met erboven gelegen woningen en kantoren werd aan de oostzijde een nieuwe woonbuurt gebouwd; de Griekse buurt. In de jaren '90 volgde de bouw van het stadstheater, de bioscoop, de realisatie van verschillende woontorens en een winkelgalerij langs de Warande. Al deze centrumontwikkelingen kregen de naam 'Stadshart Zoetermeer'. In de tweede helft van de jaren '90 kwam min of meer los van het Stadshart nog een nieuwe centrumontwikkeling tot stand: het Woonhart aan de Europaweg. Het Woonhart bestaat uit een concentratie van grootschalige detailhandelszaken gericht op het thema 'wonen' met daarboven een aantal appartemententorens.

Parallel aan de bouw van het Stadshart en het Woonhart ging het steeds minder goed met de Dorpsstraat, waardoor in dit gebied de leegstand toenam. Eind jaren '90 is er een nieuwe visie voor de Dorpsstraat opgesteld in het kader van het actualiseren van het bestemmingsplan. Hierin kreeg de Dorpsstraat weer een functie op stadsniveau met een onderscheidende functie van het Stadshart. Ook heeft de gemeente geïnvesteerd in de herinrichting van de Dorpsstraat als voetgangerszone.

De bouw van het Stadscentrum is ook na de laatste eeuwwisseling doorgegaan. Aan de westkant van het Stadshart is Spazio gerealiseerd, een moderne uitbreiding met winkels, appartementen en kantoren.