Binnenstad

3.3 Bestaande functies

Vooruitlopend op het bestemmingsplan heeft eind 2011 een uitgebreide functie-inventarisatie van de binnenstad plaatsgevonden. De resultaten zijn vervat in bijgevoegde functiekaart.

Afbeelding – Uitsnede functiekaart

3.3.1 Wonen in de binnenstad

Afbeelding – Wonen in de binnenstad

De gemeente Vianen heeft 19.645 inwoners en 7.975 woningen (01-01-2010). De woonfunctie van de binnenstad is van oudsher van grote betekenis. Naast winkels- en werkgebied telde de binnenstad op 1 januari 2010 1.345 inwoners in 630 woningen. Dit betekent dat bijna 7% van de bewoners van Vianen gehuisvest is in de binnenstad (www.cbsinuwbuurt.nl).

Uit de inventarisatie blijkt dat overal in de binnenstad wordt gewoond, waarbij wordt opgemerkt dat aan weerszijden van de Voorstraat voornamelijk op de verdieping wordt gewoond.
Het is dan ook niet verwonderlijk dat de bevolkingsdichtheid in de binnenstad ruim drie keer zo hoog is als die van de hele gemeente.
Bescherming van de woonfunctie is van groot belang voor de leefbaarheid van de binnenstad.

Tabel - Bevolking, Bevolkingsdichtheid in 2010
Regio's	Bevolkingsdichtheid
Oude Stad	1.544
Vianen	498
Nederland	491
(http://www.cbsinuwbuurt.nl/

Het aantal huishoudens in de binnenstad is relatief groot (620 huishoudens = bijna 8%). Het gemiddeld aantal personen per huishouden in de binnenstad is met 2,2 personen lager dan het gemeentelijk gemiddelde (2,4 pers/hh).
De huishoudens in de binnenstad bestaan voor bijna 70% uit 1 of 2 personen (34% één persoon en 35% uit twee personen zonder kinderen). Deze huishoudenopbouw wijkt af van het gemeentelijk gemiddelde, vooral wat betreft het aandeel eenpersoonshuishoudens; dit is in de binnenstad beduidend hoger (resp. 34% t.o.v. 26%). Andersom geldt dit ook voor de huishoudens met kinderen (resp. 31% t.o.v. 41%).

Tabel - Huishoudens, Samenstelling in 2010
Regio's	Eenpersoons	Zonder kinderen	Met kinderen
Oude Stad	34%	35%	31%
Vianen	26%	33%	41%
Nederland	36%	30%	34%
(http://www.cbsinuwbuurt.nl/

Qua leeftijdsopbouw wijken de bewoners van de binnenstad niet wezenlijk af van de rest van Vianen. Er zijn wel afwijkingen zichtbaar in de onderscheiden leeftijdscohorten. In de binnenstad zijn meer mensen in de leeftijdscategorie 25-64 (resp. 61% t.o.v. 55%) en minder in de leeftijdscategorie 0-24 jaar (resp. 24% t.o.v. 31%).

De binnenstad kent net als de rest van de gemeente een groeiend aandeel ouderen. Aangenomen wordt dat het aandeel ouderen zal blijven toenemen.

Tabel - Bevolking, Leeftijdsopbouw in 2010
Regio's	0-14 jaar	15-24 jaar	25-44 jaar	45-64 jaar	65 jaar en ouder
Oude Stad	14%	10%	29%	32%	14%
Vianen	19%	12%	26%	29%	15%
Nederland	18%	12%	27%	28%	15%
(http://www.cbsinuwbuurt.nl/

Wat betreft de woningen in de binnenstad valt op dat de gemiddelde waarde van de woningen in de binnenstad hoger ligt dan de gemiddelde waarde van de woningen in de rest van de gemeente. Het aandeel huur – versus koop ligt in de binnenstad nog sterker in het voordeel van koop.

Tabel - Woningen, Huur en koop in 2010
Regio's	Huur	Koop
Oude Stad	29%	70%
Vianen	38%	61%
Nederland	44%	55%
((http://www.cbsinuwbuurt.nl/

3.3.2 Detailhandel

Afbeelding – Aanwezige detailhandel in de binnenstad

Er is door meerdere lokale partijen een nieuwe sociaal-economische visie ('Vianen, A tale of two cities', Rabobank Nederland, d.d. december 2011) opgesteld, waarin onder andere aandacht is besteed aan detailhandel in Vianen.
In de 2008 is voor de gemeente Vianen een aanvang gemaakt met een detailhandelsnota (Situatie Detailhandel Vianen, d.d. 2008). Deze nota is uiteindelijk nooit vastgesteld. In het kader van deze detailhandelsnota is een uitgebreide analyse gemaakt van de winkels in de binnenstad. Deze informatie is nog voldoende om algemene uitspraken te doen voor de bestaande situatie.

Vianen kent drie winkelconcentratiegebieden, te weten de binnenstad, De Hagen en Monnikenhof. Volgens de WOZ-gegevens zijn er medio 2011 ruim 75 winkelvestigingen in de binnenstad.
Uit de detailhandelsnota blijkt dat dit aantal nog redelijk vergelijkbaar is met de situatie in 2008. Medio 2008 waren er in totaal 90 winkels in Vianen, waarvan bijna 85% in de binnenstad. Bezien naar winkelvloeroppervlakte was dit slechts 56% van het totaal aanwezige winkelvloeroppervlak. Het verschil tussen beide percentages wordt vooral veroorzaakt door een vijftal grote/volumineuze detailhandelsvestigingen op het gemeentelijke bedrijventerrein.

Uit de functionele inventarisatie blijkt dat het merendeel van de winkels in de binnenstad zich concentreert rond de Voorstraat. Daarmee kan de Voorstraat worden aangemerkt als het kernwinkelgebied van Vianen. Hoewel het aanwezige winkelaanbod zich op zowel dagelijkse als niet-dagelijkse goederen richt, ligt de nadruk aan de Voorstraat vooral op de categorie kleding en mode. De winkelstructuur in Vianen is kleinschalig.

Afbeelding – Branchering Voorstraat (bron detailhandelsnota)

In de detailhandelsnota wordt aangegeven dat Vianen medio 2008, in vergelijking met gemeentes van een gelijk omvang, minder winkels heeft (zowel wat betreft winkelaantal als winkelvloeroppervlak). Het gaat daarbij vooral om het segment niet-dagelijkse goederen.
In het detailhandelsrapport wordt gemeld dat, volgens eerder uitgevoerd onderzoek, veel mensen uit Vianen een groot deel van hun boodschappen niet in de binnenstad doen. Vianen heeft vooral voor het segment niet-dagelijkse goederen een lage koopkrachtbinding. Vianen ligt in een gebied met veel winkelalternatieven, zoals City Plaza in Nieuwegein en de binnenstad van Utrecht. De komst van de Blokker (2008) en de Hema (2006) in de Voorstraat heeft niet geleid tot een grotere koopkrachtbinding.
In het kader van het koopstromenonderzoek Randstad 2011 (Gemeente Vianen Factsheet 2011, I&O Research) wordt dit beeld bevestigd. Voor Vianen wordt geconcludeerd dat het voor een gemeente van deze omvang een relatief hoge binding heeft voor dagelijkse artikelen. Voor de aankoop van niet-dagelijkse artikelen zoeken inwoners van Vianen het vaker buiten de gemeente, maar scoort Vianen nog goed in vergelijking tot gemeenten van deze omvang. Een relatief groot deel van de bestedingen vloeit af naar Utrecht en Nieuwegein.
In de Rabobank Koopstromenmonitor wordt een negatiever beeld geschetst als het gaat om de rol van Vianen als verzorgingscentrum

De Voorstraat is door zijn afmetingen geen echte winkelstraat waar je gezellig doorheen slentert en aan twee zijden in de etalages kunt kijken. De Voorstraat is ook geen plein. Eigenlijk zijn het twee winkelstraten in één straat.
Tot op heden wordt nog steeds met de auto bij voorkeur op de Voorstraat geparkeerd. Bezoekers rijden eerst naar de Voorstraat en als het echt niet anders kan, zal men parkeren op een van de centrale parkeerterreinen. Dit betekent feitelijk dat de Voorstraat te weinig aantrekkingskracht heeft om de consument buiten het centrum te laten parkeren om vervolgens te gaan winkelen. Het was de bedoeling dat men boodschappen ging doen op de Lijnbaan en ging winkelen op de Voorstraat: beide winkelgebieden zouden onderling verbonden worden. Het boodschappen doen op de Lijnbaan is goed gelukt, het winkelen op de Voorstraat niet. De voetgangersbrug is tot op heden niet gerealiseerd.

Ambulante handel neemt een belangrijke plaats in in de binnenstad. De sfeer en gezelligheid van de woensdagmarkt evenals het aanbod draagt bij aan de levendigheid. De markt is daarmee een belangrijk onderdeel van het totale winkelaanbod. De huidige locatie op de Voorstraat ligt nog steeds het meest voor de hand.

3.3.3 Horeca

Op dit moment zijn er 12 horecabedrijven in de binnenstad van Vianen bekend, het gaat daarbij om:

- Cafetaria Van Luijn	Voorstraat 74	cafetaria
- Café ´t Fust	Voorstraat 9	café
- Café Shamrock	Voorstraat 47	café
- Café Bar De Vrienden :	Voorstraat 68	café
- Restaurant De Graaf van Brederode	Voorstraat 26	restaurant
- Pizzeria Middelandse Zee	Voorstraat 35	restaurant
- Sint George Pizzeria Steakhouse	Voorstraat 42	restaurant
- Eethuis De Vrijstad	Voorstraat 101	restaurant
- Restaurant Mamma Mia	Voorstraat 114	restaurant
- Café restaurant De Brazz	Korte Kerkstraat 27	restaurant
- Chinees restaurant Kota Radja	Langendijk 41	restaurant
- Fortunato	Weesdijk 52	ijssalon

Uit de inventarisatie blijkt dat bijna alle horecavestigingen zich hebben verspreid over de Voorstraat. Er bevindt zich in de binnenstad geen discotheek of dancing.
Aan Klooster bevindt zich tot slot de 'Stichting Kerkelijk Zalencentrum Het Klooster', bedoeld voor besloten bijeenkomsten en evenementen. In het kader van het bestemmingsplan is het niet aangemerkt als horeca.

In de Nota Horecabeleid 2009 wordt aangegeven dat op grond van het geldende bestemmingsplan voor de binnenstad een beperking geldt van tien horecabedrijven. Op grond van het bestemmingsplan mogen in het centrum twee panden uitsluitend gebruikt worden voor horeca (horecadoeleinden). Maximaal tien vestigingsplaatsen zijn toegestaan binnen de gemengde bestemming (GD1). Het restaurant aan de Langendijk heeft een horecabestemming. De ijssalon aan de Weesdijk valt formeel in de bestemming Openbare en Bijzonder doeleinden.

Er zijn in de binnenstad geen hotels aanwezig. Uit de inventarisatie zijn slechts enkele bed&breakfast-vestigingen in de binnenstad naar voren gekomen, zoals bij het Eethuis De Vrijstad en een particulier initiatief aan de Achterstraat (Achterstraat 47).

3.3.4 Maatschappelijke en culturele voorzieningen

Afbeelding – maatschappelijke en culturele voorzieningen in de binnenstad

In de binnenstad zijn diverse maatschappelijke en culturele functies aanwezig. Het gaat daarbij, naast het gemeentehuis, voornamelijk om diverse kerkgebouwen, een tweetal buurt-/wijkcentra (i.c. Stichting Kerkelijk Zalencentrum Het Klooster en De Korte Inloop) en de R.K. Egbertusbasisschool aan de Voorstraat.

De binnenstad herbergt veel historische panden die nog hun oorspronkelijke religieuze functie hebben. De ervaring leert dat het steeds moeilijker wordt om de functie van dergelijke gebouwen in stand te houden. De functie of betekenis van kerken gaat verder dan een bijdrage aan het stadsbeeld of silhouet van de binnenstad. Vanwege de cultuurhistorische betekenis van de doorgaans monumentale gebouwen, kan worden nagedacht over vormen van nevengebruik of hergebruik. Door nevengebruik zijn kerkgebouwen niet alleen in gebruik voor de eredienst, maar ook voor passende sociale en/of culturele doelen. Zo worden in de Grote Kerk regelmatig exposities georganiseerd.

In de binnenstad van Vianen bevindt zich één museum, het Stedelijk Museum. In het museum wordt niet alleen de geschiedenis van Vianen in beeld gebracht. Regelmatig worden er nieuwe exposities georganiseerd.
In het voormalige politiebureau (Voorstraat 56) bevindt zich een verzameling jukeboxen dat enkel nog op afspraak te bezichtigen is (jukeboxmuseum).

3.3.5 Bedrijven en zakelijke dienstverlening

Afbeelding – bedrijven en dienstverlening in de binnenstad

Verspreid over de binnenstad zijn diverse kleinschalige ambachtelijke bedrijven en zakelijke dienstverlening gevestigd.

3.3.6 Verkeer en parkeren

Afbeelding – verkeer en parkeren in de binnenstad

De binnenstad is over het algemeen goed bereikbaar. Vianen kent de situatie die lang niet overal meer te vinden is, namelijk dat de gehele binnenstad toegankelijk is voor de auto en in bijna alle straten parkeerplekken te vinden zijn. De belangrijkste toevoerwegen voor de binnenstad zijn de Prinses Julianastraat, de Aime Bonnastraat/Grote Sluis en de Brugdijk. De binnenstad wordt omsloten door 'doorgaande' wegen.
De hele binnenstad is aangewezen als verblijfsgebied. In de binnenstad zijn tot op heden nog geen gebieden aangewezen en ingericht als specifiek voetgangersgebied.
Wel is in de binnenstad voor aantal wegen een eenrichtingsregime van kracht, hierdoor blijft de doorstroming van het autoverkeer gegarandeerd.

Wat betreft parkeren zijn verspreid over de binnenstad diverse parkeerterreinen aanwezig. Voor grote delen van de binnenstad moet binnen de blauwe zone gedurende de winkeltijden een parkeerschijf worden gebruikt (maximale parkeerduur 1,5 uur) op de algemene parkeerplaatsen. Het parkeerterrein (P1) wordt voor een deel ook gebruikt als evenemententerrein. Aan de noordzijde van de binnenstad is aan de Ringdijk een tijdelijke parkeervoorziening aangelegd (P3).

Uit de Nota Parkeerbeleid Vianen (2008) blijkt dat op de Voorstraat (noordzijde) en de direct aansluitende straten (Kerkstraat, Weesdijk) op gezette tijden sprake is van overbezetting waardoor het voor andere gebruikers/bewoners soms moeilijk is om op aanvaardbare loopafstand een parkeerplaats te vinden. Tegelijkertijd worden vooral de (lang)parkeerterreinen (P1 en met name P2) maar beperkt gebruikt; wanneer het in de binnenstad zeer druk is zijn daar doorgaans nog veel plaatsen vrij. Voor de binnenstadbewoners wordt geconstateerd dat het aantal auto's per huishouden in de binnenstad toeneemt.
De bereidheid om wat verder te lopen als dichterbij geen plek beschikbaar is, is laag. Ook als het, zoals in het geval van de binnenstad van Vianen, gaat om relatief kleine afstanden. De langparkeerterreinen P1 en P2 liggen op slechts enkele honderden meters afstand van de Voorstraat. De betreffende parkeerplaatsen worden als onaantrekkelijk ervaren, de looproutes als lang, sociale onveilig of gebrekkig. Bovendien zijn er in de binnenstad doorgaans nog steeds vrije parkeerplaatsen te vinden.