Dorp Klaaswaal

2.1 Ontstaansgeschiedenis

Occupatiegeschiedenis

Het ontstaan en de ligging van nederzettingen in de Hoeksche Waard hangen sterk samen met het ontstaan van de omdijkingen en aandijkingen.

Nieuwe inpolderingen zijn vaak de aanleiding geweest voor het stichten van nieuwe nederzettingen. Bij de keuze van de vestigingsplaats vormde de ligging aan verbindingswater of aan het open water een belangrijk motief. Veel dorpen liggen daarom aan de rand van een polder, bij de (voormalige) monding van oude kreken en geulen, die in verbinding stonden met zeearmen. De dijken vormden een essentieel element bij het ontstaan en de vormgeving van de nederzettingen. Deze dorpen zijn dan ook als dijkdorp te typeren.

Type nederzetting

Klaaswaal is zo'n dijkdorp dat dateert uit 1539. Het dorp is na de bedijking van de Polder Het Westmaas-Nieuwland aan de voormalige monding van de Vliet ontstaan en behoorde tot de ambachtsheerlijkheid Cromstrijen.

Het oudste gedeelte van het dorp ligt in de oksel van de Molendijk en de Oud-Cromstrijensedijk OZ. Kenmerkend is de ligging van de kerk op enige afstand van deze dijken. Tussen de kerk en de Oud-Cromstrijensedijk OZ ligt parallel aan de Molendijk de Voorstraat.

Nadat de aan de polder Het Westmaas-Nieuwland grenzende aanwassen - de polders Oud-Beijerland, Moerkerken, Cromstrijen en de Group (1557), Klein-Cromstrijen (1615) en Nieuw-Cromstrijen - werden ingepolderd, ontstond er ook aan de voormalige waterkerende zijde van de Molendijk en de Oud-Cromstrijensedijk OZ bebouwing. Omdat het dijktalud aan de voormalige zeezijde flauwer is dan het talud aan de landzijde, werd de bebouwing aan de voormalige zeezijde op het dijktalud geplaatst. Dit in tegenstelling tot de bebouwing aan de landzijde, die veelal onder aan het steile dijktalud werd gesitueerd. Hierdoor ontstond het voor de Hoeksche Waard kenmerkende asymmetrische dijkprofiel. Rond het kruispunt van de Molendijk-Rijksstraatweg/ Oud-Cromstrijensedijk (OZ en WZ) zijn de dijken daarentegen aan beide zijden bebouwd geraakt.

Recenter dorpsuitbreidingen

In de tweede helft van de vorige eeuw is het dorpsgebied van Klaaswaal in verschillende fasen uitgebreid. De woonbebouwing ligt voornamelijk aan de noord- en de oostzijde van het oorspronkelijke dorp. Ten zuiden van de Oud-Cromstrijensedijk OZ ligt een bedrijventerrein met voornamelijk plaatselijk gebonden bedrijven.

Recente ontwikkelingen

In de afgelopen planperiode is het centrumgebied rond de Kerkstraat opnieuw ingericht. De basis van deze ontwikkeling ligt in een startnotitie uit 2001. De totale herontwikkeling bestaat uit 5 deelgebieden, waarvan er inmiddels 3 zijn gerealiseerd. Dit betreft de locatie ten zuiden van de Knotwilg (woningbouw), het gedeelte tussen de Marijkestraat, Rankpad en Kerkstraat (woningbouw met maatschappelijke voorzieningen) en de hoek Kerkstraat met de Voorstraat (woningbouw en supermarkt). Voor de komende jaren wordt het gedeelte rondom de oude locatie van de supermarkt herontwikkeld en als laatste het terrein van gemeentewerken en de brandweer aan de Berkenlaan. Deze herontwikkeling wordt niet rechtstreeks mogelijk gemaakt in dit bestemmingsplan, maar doorloopt tezijnertijd een eigen juridische-planologische procedure. Daarnaast wordt de Oranjewijk momenteel herontwikkeld. De verouderde woningen van woningstichting HW Wonen worden vervangen door nieuwbouw. De procedure van deze herontwikkeling is bijna afgerond. De nieuwe situatie wordt direct in dit bestemmingsplan meegenomen.