Nieuw Crooswijk II

3.2 Historische ontwikkeling

De ontginning van het plangebied is in delen gebeurd. Aanvankelijk wordt met de aanleg van een dijk in het verlengde van de Oudedijk in Kralingen alleen het noordelijk deel van Nieuw Crooswijk gewonnen. Tussen 1240 en 1280 wordt de derde dijkring (Hoogstraat-Oostzeedijk) aangelegd waardoor het gehele plangebied binnendijks is komen te liggen.

Bij de sluis in de Rotte, gebouwd in 1165 ten noorden van de Rottebocht (de "Zwaanshals") wordt aan het eind van de 13de eeuw het Huis te Crooswijk gebouwd waarvan later de naam van de wijk is afgeleid.

In 1864 wordt ten zuiden van het Huis te Crooswijk een exercitieveld (nu: Schuttersveld) aangelegd. Tussen 1884 en 1930 hebben hierop barakken gestaan voor het in quarantaine houden van mensen met besmettelijke ziekten. Het Schuttersveld bleef als open terrein bestaan tot aan de Tweede Wereldoorlog en werd ook door de mariniers gebruikt als oefenterrein. Na de oorlog wordt het Schuttersveld als wijkpark ingericht. Vanaf de jaren '60 worden er een sporthal en andere wijkvoorzieningen gebouwd.

De bouw van de woonwijk Nieuw Crooswijk start in 1905 vanaf het Schuttersveld en duurt tot ongeveer 1925. De wijk is dus relatief nieuw voor een oude stadswijk. Veel inwoners van de wijk werkten in de slachthuizen en de hieraan gerelateerde bedrijven als een huidlooierij, een lijmfabriek en de vleesverwerkende bedrijven die zich aan de oostzijde van de Boezemstraat bevonden. Bij de bouw van de wijk werd aanvankelijk de oude verkaveling van de onderliggende polderstructuur gevolgd. Daarvan is later afgeweken. Door de oprichting van de woningbouwverenigingen werden de woningen in grotere complexen gebouwd, en kon er ook meer aandacht gegeven worden aan de stedenbouwkundige structuur. Met name de monumentale Rusthoflaan die uitkomt op de entree van de Algemene Begraafplaats is hier een goed voorbeeld van. Sinds de bouw van de wijk is slechts incidenteel sprake geweest van nieuwbouw. Wel worden in de stadsvernieuwingsperiode in de jaren '80 de meeste woningen gerenoveerd.

In 1828 wordt de buitenplaats 'Het Huis te Crooswijk' aangekocht door de gemeente Rotterdam, om hier een nieuwe begraafplaats aan te leggen. Net hiervoor is een wet in werking getreden die het begraven binnen de stad verbood. Deze Algemene begraafplaats was in 1832 gereed, met een monumentaal entreegebouw aan de Crooswijkse Bocht. In 1913 werd de begraafplaats in oostelijke richting uitgebreid en is ook de entree verplaatst naar de Kerkhoflaan.

De Rooms Katholieke begraafplaats is rond 1870 aangelegd.

De in 1872 opgerichte Portugese gemeente (Beth Tefilla) stichtte een eigen begraafplaats aan de Kerkhoflaan (destijds Prinsenlaan geheten) te Crooswijk. Zeventien jaar later werd Beth Tefilla ontbonden en overgenomen door de Nederlands Israëlitische gemeente. De vier graven liggen in het grastalud van de singel aan de Kerkhoflaan, tegenover de Kerkhofstraat. Er is op maaiveld niets van te zien.