Het Zand en De Gorzen

2.1 Het Zand

Woongebied Het Zand ligt centraal in de gemeente Ridderkerk, ten oosten van het centrum. Deze binnenstedelijke nieuwbouwwijk is nog volop in ontwikkeling. Het noordelijke deel is vooral begin jaren '90 tot stand gekomen. Het zuidelijke deel van Het Zand is grotendeels onbebouwd gebleven. Door het vertrek van het transport- en kraanverhuurbedrijf Hak, aan de zuidwestzijde van het plangebied, kan ook dit deel van het gebied ontwikkeld worden.

Hoofdopzet bestaand woongebied Het Zand

Het stedenbouwkundig ontwerp voor Het Zand gaat uit van een heldere hoofdstructuur met wegen en openbare ruimtes waaraan de woningen zich presenteren. Het ontwerp is daarmee een reactie op de wijken uit de tachtiger jaren, zoals Drievliet, die worden gekenmerkt door een meer organische en meer anonieme opzet. De structuur van de wijk wordt bepaald door een min of meer geometrische opzet met rechte en gebogen lijnen in de vorm van groene ruimten, singels en wegen. De Erasmuslaan, de belangrijkste ontsluitingsweg, heeft een gebogen verloop door de wijk. Door de Middenmolendijk aan de zuidzijde en de geluidswal langs de Rotterdamseweg aan de noordzijde ligt de wijk deels verstopt in het stedelijk gebied van Ridderkerk. Ter hoogte van wijkcentrum Drievliet is de Middenmolendijk afgegraven zodat hier een ruimtelijke verbinding kan ontstaan. Door het vertrek van Hak kan Het Zand een gezicht aan de Donkerslootweg krijgen.

De Middenmolendijk aan de zuidzijde en het Havenkanaal aan de noordzijde zijn oude cultuurhistorische elementen aan de rand van de wijk, die tevens een groene en ruimtelijke begrenzing vormen. Daarnaast zijn er in het ontwerp van de wijk enkele zichtlijnen op de Singelkerk in het centrum van Ridderkerk opgenomen. Samen met het centraal gelegen wijkpark geven deze elementen de wijk een eigen uitstraling en identiteit.

Het Zand is overwegend een woongebied met enkele (maatschappelijke) voorzieningen. Door de ligging grenzend aan wijkcentrum Drievliet en nabij het hoofdwinkelcentrum zijn echter vele voorzieningen binnen handbereik. De wijk heeft een suburbane uitstraling met overwegend grondgebonden woningen en een aantal strategisch geplaatste appartementengebouwen.

De Erasmuslaan vormt de hoofdontsluiting en de ruggengraat van Het Zand, waarvandaan de verschillende woonbuurten worden ontsloten. Op strategische plaatsen langs de Erasmuslaan is in parken, nabij entrees of als beëindiging van een zichtas, hogere bebouwing gesitueerd. Het verzorgingshuis 't Ronde Sant is een bijzonder element in de wijk en markeert de zuidoostelijke grens van het wijkpark. De wijk is gefaseerd ontwikkeld waarbij verschillende zelfstandige woonbuurten zijn gecreëerd. Het noordwestelijke en (zuid)oostelijke deel van Het Zand heeft een opzet met lange licht gebogen lijnen (wegen en watergangen) waarlangs de (rij)woningen zijn gesitueerd. De gebieden hiertussen en ten zuidwesten van het wijkpark zijn rechtlijniger van opzet en hebben een kenmerkende blokverkaveling die gebaseerd en gericht is op de oorspronkelijke (agrarische) verkaveling.

Het Zand heeft nog twee te ontwikkelen deelgebieden. Het te ontwikkelen gebied 'Driehoek Het Zand' vormt een overgangsgebied naar het wijkwinkelcentrum van Drievliet. Hiervoor wordt een afzonderlijk bestemmingsplan opgesteld. Het te ontwikkelen gebied aan de zuidwestzijde maakt wel deel uit van dit bestemmingsplan en wordt hieronder nader toegelicht.

Afronding woongebied Het Zand

Woongebied Het Zand is de laatste grotere nieuwbouwlocatie in Ridderkerk, waarbij geen sprake is van herontwikkeling van bestaand stedelijk gebied. De nog te ontwikkelen gronden zijn eigendom van de gemeente. De ontwikkeling van het zuidelijk deel heeft geruime tijd stil gelegen, mede om prioriteit te kunnen geven aan noodzakelijke herstructurering elders in Ridderkerk.

Het ontwerp voor het nieuwe woongebied heeft een vrij formele en hiërarchische opzet, opgebouwd uit geometrische lijnen en ruimtes. Het sluit daardoor aan op het ruimtelijk concept dat al voor de hele wijk begin jaren 90 is ontwikkeld. Een lange centraal gelegen waterpartij, parallel aan de Hugo de Grootlaan, vormt een belangrijke structuurdrager van het gebied. De as wordt beëindigd door een ruimte met water en gestapelde bebouwing. Deze ruimte wordt deels gevormd door een gebogen bouwblok. Door de combinatie met blokvormige woonbuurtjes ontstaat zo een structuur die aansluit op de ruimtelijke uitwerkingen elders in de wijk. Langs de Donkerslootweg wordt een gevarieerd beeld aan bebouwing voorzien die daar samen het gezicht van de wijk vormen. De brede water- en groenstructuur langs de Donkerslootweg zorgt daarbij deels voor de samenhang en heeft een ecologische betekenis als deel van de verbindende groenstructuren tussen de Gorzen en het Oosterpark. Figuur 2.1 geeft een beeld van de hoofdopzet van het gebied.

Figuur 2.1 Hoofdopzet nieuwbouwlocatie Het Zand

Binnen het ontwerp is ruimte voor een gevarieerd woningaanbod. Daarnaast is een drietal speellocaties in de proefverkaveling opgenomen. Een gefaseerde realisering is goed mogelijk doordat telkens delen van de ontsluiting kunnen worden gerealiseerd en bouwverkeer veelal gescheiden kan worden van gerealiseerde deelplannen. Binnen de woonbuurtjes kunnen nog keuzes worden gemaakt in woningtypes en exacte ligging van wegen, parkeergelegenheid en groen.

In de proefverkaveling worden twee voetgangersverbindingen met de Middenmolendijk gerealiseerd. Door de beschikbaarheid van het terrein van Hak kan aan de zuidzijde tevens een extra fietsverbinding naar de Donkerslootweg worden gemaakt, waardoor een snelle, directe verbinding met het centrum ontstaat.

In het ontwerp voor de afronding van Het Zand is het bebouwingslint van de Middenmolendijk betrokken. Veel van de bebouwing langs de dijk is hoger gelegen en heeft een kleinschalig karakter. De bebouwing staat vaak op ruime kavels op of onder aan de dijk en bestaat grotendeels uit individuele woningen. Tussen de bebouwing zijn open ruimtes aanwezig waar – vanaf de dijk – het achterliggende woongebied zichtbaar is. Om het lint te versterken worden de open ruimtes ingevuld met vrijstaande bebouwing passend bij het karakter van de dijkzone. Parallel hieraan worden de bouwmogelijkheden voor de bestaande woningen langs de dijk gelijkgesteld aan de bouwmogelijkheden van de nieuwbouwwoningen langs de dijk om een evenwichtige situatie te realiseren. Uitgangspunt is wel dat het lint haar relatief kleinschalige en gevarieerde karakter behoudt. Een nadere beschrijving van de bouwmogelijkheden langs de dijk is opgenomen in paragraaf 2.3.

Een proefverkaveling van het hele gebied is opgenomen als figuur 2.2. Marktverkenning en overleg met potentiële kopers zal in belangrijke mate bepalen of de nu gekozen variatie in woningen ook daadwerkelijk wordt gerealiseerd. Daarom is ook gekozen voor een globale bestemming die aanpassing van het plan mogelijk maakt.

Figuur 2.2 Proefverkaveling