Leiden Noordwest

5.2 Ruimtelijke structuur

Voor het plangebied is geen eenduidig stedenbouwkundig concept ontwikkeld. De wijk is geleidelijk gegroeid langs de Rijnsburgerweg, de historische verbindingsweg met Oegstgeest. De later ontwikkelde woonbuurten sluiten aan op dit bebouwingslint en liggen als op zichzelf staande gebieden achter het oude lint. Het bebouwingslint wordt op meerdere plaatsen onderbroken en biedt vele doorzichten dwars op het lint. Het plangebied is onderverdeeld in drie buurten met elk een eigen karakteristiek.

De Rijnsburgerweg is één van de historische bebouwingslinten. De bebouwing heeft een kwalitatief hoogwaardige uitstraling en kent naast woonfuncties ook veel kantoorfuncties. Kenmerkend is de grote variatie tussen de bebouwing onderling en de statige uitstraling van de afzonderlijke bebouwing. Aan de straatzijde zijn de woningen veelal voorzien van aan- en uitbouwen in de vorm van erkers.

De onderliggende landschappelijke structuren zijn nog steeds herkenbaar. In feite is sprake van een historische gegroeide, lineaire structuur.

De buurten worden hierna afzonderlijke beschreven en nader toegelicht.

Historisch lint - Rijnsburgerweg	Houtkwartier

Houtkwartier

Het Houtkwartier ligt ten noordoosten van de Rijnsburgerweg. Het gebied wordt in het noorden begrensd door de Houtlaan en in het oosten door de Zweilandlaan. De zuidoostelijke begrenzing wordt gevormd door de spoorlijn.

 

Mariënpoelstraat	Lijsterstraat
Inbreiding Mezenstraat	Van Ledenberchstraat
Johan de Witstraat	Leidse Hout

Het gebied wordt met de aanwezigheid van het Diaconessenhuis Leiden, diverse onderwijsinstellingen en appartementen rondom een campusterrein gekenmerkt door diverse grootschalige complexen. Deze gebouwen zijn door hun korrelgrootte opvallende elementen in de stedenbouwkundige structuur.

In het Houtkwartier komt, naast de complexgewijze bebouwing, veel middelhoogbouw voor, met name in het oostelijk deel van de wijk. Aan de Boerhaavelaan staan enkele appartementengebouwen variërend in hoogte van vier tot zes bouwlagen. Deze hoogbouw dateert uit de jaren '70 van de vorige eeuw. Ter hoogte van het Swammerdampad is nieuwbouw gepleegd in de vorm van een appartementengebouw bestaande uit vijf bouwlagen.

Naast de hoogbouw in het gebied komen ook grondgebonden woningen voor in het Houtkwartier. De veelal statige bebouwing bestaat hoofdzakelijk uit drie bouwlagen met een kap en dateert uit het begin van de 20e eeuw.

Aan de Mariënpoelstraat zijn drive-in woningen gesitueerd, bestaande uit twee bouwlagen met een plat dak. Deze woningen dateren uit een latere periode.

In het oosten van het deelgebied is een molen gesitueerd, de Maredijkmolen. Deze molen is duidelijk herkenbaar in het landschap aanwezig. In voorliggend bestemmingsplan is rekening gehouden met de aanwezige molenbiotoop. Dit geldt ook voor de molenbiotopen van molen 'De Herder' en de 'Kikkermolen' die in het oostelijke deel van het plangebied staan.

De gemeente heeft plannen voor een grootschalige herstructurering in de wijk Houtkwartier. In het hoofdstuk 'Ontwikkelingen' is aandacht besteed aan de verschillende projecten die onderdeel zijn van deze herstructurering. Concrete ontwikkelingen worden in aparte, op de ontwikkeling toegespitste bestemmingsplannen opgenomen. In het voorliggende bestemmingsplan zijn deze gebieden daarom niet opgenomen.

Raadsherenbuurt

De Raadsherenbuurt grenst aan de lintbebouwing aan de Rijnsburgerweg en wordt onderbroken door het sportpark. Deze woonbuurt heeft nauwe relaties met het lint. De Raadsherenbuurt kent een grote variatie aan bebouwing. De woningen zijn veelal gebouwd in de jaren '30 van de vorige eeuw.

Raadsherenbuurt

Het gebied bestaat uit stroken. Kleine sprongen in de rooilijn evenals de hoogteverschillen tussen de afzonderlijke panden benadrukken de perceelsgewijze ontstaansgeschiedenis. De straatwand heeft echter een sterke samenhang. De gevels kennen een verticale opbouw die onder andere wordt bepaald door de positie van de gevelopeningen. Het kleur- en materiaalgebruik kent een grote samenhang door het toepassen van baksteen in roodbruine tinten.

De individualiteit is groot, maar de diversiteit is kleiner omdat de bebouwing in een relatief kort tijdsbestek is ontstaan. Op detailniveau bestaat er veel verschil tussen de bebouwing onderling. De gevels worden gekenmerkt door veel raampartijen, erkers en balkons. Ook de originele detailleringen zijn vaak nog aanwezig.

De woningen aan de Johan de Witstraat en de Fagelstraat bestaan uit twee bouwlagen met een kap. De nokrichting loopt parallel aan de weg. Aan de straatzijde zijn de woningen voorzien van een uitbouw of een dakkapel. De voorgevellijn is getrapt door de verschillende aan- en uitbouwen.

Architectonisch in het oog springende woningen zijn de woningen aan de Van Beuningenlaan. Deze woningen bestaan uit 2,5 bouwlagen met een kap. Ter hoogte van de derde verdieping is een balkon gesitueerd aan de straatzijde. De gevel en de dakconstructie zijn hier plaatselijk onderbroken.

Aan de randen van het park staan grote vrijstaande woningen, die individueel duidelijk herkenbaar zijn.

Vogelwijk

De Vogelwijk is ontstaan tussen 1901 en 1940. De straatwanden zijn afwisselend, maar op bouwblokniveau bestaat een sterke samenhang. Het merendeel van de woningen bestaat uit twee bouwlagen met een kap. Woningen met een dwarskap en een langskap komen voor. Veel woningen zijn uitgerust met bijzondere raampartijen, erkers en balkons.

Vogelwijk

Ten zuidwesten van de Leeuwerikstraat heeft recentelijk inbreiding plaatsgevonden. De bebouwing bestaat uit drie bouwlagen met een plat dak. Deze inbreiding wijkt in architectonisch en stedenbouwkundig oogpunt af van de overige bebouwing in de Vogelwijk.

Het voormalige landgoed Bos van Bosman ten zuiden van de Rijnsburgerweg vormt een op zichzelf staand gebied in de wijk. Op dit moment staat hier de (voormalige) Zusterflat. Aan de Wassenaarseweg/Flanorpad staan enkele studentenflats. Aan het Van Eijsingapark staan geschakelde woningen in een groene setting. Dit gebied is afgezonderd van de overige bebouwing in de wijk en vormt als het ware een apart ensemble.

Ten westen van de Nachtegaallaan is een gedeelte aangewezen als beschermd dorpsgezicht. Dit gebied heeft cultuurhistorische waarde en is in voorliggend bestemmingsplan als zodanig opgenomen.

Park Leidse Hout (inclusief sportpark)

Het park Leidse Hout is een groot bosrijk stadspark, dat samen met de aangrenzende sportvelden de groene rand van de wijk vormt. Het gebied is nagenoeg onbebouwd en is zeer groen en waterrijk. Het gebied omvat veel recreatieve elementen in de vorm van fiets- en wandelpaden, tennisvelden, atletiekbaan, hertenkamp, openluchttheater, dierenweide, speelplek, woonboerderij en bezoekerscentrum 'Het Koetshuis'. Centraal in de Leidse Hout ligt de horecagelegenheid "theehuis 'De Leidsehout'". De overige bebouwing in deze groene zone behoort tot de aanwezige verenigingen.

Park Leidse Hout