Rustenburg - Oostbroek

2.1 Ontstaansgeschiedenis

Het gebied van de wijk Rustenburg-Oostbroek maakt deel uit van de voormalige Oost-Escamppolder. In de polder zijn boerderijen tot ontwikkeling gekomen van waaruit de veengronden zijn ontgonnen. De twee belangrijkste daarvan waren Rustenburg en Oostbroek, boerderijen die gesloopt zijn ten behoeve van de aanleg van de wijk en die hun naam aan de wijk gegeven hebben. Beide hofsteden worden voor het eerst in de 17de eeuw genoemd; het is echter niet uitgesloten dat het begin ervan in de Late Middeleeuwen moet worden gezocht. Rustenburg lag een eindje van de Loosduinseweg af, en was middels een statige oprijlaan en een brug over de Loosduinsche Vaart met die weg verbonden. Bij de aanleg van de wijk is de oprijlaan opgegaan in de huidige Gooilaan; de boerderij zelf heeft gestaan ter plekke van het korfbalveld van de vereniging 'Ready'. Oostbroek was gelegen aan de huidige De La Reyweg, vroeger Moerweg geheten. Op die plek, tegenover het blok dat wordt gevormd door de Chr. de Wetstraat en de Bothastraat, staan nu de huizen (even zijde) van de Nunspeetlaan. Er zijn nog meer boerderijtjes binnen het plangebied aanwezig geweest. Allereerst is daar de boerderij Maasrust, die langs de Loosduinsche vaart gelegen was, op de huidige hoek met de Soestdijksekade. Deze is gebouwd op grond die behoorde aan de eigenaar van Rustenburg en stamt waarschijnlijk uit de 18deeeuw, beduidend minder oud dus dan die hofstede. Ook elders langs de vaart zijn in het plangebied in de 18de en 19de eeuw kleine gebouwen ontstaan. Het gaat daarbij vooral om tuinderswoningen, behorend bij de tuinderijen die daarachter gelegen waren. Al deze gebouwen zijn bij de aanleg van de wijk gesloopt.

Rond 1910 zijn door H.P. Berlage de eerste stratenplannen voor een complete woonwijk gemaakt. Deze plannen hebben aan de basis gelegen van het 'uitbreidingsplan Rustenburg' (Dienst Stadsontwikkeling en Volkshuisvesting, 1921). De ontwikkeling van de wijk is begonnen rond de Gooilaan. Dit is de voormalige oprijlaan van het landgoed Rustenburg. De eerste fase van de wijk bestond uit het gebied ten westen van de Zuiderparklaan en de Escamplaan. In 1924 begon de Dienst Gemeentewerken met de aanleg van straten in dit deel. Na vaststelling van een gewijzigd plan (Rustenburg II), waarin onder andere de Escamplaan verbreed zijn en het terrein voor de scholen aan de Escamplaan zijn vergroot, werd in 1925 de aanleg van de straten volgens het nieuwe plan voortgezet.

Voor het gedeelte ten zuiden van de Escamplaan heeft de Dienst Stadsontwikkeling en Volkshuisvesting in 1926 een nieuw stratenplan gemaakt, het bouwplan Rustenburg III. Dit was niet langer gebaseerd op het Uitbreidingsplan van Berlage.

Als laatste is het gedeelte Oostbroek gebouwd. Deze buurt ligt ten noorden van de Zuiderparklaan, dichter bij het stadscentrum. De reden dat de wijk Oostbroek later ontwikkeld werd dan Rustenburg, ligt vooral in het feit dat het lang onduidelijk was of er door het gebied Oostbroek een breder kanaal aangelegd zou worden. Toen in 1924 het besluit viel om het Laakkanaal westelijk van Rustenburg aan te leggen, werd een plan voor Oostbroek gemaakt. Een complicatie bij de uitvoering van dit plan was het feit dat de 'N.V. Rustenburg, maatschappij tot exploitatie van bouwterreinen' in 1927 de grond had gekocht. Deze maatschappij maakte bezwaar tegen de ruime verkaveling, het aantal scholen en kerken, en tegen de verdeling van de algemene kosten. Na langdurige onderhandelingen werd de zaak uiteindelijk geregeld. Kort na 1930 kwamen de eerste woningen in Oostbroek gereed. Omstreeks 1937 was de bebouwing van de wijk voltooid.

Figuur 2: