2.3.1 De openbare buitenruimte
In samenhang met de bebouwde omgeving is de openbare buitenruimte van wezenlijk belang voor de beleving van het stadsgezicht. De gemeente heeft als eigenaar en beheerder van de openbare ruimte de meeste invloed op de gewenste inrichting.
De basis voor een goede kwaliteit van de buitenruimte ligt in het stedenbouwkundig ontwerp. In de historische omgeving van een beschermd stadsgezicht dient de historische karakteristiek hiervoor uitgangspunt te zijn. Aandachtspunten voor de inrichting zijn:
- gebiedsgebonden inrichting met speciale aandacht voor de cultuurhistorie;
- sociale veiligheid en verkeersveiligheid;
- beperking van het straatmeubilair (afvalcontainers, verkeerstekens etc.);
- duurzame en zorgvuldige detaillering;
- multifunctionaliteit en flexibiliteit;
- microklimaat (o.a. windhinder en bezonning).
2.3.2 De groen- en waterstructuur
Binnen het plangebied worden de volgende groene profielen onderscheiden:
- de stadsgrachten en haven, welke bestaan uit stenen kaden met bomen in de verharding, daartussen het water en aan weerszijde een weg. Een aaneengesloten rij monumentale panden flankeert veel stadsgrachten. De bebouwingshoogte is meestal twee tot drie verdiepingen met kap. De representatieve voorkanten zijn gericht op het water. Waar mogelijk wordt ruimte geboden voor het afmeren van pleziervaartuigen. Sprekende voorbeelden in het plangebied zijn de Turfmarkt en de Haven;
- als stadssingels rond de binnenstad omvat het plangebied de Kattensingel, de Blekerssingel en de Fluwelensingel. Deze voormalige vestinggrachten volgen de begrenzing van de oude stad. Het water van de Blekerssingel biedt momenteel ruimte aan (woon)schepen. In de Kattensingelgracht zijn afmeerplaatsen voor de recreatievaart. Doordat de singel geruime tijd de buitenkant van de stad vormde is een asymmetrisch profiel gegroeid. De wanden aan de binnen- en buitenzijde zijn verschillend van schaal, architectuur en materiaalgebruik. Aan de buitenkant liggen drukke wegen, voorzien van bomen in rijverband. Aan de stadszijde van de singels zijn de voormalige stadsmuren grotendeels omgevormd tot openbaar groen in een parkachtige aanleg met bomen, zoals het Houtmansplantsoen. Langs de Houtmansgracht is sprake van een meer stenig karakter. De oevers zijn deels openbaar toegankelijk. Onderdeel van de buitenrand van de stad is ook de Nieuwe Veerstal, gekeerd naar de zijde van de Hollandsche IJssel. Qua profilering (drukke weg op een hoger dijklichaam) en inrichting is de Nieuwe Veerstal anders dan de singels, maar ook hier overheerst een groen beeld van forse bomenrijen. Om de forse maat van de singels beter tot zijn recht te laten komen, is het wenselijk om inrichting en afwerking over de gehele lengte zo veel mogelijk continue te maken;
- de (deels gedempte) asymmetrische grachten zijn de Agnietenstraat, de Nieuwe Markt, de Wilhelminastraat/Rozendaal, de Zeugstraatgracht/ Spieringstraatgracht, de Naaierstraat en de Peperstraat in het plangebied aanwezig. Deze straten liggen wat meer in de luwte van de binnenstad; het zijn enigszins informele straten, die behalve voor wonen ook worden gebruikt ter bevoorrading van winkels en bedrijfjes. In het plangebied is hoofdzakelijk sprake van Asymmetrische grachten. De Symmetrische grachten liggen grotendeels in plangebied Binnenstad West, met uitzondering van de Haven.
Binnen dit stelsel van 'groene profielen' treffen we veelal omsloten door bebouwing de binnenterreinen aan. Deels hebben deze nog een groen en sereen karakter, maar de druk van verdichting en intensivering van het gebruik van de erven heeft op veel plaatsen geleid tot een hoge mate van verstening, ten koste van groen en onbebouwde plekken.
Met betrekking tot de solitaire bomen in het plangebied geldt, dat de grotere, volgroeide exemplaren die op de gemeentelijke lijst van 'monumentale bomen' staan, in het plan beschermd worden. Deze bomen zijn aangegeven op de verbeelding.
Drie bijzondere (waardevolle) groengebieden in het plangebied zijn:
- Houtmansplantsoen;
- Willem Vroesentuin;
- Raoul Wallenbergplantsoen.
Deze gebieden behoeven bescherming vanwege hun rol als kenmerkend decor voor de historische binnenstad en de behoefte aan gebruiksgroen voor bewoners van de wijk. In de binnenstad is slechts beperkt areaal aan groen beschikbaar.