Achtersluispolder

2.1 Geschiedenis van het plangebied

In de ontstaansgeschiedenis van de Zaanstreek en de Achtersluispolder in het bijzonder, zijn drie perioden die hun sporen hebben nagelaten:

2.1.1 Landschapsvorming

Het rijke en veelzijdige landschap van de Zaanstreek werd gevormd in het Holoceen. Na de laatste ijstijd, vanaf 5000 voor Christus komt het land en bodemvorming in westelijk Nederland op gang doordat zich een duidelijke kustlijn ontwikkelt. Achter de door de zee opgeworpen duinenrij droegen Rijn, Maas en Schelde bij aan een rijke delta. Het landschap kreeg (tot circa 1000 na Christus) haar vorm door een gelijktijdig proces van veenvorming, zee-invloeden en invloeden vanuit rivierstromen. De Zaan is een erfenis uit deze periode.

2.1.2 Ontginning van het landschap

Rond het jaar duizend begon men het natte veenweidegebied, dat ontstaan was in de luwte van duinen en strandwallen, te ontginnen. Er werden sloten gegraven voor turfwinning en afvoer van het water. Het verkregen land werd gebruikt voor akkerbouw. Er ontstond een slotenpatroon dat tot op de dag van vandaag terug te vinden is. Dorpen als Westzaan, Assendelft en Krommenie ontstaan in deze periode. Door stijging van het water verdween de akkerbouw en werd het land omgezet in weiland. Om het land te beschermen tegen overtollig water werden er dijken gebouwd langs omliggende wateren, waaronder de Zaan. Windmolens pompten het overtollige water uit de polder. Aan deze dijken ontstonden dorpen zoals Zaandijk en Koog aan de Zaan. De Noorder-IJ en Zeedijk in de Achtersluispolder ontstond in deze periode.

Aangenomen wordt dat de (buitendijkse) Sluispolder droogviel ten tijde van de eerste omvangrijke bedijkingen rond de 13de eeuw. In de 16de eeuw werd de polder ingedijkt. Tot in de 20ste eeuw werd de Sluispolder als veeteeltgebied gebruikt en is de enige bebouwing te vinden aan de oude zeedijk. De waardevolle bijdrage aan de ontstaansgeschiedenis van Zaanstad heeft een provinciale waardetoekenning opgeleverd voor dit prominent aanwezige landschappelijke element.

2.1.3 Buitendijkse uitbreidingen

Pas halverwege de 20ste eeuw krijgen de verschillende buitendijkse industriegebieden hun vorm met een veel rigidere structuur dan de meer landschappelijk gerelateerde stedenbouw en architectuur van de binnendijkse gebieden. Het in 1917 gebouwde 'de Vrede', is het eerste pand dat gebouwd wordt en is tevens het enige gebouwde monument van het gebied. Na de tweede wereldoorlog komt de vestiging van grote bedrijven op gang. Verscheidene houthandels en een machinefabriek vestigen zich. Eind jaren 50 (van de 20ste eeuw) vormen de nieuw gegraven Isaac Baarthaven en de Dirk Metselaar Haven een belangrijke vestigingsfactor voor watergebonden bedrijven. In 1987 komt er een aansluiting op de Coentunnelweg en is ook een goede bereikbaarheid over land gewaarborgd.

Luchtfoto van het plangebied