Hoofdwinkelcentrum

3.1 Ontwikkeling van het plangebied

Huizen wordt voor het eerst genoemd in de 14de eeuw, maar moet op dat moment al enige eeuwen oud zijn geweest. De kern lag toentertijd waarschijnlijk in de directe nabijheid van de (huidige) kerk. Bij uitbreidingen werden er boerderijen op de rand van de Meent gebouwd, voornamelijk in rijen naast en achter elkaar volgens de hoogtelijnen van het reliëf. Op die wijze verkreeg het dorp zijn kenmerkende langgerekte vorm met de zuidoost-noordwest gelegen hoofdwegen en het web van smalle straatjes en paden tussen de boerenerven. De opkomst van de visserij als bron van inkomsten in de 17de eeuw had vooral te maken met de afsluiting van de haven in Naarden bij de aanleg van nieuwe vestingwerken.

Tussen circa 1860 en 1910 verdubbelde het aantal inwoners van Huizen, hetgeen aanzienlijke veranderingen in de dorpskern teweegbracht. Aanvankelijk bestonden deze veranderingen vooral in de herbestemming van boerderijen tot woningen, verdergaande verdichting (onder meer ten koste van de boerenerven), kleinschalige uitbreidingen en vernieuwing van woningen. Pas na 1900 vonden ook grootschaliger uitbreidingen plaats.

 

In de eerste helft van de 20ste eeuw ondervond de visserij steeds meer tegenslagen, onder meer door slechte vangsten. De afdamming en aansluitende (gedeeltelijke) inpoldering van de Zuiderzee sedert 1932 betekende het einde van de visserij. Alternatieve werkgelegenheid werd onder meer gevonden in de industrie, bouwnijverheid en kaashandel.

 

Het 'kernplan' uit 1931 vormde de basis voor de ingrijpende wijzigingen in de dorpskern, onder meer bestaande uit de aanleg van het Oude Raadhuisplein en de verbreding van een aantal straten. In het centrumgebied zijn diverse winkelpanden en -blokken tot stand gekomen. De verdere ontwikkelingen in de Oude Dorpskern bleven beperkt tot het rechttrekken van de 'rafelige randen' (het toevoegen van bebouwing langs de randwegen), verdichting en incidentele vernieuwingen van woningen. Het noordelijke en noordoostelijke deel van de dorpskern bleef achter bij deze ontwikkelingen, zodat hier de historische karakteristiek van het dorp goed bewaard bleef. In 1995 zijn in dit gebied twee beschermde dorpsgezichten aangewezen ('beschermde gezichten binnen het Oude Dorp').

De aanwijzing van de gemeente Huizen als groeikern (1967) met als gevolg de bouw van woonwijken op de Oostermeent (sedert 1973) leidde ook tot aanzienlijke ontwikkelingen in het Oude Dorp. Zo zijn de winkelvoorzieningen in het centrumgebied fors uitgebreid, onder meer door de bouw van winkels aan de Kerkstraat tegenover de Oude Kerk. Omstreeks 1980 werd besloten om het winkelcentrum in het Oude Dorp uit te breiden tot het 'Hoofdwinkelcentrum', dat in tegenstelling tot de winkelcentra in de Oostermeent en de Bijvanck bedoeld was voor recreatief winkelen en bijzondere voorzieningen. Deze uitbreiding heeft gedeeltelijk zijn beslag gekregen in het midden van de jaren negentig door de bouw van twee winkelcomplexen aan en nabij het Oude Raadhuisplein.

Direct ten oosten van het dorp werden diverse gebouwen gerealiseerd met openbare, maatschappelijke en uitgaansfuncties, waaronder het gemeentehuis en het uitgaanscentrum 'Graaf Wichman'. Deze bebouwing vormt de aanzet van een 'stedelijke as', die het Oude Dorp met het centrum van het uitbreidingsgebied de Oostermeent verbindt ('Centrumzone').