Bestemmingsplan Media Park

3.7 Bodem en watersysteem

3.7.1 Bodem

Het plangebied maakt deel uit van het stuwwallencomplex van het Gooi en ligt in een uitstroomgebied van een vroegere gletsjer. De bodem bestaat overwegend uit grove, voedselarme, droge zandgronden. De meeste gronden zijn podzolgronden; plaatselijk zijn ook eerdgronden aanwezig die als gevolg van menselijk handelen zijn bedekt met een humusbovendek.

Ter plaatse van het Heksenweitje/hertenkamp is sprake van enkeerdgronden. Deze bodem heeft een dik bouwlanddek als gevolg van eeuwenlange ophoging met plaggen en mest, zoals vroeger gebruikelijk was rond dorpen op hoge zandgronden. Enkeerdgronden zijn tegenwoordig zeldzaam in het Gooi. Hoewel dit deelgebied de afgelopen jaren voor verschillende doeleinden is gebruikt (volkstuinen, grond depot, schietbaan), kan nog altijd worden gesproken van een ongestoord bodemprofiel.

Een opvallend kenmerk van het plangebied is het sterke reliëf (de hoogteligging varieert tussen NAP + 6.00 m langs de oostelijke rand tot NAP + 20.00 m in het uiterste zuidwesten van het plangebied). Dit reliëf is mede bepaald door vergraving ten behoeve van de verdiepte ligging van het Media Park. Tussen het Heksenweitje en deze gebouwen is daardoor een sterke helling ontstaan.

Het noordelijk deel van het plangebied wordt in de geomorfologie aangeduid als groeve, beter bekend als Zanderij Crailoo, een voormalige zandafgraving tussen Bussum en Hilversum. De bodemopbouw binnen het plangebied stelt geen bijzondere eisen aan de functies en bestemmingen.

Bodembeschermingsgebieden

Eén van de speerpunten van het provinciale landschaps- en bodembeschermingsbeleid vormt het beschermen van onderdelen in het landschap die iets vertellen over de geologische ontstaanswijze van een gebied. Hiertoe is in 1994 de zogenaamde Bodembeschermingsgebiedenkaart opgesteld. Door middel van een strengere selectie heeft de provincie Noord-Holland op basis hiervan in 2003 een lijst van gebieden met aardkundige waarden (80) vastgesteld. Gesignaleerd wordt dat de waarde van de gebieden dermate hoog is, dat inspanningen voor behoud ervan nodig zijn. Deze gebieden zijn opgenomen in het provinciale streekplan, en genieten als zodanig planologische bescherming.

In 2004 hebben in totaal 17 gebieden met aardkundige waarden een plaats gekregen op de provinciale Aardkundige Monumentenlijst. Deze aardkundige monumenten worden, naast de planologische bescherming, ook beschermd via de provinciale milieuverordening (PMV). De gebieden zijn dermate belangrijk, dat slechts na expliciete toestemming van de provincie, in de vorm van een ontheffing, bodembedreigende activiteiten mogen plaatsvinden.

Het Media Park ligt niet binnen een aardkundig monument, maar ligt wel gedeeltelijk binnen een gebied met aardkundige waarden, genaamd 'Spanderswoud, Schaep en Burgh'. Het betreft het noordwestelijke deel van het plangebied. Dit gedeelte ligt echter binnen de rode contour waarbinnen stedelijke ontwikkeling is toegestaan. Een groot deel van het bewuste gebied is bebouwd of heeft een natuurbestemming.

Chemische bodemkwaliteit

Het bestemmingsplan moet mede voorzien in het realiseren én behouden van een duurzame bodemkwaliteit. Bodem die schoon is, moet schoon blijven en er moet op een juiste manier worden omgegaan met aanwezige verontreinigingen. Als in een gebied verontreiniging aan de orde is, dienen de chemische bodemkwaliteit en het gebruik op elkaar afgestemd te worden. De bodem hoeft daarvoor niet in alle gevallen te worden schoongemaakt; in bepaalde gevallen kan worden volstaan met het geschikt maken voor de huidige (of toekomstige, zie hoofdstuk 5) functie. Voor kwetsbare gebieden, zoals natuurgebieden, streven de provincie en de gemeente echter nog steeds naar een volledige verwijdering van de verontreiniging.

Uit de bodemkwaliteitskaart van de gemeente Hilversum, vastgesteld op 27 september 2005, blijkt de boven- en ondergrond van het Media Park in het algemeen in het ergste geval licht verontreinigd. Binnen het plangebied is een aantal bodemonderzoeken uitgevoerd. Volgens de onderzoeks-resultaten is de bodem (grond en grondwater) van die locaties over het algemeen licht tot plaatselijk matig verontreinigd.

In bovenstaande figuur zijn de bekende van bodemverontreiniging verdachte locaties indicatief weergegeven. In paragraaf 5.7 wordt hierop teruggekomen als de nieuwe situatie op het media Park wordt toegelicht.

3.7.2 Watersysteem

Algemeen

Het plangebied omvat, behalve het Media Park, delen met een recreatieve bestemming en percelen met woonbebouwing uit de periode van vóór en na de Tweede Wereldoorlog. De kern van het plangebied, het Media Park, werd gevormd door een open gebied dat tot het eind van de jaren `50 een agrarische bestemming had. In dit open gebied stond het Gemeenlandshuis van de Erfgooiers. In de 60er jaren is begonnen met de ontwikkeling van het "Omroepkwartier", het huidige Media Park.

Grondwater

Het plangebied is gelegen op de hogere gronden van de stuwwal en is infiltratiegebied. De maaiveldhoogten variëren van NAP + 6,00 m tot NAP + 20,00 m. In de zandige ondergrond stroomt het grondwater globaal genomen in noordwestelijke richting. Het plangebied ligt niet binnen een grondwaterbeschermingsgebied. De freatische (onafgesloten grondwater) grondwaterstand bevindt zich grofweg rond het NAP.

Regenwater

Het plangebied en de omringende wijken hebben voor de afvoer van water te maken met een waterscheiding. Deze wordt gevormd door een rug van heuvels, die van noord naar zuid door de bebouwde kom van Hilversum loopt. Het plangebied Media Park ligt direct ten oosten en voor een klein deel zelfs op of over de waterscheiding. Het regenwater dat valt binnen het plangebied wordt aan de oostkant van de waterscheiding, voor zover dit op een riool wordt geloosd, afgevoerd via het gemengd gerioleerde stelsel naar de rioolwaterzuiveringsinstallatie (RWZI) op Anna's Hoeve. Aan de west kant van de waterscheiding wordt het regenwater op een regenwaterriool geloosd en afgevoerd naar de 's Gravelandsepolder.

Bestaand watersysteem en waterketen

Binnen het plangebied kan voor de waterhuishouding grofweg onderscheid worden gemaakt tussen de percelen met woonbebouwing en het deelgebied waarbinnen het Media Park zelf ligt. Hieronder wordt met het oog op het watersysteem ingegaan op de verschillende deelgebieden.

Deelgebied Media Park, afvalwater/riolering

Voor het voormalige Omroepkwartier werd een aanzienlijke toename van het bebouwd oppervlak en een groot aantal werknemers voorzien. De hoeveelheden regen- en afvalwater die daardoor moeten worden verwerkt, zijn relatief groot. In het verleden is bij de ontwikkeling van het huidige Media Park reeds gekeken naar de aansluiting op de rioolsystemen van de omliggende wijken. Hilversum Noord aan de oostkant van de spoorlijn en een groot gedeelte van de wijk Trompenberg ten westen van het plangebied beschikken over een gescheiden rioolstelsel. Bij een dergelijk rioleringssysteem worden de afvalwaterstroom en de regenwaterstroom, los van elkaar, via verschillende rioolstelsels afgevoerd. In delen van de wijk Trompenberg bestaat niet de mogelijkheid voor de afvoer van regenwater via een openbaar regenwaterriool. Om die reden wordt regenwater ter plekke geïnfiltreerd in de bodem of in goten langs de weg afgevoerd naar lage delen. De rioolcapaciteit in Hilversum Noord en in Trompenberg is voldoende voor de verwerking van het aanbod in de deze wijken. Die capaciteit is echter ontoereikend om ook het Media Park te kunnen bedienen.

De overige omliggende wijken hebben een gemengd rioolstelsel. Dit rioleringssysteem houdt in dat de afvalwaterstroom samen met de regenwaterstroom, via één rioolstelsel, wordt afgevoerd naar de RWZI in het oosten van Hilversum op Anna's Hoeve. Door de beperkte verwerkingscapaciteit van het gemengde rioolstelsel was het niet mogelijk het Media Park hierop aan te sluiten.

Voor de afvoer van afvalwater op de gemeentelijke rioolstelsels ligt het Media Park dus min of meer geïsoleerd. Dit geldt ook voor regenwater. De hoogteverschillen binnen en in het omringende gebied vergroten dit probleem. Bij de ontwikkeling van het Omroepkwartier, later het Media Park, is daarom gekozen voor de afvoer van afvalwater met een rioolgemaal. Het afvalwater van de gebouwen wordt verzameld en met kleine ondergemalen gebracht in de pompkelder van het hoofdgemaal op het Media Park. Het hoofdgemaal heeft een grote buffercapaciteit om lozing van afvalwater voor een groot deel gedurende de nachtelijke uren mogelijk te maken. Via een persleiding wordt het afvalwater verpompt naar het afvalwaterriool in de Trompenbergerweg, gelegen buiten het plangebied. Door het grote verval beschikt het afvalwaterriool in de Trompenbergerweg over een relatief grote capaciteit. Dit afvalwaterriool is onderdeel van het gescheiden stelsel dat afvoert via de wijk Boomberg naar het hoofdrioolgemaal Hilversum-West. Dit hoofdgemaal vormt onderdeel van de RWZI Horstermeer, die ten noordwesten van Hilversum ligt.

Als uitzonderingen moeten worden genoemd de afvalwaterafvoeren van het Instituut voor Beeld en Geluid, Net 3 en het Commissariaat voor de Media. In de gebouwen van deze instellingen wordt het afvalwater rechtstreeks op het gemengde riool in de Insulindelaan en de Sumatralaan geloosd. Lozing van het afvalwater van het (voormalige) Heideheuvel-complex vindt rechtstreeks plaats op het afvalwaterriool van de Witte Kruislaan.

Deelgebied Media Park, regenwater

Door de afwezigheid van oppervlaktewater of een regenwaterriool is het nodig dat regenwater en niet-verontreinigd koelwater op het Media Park zelf worden verwerkt. Per gebouw of verhardingseenheid is een infiltratievoorziening gerealiseerd in een bovengrondse of ondergrondse uitvoering of is aangesloten op de centrale vijver. Op deze centraal aangelegde vijver wordt ook niet-verontreinigd koelwater afgevoerd. Deze vijver, die een bergings- en infiltratiefunctie heeft, kan bij calamiteiten voor de brandweer en voor sprinklerinstallaties voorzien in de behoefte aan bluswater. De vijver, met de functie berging en infiltratie, is op de plankaart aangegeven.

Zoals eerder opgemerkt, bestaan binnen het Media Park aanmerkelijke hoogteverschillen van het maaiveld. Omdat een aantal niveaus door regenwaterriolen aan elkaar zijn gekoppeld, kan het regenwater via het regenwaterrioolsysteem naar de laagste delen stromen. Dit kan bij een flinke regen(bui) tot ernstige overlast en schade leiden (water op straat, onderlopende kelders). Als gevolg van de klimaatswijziging en verminderd onderhoud van infiltratiesystemen is de afgelopen jaren enige malen sprake geweest van ernstige wateroverlast. Als tijdelijke (nood)oplossing wordt dan het wateroverschot, voor zover dat niet in de centrale vijver kan worden verwerkt, met bovengrondse leidingen afgevoerd naar een greppel in het "Heksenweitje", even buiten het hek ten westen van het Media Park. Waterafvoer vindt op deze wijze een aantal keren per jaar plaats, wat onwenselijk is.

Deelgebieden met woonbebouwing, afval- en regenwater

Het was nog wel mogelijk om de percelen met de vooroorlogse (woon)bebouwing aan te sluiten op het bestaande gemengde stelsel of het gescheiden stelsel van de wijk Trompenberg. Zowel het afval- als het regenwater wordt via deze rioolstelsels afgevoerd.