Bosch en Vaart

2.1 Korte historische schets

De naam van het plangebied Bosch en Vaart wijst op de uitzichten op de trekvaart en de Haarlemmerhout. Bosch en Vaart bevatte de buitens Bosch en Vaart, Eindenhout en Vreedehoff. Het buiten Bosch en Vaart ontwikkelde zich vanaf circa 1650. Het landhuis met bijgebouwen bevond zich aan de Wagenweg. De trekvaart, de Leidsevaart, werd in 1657 aangelegd. Ten westen van de Haarlemmerhout liep de Heerenweg, thans Wagenweg. De Heerenweg was een belangrijke noord-zuid verbinding. Via deze weg kon Haarlem zich in de dertiende eeuw tot stad ontwikkelen. Voetgangers, paarden, koetsen en later auto's gebruikten deze doorgaande weg. Pas met de aanleg van de Randweg rond 1950 verminderde het karakter van de doorgaande weg enigszins, hoewel de Wagenweg een drukke verkeersader is gebleven.

In 1899 werd het buiten Bosch en Vaart geveild aan de Haagse koopman Rijk Key en de Haagse bouwkundige Pieter Kuiper. In 1900 hebben de heren hun bouwplan gereed en wordt de Maatschappij tot Exploitatie van Onroerende Goederen 'Bosch en Vaart' opgericht. De Maatschappij bouwt op een klein aantal kavels woningen, maar biedt de meeste kavels te koop aan. Gevolg hiervan is dat een bonte rij van architecten, bouwmeesters, aannemers, timmerlieden en metselaars zijn stempel drukt op het stadskwartier.

Tot 1927 behoorde het plangebied Bosch en Vaart tot de gemeente Heemstede. In 1920 is Bosch en Vaart zo goed als volgebouwd. Het zuidelijk deel vanaf de Van Hogendorpstraat tot het buiten Eindenhout blijft een lange tijd weiland.

Vanaf de jaren zestig worden het Sancta Maria (1961), de woningen aan de Van Hogendorpstraat (1962), de manege, de houtskeletwoningen aan de Prinssesekade (1986) en de kwadrantvilla's aan de Van der Duyn van Maasdamstraat (1997) gebouwd. Eindenhout en Vreedehoff kennen een vergelijkbare prestedelijke ontwikkeling als Bosch en Vaart wat betreft de uitzichten en kleine uitbreidingen. Oorspronkelijk zijn de landgoederen ongeveer even groot en worden ze begrensd door kaarsrechte sloten die afwateren op de Leidsevaart. Wanneer in de huidige tijd gesproken wordt van Eindenhout, het huis met de beelden, wordt Eindenhout II bedoeld. Dit landhuis werd in 1793/1794 gebouwd naar het ontwerp van architect P.J. Duyvené. Het monument is gebouwd in neo-classicistische stijl. De tuinkoepel werd pas in 1915 toegevoegd. Het unieke van de koepel was niet het model maar het materiaal waaruit hij was opgebouwd, namelijk gewapend beton (Monierwerk). Het was de eerste keer dat er in Haarlem Monierwerk werd toegepast. Vóór Eindenhout II was er sprake van een hofstede Eindenhout die in 1630 werd gebouwd. De eigenaar van de hofstede was tevens eigenaar van het Dronckenhuisgen, een herberg gesitueerd ter hoogte van de t-splitsing Heerenweg – Grote Lindelaan (nu Spanjaardslaan). Onbekend is de oorzaak van het verdwijnen van de hofstede Eindenhout I in 1786/1787.

Ten zuiden van Eindenhout is Vreedehoff te vinden. Vermoedelijk is deze gebouwd in 1730. Het is een landhuis met in wezen rechthoekig grondplan en een zakgoot lopend in de lengterichting. Het wordt ook wel een 18e eeuwse hofstede genoemd en bevat in de aanvang der 19e eeuw toevoegingen en verfraaiingen. De pannen zijn donkerkleurig geglazuurd. Tot slot is er het buurtje Sluter gelegen ten zuiden van de Westelijke Randweg grenzend aan de huidige gemeentegrens met Heemstede. Voor de gefaseerde bouw van het Coornhertlyceum vanaf 1952 was het weiland. Oorspronkelijk was de school meer noordelijk nabij de sportvelden gedacht, maar de aanleg van de Westelijke Randweg verhinderde dit. Tot 1998 bevond zich ten westen van de school een weitje. Nu staat er een zorgvoorziening met aan de noordkant een geluidsscherm tegen de geluidhinder van de Westelijke Randweg. Tussen de school, de Westelijke Randweg, de Wagenweg en de gemeentegrens zijn sinds de jaren zestig een kantoor (1984), de Kinheimflat (1984) en enkele woningen aan de zuidzijde van de Lyceumlaan gesitueerd.

Afbeelding 3 Ontwikkeling Bosch en Vaart