Frederikspark

4.8 Cultuurhistorie

Monumenten

Het bestemmingsplan Frederikspark ligt binnen het beschermde stadsgezicht van Haarlem. Het park is sinds het voorjaar 2000 rijksmonument. Het park is een van de oudste villaparken van Nederland. Tevens is het enige stads- en villapark van Zocher in Haarlem. Het deel van de bebouwing heeft de status van rijksmonument of beeldbepalend pand (zie tabel 4.1). De villa's worden gekenmerkt door twee bouwlagen en een kap en zijn over het algemeen uitgevoerd in een sobere architectuur met rechte gootlijsten en zadeldak. Het merendeel van de villa's is gepleisterd.

Tabel 4.1

Het bestemmingsplan heeft geen directe invloed op de bescherming, onderhoud en herstel van het monument. De bescherming zelf is geregeld in de Monumentenwet 1988 en de gemeentelijke monumentenverordening. Wel is bij het bestemmen van de betreffende panden en directe omgeving, in het bestemmingsplan waar nodig rekening gehouden met de cultuurhistorische waarde.

Waarde Cultuurhistorie

Op de verbeelding zijn alle panden in het plangebied gewaardeerd. Doel van deze waardering is de beschermende werking van het beschermd stads- en dorpsgezicht in het bestemmingsplan handen en voeten te geven. Gewerkt wordt met drie orden, nieuwbouw en ensembles & seriebouw. De drie orden geven de te behouden onderdelen van het stadsbeeld aan. De waardering heeft tevens een communicatieve waarde naar bewoners en gebruikers van het Frederikspark over de waarde van het Beschermd stadsgezicht op perceelsniveau. Als bijlage is de waarderingskaart opgenomen.

Orde 1 zijn gebouwen die beschermd zijn op grond van de Monumentenwet of de gemeentelijk Monumentenverordening.

Orde 2 betreft gebouwen (ook bruggen) die op grond van hun hoge architectonische kwaliteit en/ of vanwege het feit dat ze zeer bepalend zijn voor het beeld van de straatwand ter plaatse, behoudenswaardig zijn. Het gaat hierbij om panden van voor 1950. Sloop van deze panden is ongewenst. Een vergunning hiervoor wordt in beginsel geweigerd. Alleen in uitzonderingsgevallen kan sloop van deze gebouwen aan de orde zijn. Zie bijlage 7 voor toelichting waardering orde 2 in dit plangebied.

Orde 3 omvat bouwwerken van voor 1950 die vanwege hun wisselende architectonische kwaliteit, hun plaats in de stedenbouwkundige structuur en/ of als toonaangevend element in de gevelwand een belangrijke bijdrage leveren aan het stadsbeeld. Vervanging van deze bebouwing is in principe mogelijk. In de regels en verbeelding zijn voorwaarden opgenomen waaraan het volume en het uiterlijk van de nieuwbouw moet voldoen. Evenals de bestaande bebouwing dient de nieuwbouw te passen in de gevelwand.

Bij de nieuwbouw aanduiding gaat het om gebouwen van na 1950. Deze zijn niet gewaardeerd. Voor deze gebouwen zijn geen bijzondere regels opgenomen.

Ensembles en seriebouw worden eveneens aangegeven op de kaart. Dit betreft panden die in één bouwstroom zijn neergezet. Als in de vormgeving van de verschillende panden de suggestie wordt gewekt dat het om een groter gebouw gaat, wordt dat een ensemble genoemd. Een aantal panden naast elkaar die in dezelfde architectuur zijn uitgevoerd is seriebouw.

Voor ensembles en seriebouw geldt dat de samenhang tussen de verschillende panden niet mag worden verstoord. Daarom dient een eventuele bouwkundige ingreep aan de kap/gevel van een onderdeel van een ensemble of seriebouw zodanig te gebeuren dat het betreffende ensemble of seriebouw niet in onevenredige mate wordt verstoord. Idem in geval van wijziging aan de gevel.

Een aantal opmerkelijke bouwwerken zonder (potentiële) monumentenstatus zijn noemenswaardig. Voor deze bouwwerken wordt geen aparte regeling in het bestemmingsplan opgenomen. Deze gebouwen fungeren als landmark, dat wil zeggen dat zij door hun verschijningsvorm als herkenningspunt in de stedelijke ruimte fungeren. Zulke herkenningspunten zorgen ervoor dat een stad niet verandert in een onherkenbare, eindeloze huizenzee. Om deze reden is de aanwezigheid van dergelijke opvallende gebouwen belangrijk. In het Frederikspark wordt de dubbele villa aan de Baan als beeldbepalend pand aangemerkt.