Bakenes

4.7 Cultuurhistorie

Op 31 mei 2011 heeft de Eerste Kamer ingestemd met het wetsvoorstel modernisering monumentenzorg (MoMo), waarbij de Monumentenwet 1988 en de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) wijzigen. Met dit wetsvoorstel verandert het volgende:

• Per 1 januari 2012 komt de grens van vijftig jaar voor het aanwijzen van monumenten te vervallen.
• Ook de mogelijkheid voor belanghebbenden om aanwijzigingsverzoeken te doen vervalt per 1 januari 2012.
• De procedure voor het wijzigen van rijksmonumenten zal vereenvoudigen.
• Er komt een subsidieregeling voor het bevorderen van herbestemming . Deze regeling geeft een recht op subsidie voor het wind- en waterdicht houden van monumenten en voor haalbaarheidsstudies naar herbestemming.

De MoMo leidt op 1 januari 2012 tot een wijziging van artikel 3.6.1, eerste lid, van het Besluit ruimtelijke ordening. In de toelichting van een bestemmingsplan moet dan een beschrijving worden opgenomen van de wijze waarop met de in het gebied aanwezige cultuurhistorische waarden en in de grond aanwezige of te verwachten monumenten rekening is gehouden. Dat is in dit bestemmingsplan gebeurd.

Bij cultuurhistorische waarden gaat het over de positieve waardering van sporen, objecten, patronen en structuren die zichtbaar of niet zichtbaar deel uitmaken van onze leefomgeving en een beeld geven van een historische situatie of ontwikkeling. In veel gevallen bepalen deze cultuurhistorische waarden de identiteit van een plek of gebied en bieden ze aanknopingspunten voor toekomstige ontwikkelingen.

De cultuurhistorische waarde van het plangebied Bakenes is groot. In paragraaf 2.2 is ingegaan op (de aanwijzing tot) "beschermd stadsgezicht" en de typering van de te beschermen waarden. Het samenstel van historische structuurlijnen en cultuurhistorische objecten zijn medebepalend voor de identiteit en beleving van dit beschermde stadsgezicht. Het plangebied telt talrijke rijks- en gemeentelijke monumenten. Daarbij voegen zich ook nog de vele beeldbepalende panden.

Voor de bescherming van monumenten geldt het regime van de Monumentenwet 1988 en de gemeentelijke monumentenverordening. Daarnaast wordt de beschermende werking van het 'beschermd stadsgezicht' in het onderhavige bestemmingsplan ingepast door het consoliderende karakter van het plan. Ook is de waarderingskaart beschermd stadsgezicht opgenomen. Op de waarderingskaart zijn alle panden in het plangebied Bakenes gewaardeerd. Doel van deze kaart is de beschermende werking van het beschermd stadsgezicht in het bestemmingsplan handen en voeten te geven. Dit gebeurt door middel van een indeling in drie verschillende orden, nieuwbouw en het aangeven van ensembles en seriebouw. De verschillende orden, ensembles en seriebouw worden door de waarderingskaart (zie bijlage 6) gekoppeld aan een mate van bescherming in de planregels (zie paragraaf 5.1 en 6.8). In het bestemmingsplan wordt het historische stratenpatroon vastgelegd, door middel van de afzonderlijke bestemming voor verkeer.

In de nota Ruimtelijke Kwaliteit (2012) behoort de Bakenes tot de beschermde stad. Hiervoor geldt een "beschermende regie". Dit betekent dat er behoudend en gedetailleerd zal worden getoetst bij bouwplannen. Dit is mede noodzakelijk vanwege de grote diversiteit en dynamiek die in de binnenstad heersen.

Toch betekent bovenstaande niet dat de dynamiek binnen het plangebied verloren gaat. Er blijft ruimte voor nieuwe ontwikkelingen, maar daarbij dient rekening gehouden te worden met het beschermwaardige karakter van de omgeving. Naast de beschermende functie, geeft dit bestemmingsplan dan ook een toetsingsraamwerk ter begeleiding en sturing van nieuwe ontwikkelingen. Bij ingrepen is vrijwel altijd nader bouwhistorisch onderzoek noodzakelijk.

Een deel van het plangebied valt binnen de zogenaamde bufferzone van het buiten het plangebied gelegen Teylersmuseum. Zie paragraaf 3.2.11