Kom Beschermd Dorpsgezicht

6.1 Status van beschermd dorpsgezicht

Het plangebied is op grond van de Monumentenwet 1988 van rijkswege aangewezen als beschermd dorpsgezicht. Door de aanwijzing wordt de stedenbouwkundige structuur en de uitstraling van gebouwen en andere bouwwerken beschermd. Deze bescherming dient overigens middels een beschermend bestemmingsplan gestalte te krijgen. Het onderhavige bestemmingsplan voorziet – evenals overigens het vorige bestemmingsplan (Kom, 1e herziening) – in deze bescherming.

Naast het bestemmingsplan speelt ook het welstands- en monumentenbeleid een belangrijke rol bij de bescherming van de aanwezige cultuurhistorische waarden, kwaliteiten en karakteristieken. De combinatie bestemmingsplan en het welstandsbeleid wordt eveneens ingezet ter bescherming van de beeldbepalende panden. Hierna wordt nader ingegaan op beide instrumenten.

Bestemmingsplan

Het bestemmingsplan regelt bouw- en gebruiksmogelijkheden van gronden en bouwwerken. Wat betreft bouwen regelt het bestemmingsplan in beginsel de korrel, massa en vorm van bouwwerken. Het bestemmingsplan biedt een aantal mogelijkheden om de ruimtelijke kwaliteiten en uitgangspunten, zoals in hoofdstuk 4 zijn beschreven, zeker te stellen. Zo kunnen er regels worden gesteld omtrent de plaatsing van gebouwen en bouwwerken, het regelen van maximale goot- en bouwhoogten, nokrichtingen, afwijkingen, nadere eisen en het opnemen van een vergunningstelsel voor werken en werkzaamheden.

Indien van de algemene regels wordt afgeweken, wordt advies ingewonnen bij de BEL-commissie Ruimtelijke Kwaliteit. Bij het advies dat de BEL-commissie Ruimtelijke Kwaliteit zal geven, zijn de beschrijvingen van de panden eveneens van belang. Hiervoor worden de omschrijvingen in bijlage 6 eveneens betrokken. Voor de beeldbepalende panden is voorts de beschrijving van de panden van belang. Aangezien deze beeldbepalende panden door middel van dit bestemmingsplan worden beschermd, is de gemeente van mening dat deze beschrijving een duidelijke juridische verankering behoeft in dit bestemmingsplan. Deze beschrijvingen zijn daarom integraal onderdeel van de regels.

Welstands- en monumentenbeleid

Wanneer het gaat om het uiterlijk van bouwwerken is het welstandstoezicht het meest aangewezen instrument om zaken zoals materiaal- en kleurgebruik van gevels en daken te regelen. Daarnaast zijn gevelindeling, ornamenten en detaillering ook zaken die in het kader van de welstandstoets worden beoordeeld. Voor monumenten komt daar uiteraard een monumententoets bij. In Blaricum is sprake van een BEL-commissie Ruimtelijke Kwaliteit om zowel de welstands- als de monumententoets uit te voeren.

De huidige welstandsnota (waaraan voor wat betreft de welstandstoets getoetst wordt) voorziet in een globale beschrijving en vastlegging van de kenmerken en de uiterlijke waarden van het beschermd dorpsgezicht. Het betreft bijvoorbeeld het materiaal- en kleurgebruik. De beschrijving van de panden die in de bijlagen 6 en 2 behorende bij deze toelichting zijn opgenomen kunnen voorts gebruikt worden bij de toetsing van specifieke panden.

Voor de beeldbepalende panden geldt voorts de redengevende beschrijvingen van de verschillende panden. Deze beschrijvingen vormen onderdeel van de regels van het bestemmingsplan (zie bijlage 5 Beeldbepalende panden van de regels).

Welk instrument gaat voor?

De hoofdregel uit de jurisprudentie is dat de welstands- en monumententoets zich moet richten naar de bouwmogelijkheden die het bestemmingsplan biedt. Van een belemmering van de verwezenlijking van deze bouwmogelijkheden mag geen sprake zijn. Aspecten als plaatsing, bouwmassa en bouwhoogte zijn primair van planologische aard. Een bestemmingsplan heeft dus voorrang boven de welstandseisen, maar deze zijn in feite aanvullend. Zeker met betrekking tot de bescherming van een beschermd dorpsgezicht.