Bergen aan Zee

2.2 Ruimtelijke karakteristiek

Het dorp is gelegen op de overgang van kalkrijke duinen in het zuiden naar kalkarme duinen in het noorden. Twee lusvormige wegen rondom twee parken met daaraan villabebouwing vormen de hoofdstructuur voor het dorp. Op sommige plaatsen dringen de duinen tussen de villa's het dorp binnen.

De Zeeweg vormt de belangrijkste entree naar het dorp en komt in de kern van het dorp uit. De entree over de Zeeweg is bijzonder te noemen. De weg slingert door de duinen en biedt doorkijkjes door het bos naar het omliggende duinlandschap en Bergen aan Zee. De wegen in Bergen aan Zee zijn in gebakken klinkers uitgevoerd. Buiten de dorpskern (Zeeweg aan de noord- en zuidzijde tussen het Van der Wijckplein en de Paulineweg en alleen aan de zuidzijde tussen Paulineweg en de rotonde Elzenlaan) en de Zeilerboulevard kennen de wegen geen trottoirs. Dit geeft het dorp een landelijk/dorps karakter. Het parkeren wordt op verschillende manieren langs verschillende wegen gedaan. Op plaatsen waar diagonaal en dwars geparkeerd wordt, zijn de straatprofielen erg breed en stenig van karakter. In andere straten wordt er op de weg en in de grasbermen geparkeerd. De staten ogen hier erg vol in het seizoen. De wegen wateren af in de bermen, door de parkerende auto's raken de bermen op sommige plaatsen beschadigd. Op het Van der Wijckplein en het Rode Plein worden de wanden voor het grootste deel gevormd door bebouwing met weinig uitstraling. De veelheid aan verhardingsvlakken maakt de pleinen erg stenig van karakter.

De opbouw van de zeereep ten opzichte van het dorp is wisselend. Op sommige plaatsen staat de bebouwing op de zeereep en op andere plaatsen juist er achter. Ter hoogte van de dorpskern staat een deel van de bebouwing de natuurlijke overgang van zeereep naar dorp in de weg. Juist de overgangen van het strand naar het land zijn belangrijk voor de beleving van het dorp aan de kust. In het noorden snijdt de strandafgang door de zeereep. Aan weerzijden staan opstallen en een fietsenstalling. Aan de Zeilerboulevard daalt de strandafgang diagonaal over de zeereep die op deze plaats erg steil is. Het Rode Plein is de meest laaggelegen strandafgang. Gemotoriseerd verkeer kan via deze afgang het strand bereiken. De afgang is door de jaren heen steeds smaller geworden door allerlei obstakels zoals bebouwing, duinfragmenten, straatmeubilair en terrassen. De meest zuidelijk gelegen strandafgang is het zogenoemde Burgemeesterspaadje, deze loopt hoog over de brede zeereep vlak langs de garages van de naburige flat.

Bergen aan Zee kan in verschillende gebieden worden verdeeld. In het kort zijn dit de dorpskern, de villagebieden, de parken en het strand. De villagebieden zijn onder te verdelen in villa's gelegen in het bos en villagebieden gelegen in de duinen rondom parken. De deelgebieden zijn weergegeven in figuur 2.2.

Van Reenen-servituten

Op een aantal percelen in Bergen aan Zee rusten de Van Reenen-servituten. Bij het de oorspronkelijke bouw van de woningen hebben deze Van Reenen-servituten een belangrijke rol gespeeld. Deze particuliere erfdienstbaarheden - die zijn te beschouwen als voorloper van de huidige bouwbepalingen en -verordeningen - bepaalden destijds al het toegestane gebruik en bebouwing op deze gronden en gelden nog steeds. Deze Van Reenen-servituten maken onderdeel uit van het privaatrecht. Dit bestemmingsplan vormt een onderdeel van het publiekrecht. De rechten en plichten die voortvloeien uit een (privaatrechtelijke) kwalitatieve verplichting bestaan onafhankelijk van de regels van een (publiekrechtelijk) bestemmingsplan en worden door een bestemmingsplan dan ook niet opzij gezet.

Dorpskern

De dorpskern ligt aan het einde van de Zeeweg te midden van de verschillende villagebieden. Er zijn verschillende voorzieningen aanwezig, zoals hotels, pensions, restaurants, cafés restaurants, cafetaria's en winkels. Het zeeaquarium dat aan het Van der Wijckplein gelegen is, is een toeristische trekpleister. Het Van der Wijckplein en het Rode Plein worden voor het grootste deel gevormd door bebouwing met weinig uitstraling. De veelheid aan parkeren maakt de pleinen erg stenig van karakter.

De bebouwingsdichtheid in de dorpskern is hoger dan in de rest van Bergen aan Zee. Naast vrijstaande bebouwing komen ook appartementencomplexen en rijwoningen voor. In de villagebieden staan verhoudingsgewijs veel bungalows. De dorpskern wordt door de Zeeweg ontsloten.

Het wijkje aan de rand van het Engelse veld, bestaat voornamelijk uit vrijstaande bebouwing. Er is een hogere dichtheid dan in de villagebieden en de bebouwing staat redelijk dicht op de weg waardoor de beleving van het duinlandschap minder is. De wijk vormt de overgang tussen het Engelse veld en de dorpskern. Het wordt ontsloten door een lusvormige straat. De wegen kennen één niveau waarbij geen onderscheid gemaakt is tussen trottoir en rijweg. Het parkeren is voornamelijk op eigen terrein geregeld.

Villagebieden

De villagebieden kunnen verdeeld worden in villa's in de duinen en villa's in het bos. De villagebieden in de duinen bestaan uit voornamelijk vrijstaande woningen die in het duinlandschap zijn ingepast. De landschappelijke ondergrond is duidelijk gerespecteerd. De typische begroeiing (grassen) lopen vaak tot aan de voorgevels van de woningen door. Het villagebied in het zuiden grenst aan het Natura 2000-gebied 'Noordhollands Duinreservaat'. De bebouwing staat hier op ruime percelen bijna vrij in het duinlandschap. De tuinen zijn passend in het landschap vormgegeven. In het noorden van dit deelgebied is een uitbreidingsgebiedje gelegen: 'de Kuil'. De uitbreiding heeft eenzelfde ruimtelijke opzet als het resterende deel van het villagebied en voegt zich naar het onderliggende duinlandschap. De villa's in het bos vormen een aparte cluster met woningen net buiten de enclave aan de oostzijde van het Engelse veld. De vrijstaande woningen zijn gelegen in het bosgebied van Russenduin. De woningen staan op ruime afstand van de weg. De voortuinen van de meeste woningen zijn vrij dicht begroeid waardoor ze deels aan het zicht worden onttrokken. De wegen kennen één niveau waarbij geen onderscheid wordt gemaakt tussen de verschillende functies. Het parkeren wordt op eigen terrein opgelost.

Parken en strand

Er zijn in Bergen aan Zee twee parken aanwezig. Dit zijn het Engelse veld en het Parnassiapark. Het Engelse veld is van oorsprong een in landschapsstijl ontworpen park. Het bestaat tegenwoordig uit een typische duinvlakte met enkele bosjes met daardoor heen wandelpaden en een fietspad. Het park heeft een natuurlijk karakter. Het Vredeskerkje staat aan de rand van dit park. Het Parnassiapark is een meer geometrisch ontworpen park met veel opgaand groen. Het is een park met extensieve vormen van recreatie zoals tennisbanen en een dierenweide. Het strand is de belangrijkste recreatieve trekpleister van Bergen aan Zee. De horeca en detailhandel in de enclave is hier afhankelijk van. Op het strand zijn dan ook enkele strandpaviljoens (waaronder voormalige verkooppunten) te vinden. Daarnaast zijn op het strand onder andere verenigingsgebouwen en het gebouw van de reddingsbrigade aanwezig. Op het strand worden bovendien huisjes verhuurd waarin strandspullen van bezoekers kunnen worden opgeslagen.