Postcodegebied 1012

6.1 Algemeen

6.1.1 Beschrijving van het plangebied

Binnenstad

De binnenstad van Amsterdam trekt grote aantallen bezoekers. In 2009 trok Amsterdam 11,2 miljoen toeristische en zakelijke bezoekers uit binnen- en buitenland. Bezoekers komen naar de binnenstad om te winkelen, horecagelegenheden te bezoeken en voor voorzieningen als musea en theaters. De rondvaarten, een belangrijk middel om de binnenstad te beleven, zijn goed voor bijna 3 miljoen bezoekers per jaar en na de Efteling de drukst bezochte attractie van Nederland. Maar bezoekers komen ook om simpelweg te dwalen door straten en stegen van onder andere het Wallengebied en om te genieten van de monumenten en de bonte verzameling van mensen.
De binnenstad is echter niet alleen een vrijetijds- en uitgaanscentrum. Er wordt ook gewoond, gewerkt, naar school gegaan en gestudeerd. Er zijn woningen, kantoren, hotels, winkels, bedrijfjes, ateliers en de Universiteit van Amsterdam. Het feit dat er gewoond wordt maakt de binnenstad van Amsterdam, samen met de grote variatie aan functies op een betrekkelijk klein oppervlak, zo aantrekkelijk voor bewoners en bezoekers.
De verhouding aantal inwoners en aantal werkzame personen is in de binnenstad ongeveer één op één. Tegenover elke bewoner staat één arbeidsplaats (48% tegen 52%). De bijzondere verhouding tussen wonen en werken maakt de binnenstad van Amsterdam uniek. Vergeleken met Amsterdam neemt in (sommige) binnensteden in het buitenland het wonen een ondergeschikte positie in. Daar is het centrum 's avonds uitgestorven (Londen) of wordt gedomineerd door het toerisme (Venetië).
Het behoud van de functiemenging is de belangrijkste hoofddoelstelling van het beleid voor de binnenstad. De balans tussen de functies is een constant aandachtspunt.

Coalitieproject 1012
Er zijn ontwikkelingen in de binnenstad en in het bijzonder in het postcodegebied 1012 die de functiebalans verstoren. Zo is in de loop der tijd het aantal souvenirwinkels, raambordelen, sekswinkels, massagesalons, minisupermarkten, coffeeshops en headshops onevenredig toegenomen. Deze overconcentratie van criminogene en economisch laagwaardige functies leidt tot een aantasting van het woon- en leefklimaat voor bewoners en bezoekers en tot verstoring van de functiebalans. Om deze ongewenste ontwikkelingen om te buigen en een transformatie van het gebied op gang te brengen is in 2007 het Coalitieproject 1012 in gang gezet voor het postcodegebied 1012. Met dit project wil de gemeente Amsterdam de criminaliteit en verloedering in het middeleeuwse hart van de stad terugdringen.
Behalve de strafrechtelijke aanpak, de bestuurlijke aanpak - via de wet Bibob - en de zorgaanpak - het prostitutiebeleid - gaat het ook om een ruimtelijke aanpak. Samen met ondernemers, bewoners en investeerders wil de gemeente het unieke karakter van het gebied versterken en een opwaardering in gang zetten door meer kwaliteit toe te voegen. Een doelstelling is het verminderen van het aantal raambordelen en het zoneren hiervan in twee overzichtelijke gebieden: langs de Oudezijds Achterburgwal en in het Singelgebied. Daarnaast wil men het aantal coffeeshops verminderen. De andere doelstelling is het verbeteren van de economische structuur en de intensivering van de woonfunctie. Waar mogelijk worden nieuwe woningen toegevoegd. Verdere groei van massagesalons, minisupermarkten en souvenirswinkels is niet meer mogelijk, doordat nieuwe vestigingen niet meer zijn toegestaan. Nieuwe functies worden toegevoegd, zoals het NRC Handelsblad aan het Rokin. Voor vijf combinaties van straten (Rokin/Nes, Damrak plus noordelijke deel Nieuwendijk, Warmoesstraat/Lange Niezel, Damstraat/Nieuwe Hoogstraat, Oudekerksplein en omgeving) zijn straatvisies gemaakt samen met ondernemers en bewoners. Deze spitsen zich toe op transformatie van laagwaardige functies en realisatie van een meer gevarieerd aanbod.

Korte beschrijving van het plangebied
Het plangebied bestaat uit twee deelgebieden (zie agbeelding hieronder): Burgwallen Oude Zijde en Burgwallen Nieuwe Zijde (exclusief het Stationseiland).

Links Burgwallen Nieuwe Zijde, rechts Burgwallen Oude Zijde (bron: Trendrapport 2010)

Burgwallen Oude Zijde is het oudste gedeelte van Amsterdam. De middeleeuwse bebouwing is overwegend kleinschalig en in tact gebleven. Een groot deel van de Wallen ofwel de 'rosse buurt' behoort tot dit deel van de binnenstad.
Burgwallen Nieuwe Zijde behoort eveneens tot het middeleeuwse stadshart, maar de diversiteit in schaal en bouwstijl is hier groter dan in Burgwallen Oude Zijde.
Beide delen kennen een grote bevolkingsdynamiek. De gemiddelde woonduur is laag en de verhuisgeneigdheid is in verhouding groot. Een persoonshuishoudens en jongeren (20-34 jaar) zijn ruim vertegenwoordigd. In beide gebieden zijn vooral veel particuliere huurwoningen.
Op grond van de verhouding aantal inwoners/aantal werkzame personen worden beide delen gekarakteriseerd als werkgebied. Het aantal werkzame personen is aanzienlijk groter dan het aantal inwoners.
De werkgelegenheid is vooral consumptiegericht (detailhandel en horeca) en in mindere mate produktiegericht (kleine bedrijfjes). Burgwallen Oude Zijde is vooral een uitgaansgebied. Burgwallen Nieuwe Zijde is vooral een winkel- en uitgaansgebied. De detailhandel vertoont hier een zeer sterke concentratie. Dit komt vooral doordat in dit deel de Kalverstraat, Nieuwendijk en Heiligeweg liggen.
In beide delen is horeca in ruime mate aanwezig. Een groot deel van ruim 12.000 mensen die in de binnenstad in de horeca werken, werken in een van beide delen van de Burgwallen. Waar het in Burgwallen Oude Zijde verhoudingsgewijs vaak gaat om werk in hotels, gaat het in Burgwallen Nieuwe Zijde vaker om werk in restaurants.
In Burgwallen Nieuwe Zijde zijn het Koninklijk Paleis, de Nieuwe Kerk, het Amsterdams Museum en Madame Tussaud de belangrijke culturele attracties. De belangrijke publieksfuncties zijn de Oude Kerk, de Beurs van Berlage en theaterstraat de Nes. Verder is heeft de Universiteit van Amsterdam in het gebied diverse panden in gebruik (Oudemanhuispoort, Binnengasthuis, Spinhuis)

In de paragrafen 6.2 tot en met 6.12 wordt uitvoeriger ingegaan op de verschillende functies in de beide deelgebieden.
Het cijfermateriaal dat in dit bestemmingsplan wordt gebruikt, is voornamelijk ontleend aan het Trendrapport Amsterdamse binnenstad 2010/2011. De voornaamste bronnen daarvan zijn het Activiteiten Register Regio Amsterdam (ARRA) en de gegevens van O+S. Verder is het gebruik van alle panden in het gebied geïnventariseerd.

6.1.2 Bestemmingen (bebouwing)

Het algemene beleid voor de functies is gericht op het behouden en waar mogelijk versterken van de functiemenging, maar en op het terugdringen van ongewenste functies. Het gebruik van gebouwen is zo flexibel mogelijk. In dit bestemmingsplan is gebruik gemaakt van drie soorten bestemmingen voor de bebouwing:

• Gemengd
• Centrum
• Maatschappelijk

Binnen de bestemming 'Gemengd' zijn in principe alle soorten gebruik toegestaan. Bepaalde functies kunnen echter een ongewenste druk op het woon- en leefklimaat leggen. Dit geldt bijvoorbeeld voor horeca en hotels. Deze functies zijn alleen mogelijk binnen de bestemming 'Gemengd' als daarbij is aangegeven of aangeduid welke categorie horeca is toegestaan.

De bestemming 'Centrum' wordt gebruikt voor panden met winkels in winkelstraten. Panden in winkelstraten met in de eerste bouwlaag horeca, krijgen niet de bestemming 'Centrum' maar de bestemming 'Gemengd' met daarbij aangegeven welke categorie horeca is toegestaan.

De bestemming 'Maatschappelijk' wordt gebruikt voor panden met onderwijsvoorzieningen.

Aanduidingen
Op de verbeelding wordt een functieaanduiding gebruikt om de gebruiksmogelijkheden binnen een bestemming of een gedeelte daarvan nader te specificeren. Raamprostitutie heeft bijvoorbeeld de aanduiding 'sgd-rap' (= specifieke vorm van gemengd, raamprostitutie toegestaan) met daarbij de toevoeging op welke bouwlaag deze functie is toegestaan. Wanneer horeca behalve op de eerste bouwlaag (= begane grond) ook nog op andere bouwlagen aanwezig is, dan wordt ook dat op de verbeelding met een functieaanduiding aangegeven. Ook massagesalons, minisupermarkten, souvenirwinkels, head-, seed- en growshops, automatenhallen, smartshops, telefoneerinrichtingen en geldwisselkantoren hebben een aanduiding gekregen.

Bestemming Gemengd
Binnen de bestemming 'Gemengd - 1' zijn op de begane grond en souterrain/kelder de volgende functies toegestaan: wonen, kantoren, bedrijven, voorzieningen, detailhandel en consumentverzorgende dienstverlening. Op de verdiepingen zijn de volgende functies toegestaan: wonen, kantoren, bedrijven en voorzieningen.

Binnen de bestemming 'Gemengd 1.1' zijn dezelfde functies toegestaan plus horeca 1 (fastfood) op de begane grond en souterrain/kelder.

Binnen de bestemming 'Gemengd 1.2' zijn dezelfde functies toegestaan plus horeca 2 (discotheek) op de begane grond en souterrain/kelder.

Binnen de bestemming 'Gemengd 1.3' zijn dezelfde functies toegestaan plus horeca 3 (cafés) op de begane grond en souterrain/kelder.

Binnen de bestemming 'Gemengd 1.4' zijn dezelfde functies toegestaan plus horeca 4 (restaurant) op de begane grond en souterrain/kelder.

Binnen de bestemming 'Gemengd 1.5' zijn dezelfde functies toegestaan plus horeca 5 (hotels) op alle bouwlagen.

Voor gebouwen met een bruto vloeroppervlak groter dan 1.000 m² en waarin zich geen zelfstandige woningen bevinden is de bestemming 'Gemengd - 2' van toepassing; wonen is hier niet toegestaan. In dit bestemmingsplan is een wijzigingsbevoegdheid voor het dagelijks bestuur opgenomen, waarmee wonen in panden met de bestemming 'Gemengd - 2' mogelijk kan worden gemaakt.

Net als bij de bestemming 'Gemengd - 1' geldt ook voor de bestemming 'Gemengd - 2' dezelfde systematiek voor horeca: bijvoorbeeld bij de bestemming 'Gemengd - 2.4' is horeca 4 toegestaan op de begane grond en souterrain/kelder.

Bestemming Centrum
De bestemming 'Centrum' is gegeven aan panden in straten waar op de begane grond veelal detailhandel aanwezig is. Om een levendige (publieks)functie in de plint van winkelstraten te waarborgen, is wonen op de begane grond van panden met de bestemming 'Centrum' niet toegestaan. Afhankelijk van het 'type' winkelstraat zijn op de begane grond naast detailhandel in sommige winkelstraten ook nog andere functies toegestaan (zie ook paragraaf 6.6.3).

De bestemming 'Centrum - 1' is gegeven aan panden met winkels aan de Kalverstraat, de Nieuwendijk, de Heiligeweg, het Damrak en het Rokin (westzijde). Op de begane grond en in het souterrain of de kelder zijn alleen de functies detailhandel, consumentverzorgende dienstverlening en kantoren met een publieksaantrekkende baliefunctie toegestaan. Op de verdiepingen zijn naast deze functies ook kantoren, bedrijven, voorzieningen en wonen toegestaan.

De bestemming 'Centrum - 2' geldt voor panden met winkels in de Damstraat, Oude Doelenstraat en Oude Hoogstraat en een aantal stegen. Net als bij de bestemming 'Centrum - 1' geldt dat op de begane grond en in het souterrain of de kelder alleen detailhandel, consumentverzorgende dienstverlening en kantoren met een publieksaantrekkende baliefunctie zijn toegestaan. In tegenstelling tot de bestemming 'Centrum - 1' zijn deze functies in 'Centrum - 2' niet op de hoger gelegen bouwlagen toegestaan.

De bestemming 'Centrum - 3' is gegeven aan panden in de Warmoesstraat, de Zeedijk en de Grimburgwal. Ook een aantal straten en stegen, tussen de Nieuwezijds Voorburgwal en het Singel hebben de bestemming 'Centrum - 3' gekregen. Deze straten en stegen vormen een belangrijke schakel tussen de winkels in het stadshart en die in de Negen Straatjes en de Jordaan. In vergelijking tot de bestemming 'Centrum - 1' en 'Centrum - 2' zijn in panden met de bestemming 'Centrum - 3' op de begane grond en in het souterrain of de kelder naast detailhandel en consumentverzorgende dienstverlening ook kantoren, bedrijven en voorzieningen toegestaan. Op de verdiepingen zijn alleen kantoren, bedrijven, voorzieningen en wonen toegestaan. Winkels zijn op de hogere bouwlagen niet toegestaan.

De bestemming 'Centrum - 4' is nagenoeg gelijk aan de bestemming 'Centrum - 3' met dit verschil dat detailhandel en consumentverzorgende dienstverlening ook op alle hoger gelegen bouwlagen is toegestaan. Het Rokin (oostzijde), de Raadhuisstraat en de Paleisstraat hebben de bestemming 'Centrum - 4'.

In winkelstraten hebben de meeste panden de bestemming 'Centrum'. Indien zich in een winkelstraat een pand bevindt met in de eerste bouwlaag horeca, dan heeft dat pand de bestemming 'Gemengd' gekregen met daarbij aangegeven welke horecacategorie is toegestaan. De functies die zijn toegestaan op de begane grond en op de hogere bouwlagen zijn gelijk aan die van de panden met de bestemming 'Centrum' in die winkelstraat. Dit betekent bijvoorbeeld dat ook in een pand met horeca de functie wonen niet is toegestaan in de eerste bouwlaag.

Er zijn panden met een vide/insteekverdieping op de begane grond. Een vide/insteekverdieping wordt niet gezien als een bouwlaag, maar maakt deel uit van de bouwlaag waarin deze is opgenomen (meestal is dit een hoge eerste bouwlaag). Dit betekent dus dat binnen de bestemming 'Gemengd' en de bestemming 'Centrum' functies die op de begane grond is toegestaan ook op de insteekverdieping mag worden uitgeoefend. 

Bestemming Maatschappelijk
De bestemming 'Maatschappelijk' is gegeven aan een aantal panden met een onderwijsfunctie in gebruik bij de Universiteit van Amsterdam.

Soort bebouwing	Bestemming	Begane grond/kelder	Verdiepingen
		TOEGESTANE FUNCTIES	TOEGESTANE FUNCTIES
Bebouwing < 1000 m²	Gemengd - 1	wonen kantoren bedrijven voorzieningen detailhandel + consumentverzorgende dienstverlening (cvd)	wonen kantoren bedrijven voorzieningen
Bebouwing < 1000 m² plus horeca 1	Gemengd – 1.1	wonen kantoren bedrijven voorzieningen detailhandel + cvd horeca 1	wonen kantoren bedrijven voorzieningen
Bebouwing < 1000 m² plus horeca 2	Gemengd – 1.2	wonen kantoren bedrijven voorzieningen detailhandel + cvd horeca 2	wonen kantoren bedrijven voorzieningen
Bebouwing < 1000 m² plus horeca 3	Gemengd – 1.3	wonen kantoren bedrijven voorzieningen detailhandel + cvd horeca 3	wonen kantoren bedrijven, voorzieningen
Bebouwing < 1000 m² plus horeca 4	Gemengd – 1.4	wonen kantoren bedrijven voorzieningen detailhandel + cvd horeca 4	wonen kantoren bedrijven voorzieningen
Bebouwing < 1000 m² plus horeca 5	Gemengd – 1.5	wonen kantoren bedrijven voorzieningen detailhandel + cvd horeca 5	wonen kantoren bedrijven, voorzieningen horeca 5

Soort bebouwing	Bestemming	Begane grond/kelder	Verdiepingen
		TOEGESTANE FUNCTIES	TOEGESTANE FUNCTIES
Bebouwing > 1000 m²	Gemengd – 2 (*)	kantoren bedrijven voorzieningen detailhandel + consumentverzorgende dienstverlening (cvd)	kantoren bedrijven voorzieningen
Bebouwing > 1000 m² plus horeca 1	Gemengd – 2.1	kantoren bedrijven voorzieningen detailhandel + cvd horeca 1	kantoren bedrijven voorzieningen
Bebouwing > 1000 m² plus horeca 2	Gemengd – 2.2	kantoren bedrijven voorzieningen detailhandel + cvd horeca 2	kantoren bedrijven voorzieningen
Bebouwing > 1000 m² plus horeca 3	Gemengd – 2.3	kantoren bedrijven voorzieningen detailhandel + cvd horeca 3	kantoren bedrijven voorzieningen
Bebouwing > 1000 m² plus horeca 4	Gemengd – 2.4	kantoren bedrijven voorzieningen detailhandel + cvd horeca 4	kantoren bedrijven voorzieningen
Bebouwing > 1000 m² plus horeca 5	Gemengd – 2.5	kantoren bedrijven voorzieningen detailhandel + cvd horeca 5	kantoren bedrijven voorzieningen horeca 5

(*) Voor panden met de bestemming 'Gemengd -2' (werkpanden groter of gelijk aan 1.000 m²) is in het bestemmingsplan een wijzigingsbevoegdheid opgenomen, waarmee wonen in deze panden mogelijk wordt.

Soort gebied	Begane grond/kelder	Verdiepingen
	TOEGESTANE FUNCTIES	TOEGESTANE FUNCTIES
Centrum - 1 Kalverstraat Nieuwendijk Damrak Dam Rokin (westzijde) Heiligeweg Oudebrugsteeg (tussen Damrak en Nwe.dijk) Haringpakkerssteeg Hasselaerssteeg	detailhandel + consumentverzorgende dienstverlening (cvd) kantoren met publieksaantrekkende baliefunctie	detailhandel + cvd kantoren bedrijven voorzieningen wonen
Centrum - 2 Damstraat Oude Doelenstraat Oude Hoogstraat Oudebrugsteeg (tussen Damrak en Warmoesstraat)	detailhandel + cvd kantoren met publieksaantrekkende baliefunctie	kantoren bedrijven voorzieningen wonen
Centrum - 3 Warmoesstraat Zeedijk Langebrugsteeg Grimburgwal Korte Kolksteeg Korte Korstjespoortsteeg Korte Lijnbaansteeg Molsteeg Torensteeg Raamsteeg Rosmarijnsteeg Heisteeg	detailhandel + cvd kantoren bedrijven voorzieningen	kantoren bedrijven voorzieningen wonen
Centrum - 4 Rokin (oostzijde t/m Langebrugsteeg) Raadhuisstraat Paleisstraat	detailhandel + cvd kantoren bedrijven voorzieningen	detailhandel + cvd kantoren bedrijven voorzieningen wonen