Westelijke binnenstad

6.6 Detailhandel en consumentverzorgende dienstverlening

6.6.1 Algemeen

Van de bijna 2.200 winkels in de binnenstad zijn er ruim 600 gevestigd in het plangebied Westelijke binnenstad. Het aantal winkels is ongeveer gelijk over de Jordaan en het westelijk deel van de grachtengordel verdeeld. Voor het merendeel gaat het om kleinere winkels in de categorie 'non food '. Ongeveer 500 van de ruim 600 vestigingen. In de categorie 'food winkels' zijn in de Jordaan circa 60 winkels gevestigd, in de Westelijke grachtengordel ongeveer 30. In de winkels in het plangebied Westelijke binnenstad zijn bijna 1600 personen werkzaam (in de binnenstad in totaal ongeveer 9.000 personen).

De winkels in de Westelijke grachtengordel zijn voornamelijk gevestigd aan de Raadhuisstraat, aan de Rozengracht en de dwarsstraten tussen de hoofdgrachten zoals de Prinsenstraat en de Herenstraat. De dwarsstraten ten zuiden van de Raadhuisstraat en de Westermarkt worden sinds het midden van de jaren negentig van de vorige eeuw aangeduid als 'De 9 straatjes'. Ze vormen de oost-west verbinding tussen het kernwinkelgebied en de Jordaan. Met de kleinschalige, gespecialiseerde winkels, bijzondere horecagelegenheden vormen 'De 9 straatjes' een uniek winkelgebied in Amsterdam. Tot de 9 straatjes behoren: de Runstraat, de Berenstraat, de Reestraat, de Hartenstraat, de Wolvenstraat, de Huidenstraat, de Wijde Heisteeg, de Oude Spiegelstraat en de Gasthuismolensteeg.

Berenstraat

In de Jordaan is de winkelvestiging geconcentreerd aan de Rozengracht, de Westerstraat en de Elandsgracht, alle drie in oost-westrichting. Daarnaast zijn er in noord-zuidrichting de winkels in de dwarsstraatjes, trapsgewijs verspringend tussen de Elandsgracht en de Brouwersgracht. Buiten deze winkelstraten en straatjes zijn hier en daar een aantal grotere en kleinere 'solitaire' winkels gevestigd zoals pianohandel Clavis aan de Marnixstraat en Gunters & Meuser (ijzerwaren) aan de Egelantiersgracht.

Rozengracht

In het plangebied wordt wekelijks markt gehouden op de Lindengracht (algemene waren) op de Noordermarkt (een biologische boerenmarkt) en op de Westerstraat (textiel). Marktbezoek wordt vaak gecombineerd met winkelbezoek en horecabezoek waardoor deze functies elkaar versterken.

Westerstraat

Consumentverzorgende dienstverlening

In het bestemmingsplan is detailhandel samen met consumentverzorgende dienstverlening één functiecategorie. Bij consumentverzorgende dienstverlening worden geen goederen verkocht, maar worden diensten rechtstreeks aan de consument verleend. Voorbeelden zijn een kapperszaak, een tattoo/piercingshop, een schoonheidssalon, een stomerij/wasserij, een kleermaker, een schoenmaker, een goudsmid, een internetgelegenheid, kopieerwinkels en gereedschapsverhuur. Deze functies hebben vaak de uitstraling van een winkel en zijn meestal in dezelfde straten gevestigd waar veel winkels voorkomen.

6.6.2 Ontwikkeling

Bij de detailhandel is voor de hele binnenstad een lichte daling van het aantal vestigingen en een lichte stijging van het aantal werkzame personen waarneembaar. Het aantal vestigingen is tussen 2008 en 2010 met 0,9% afgenomen. De verhouding tussen vestigingen 'food' en 'non food' is ongeveer gelijk gebleven.

6.6.3 Uitgangspunten

Detailhandel en voorzieningen ten behoeve van consumentverzorgende dienstverlening binnen de bestemming Gemengd

Detailhandel en overige consumentverzorgende dienstverlening zijn binnen de bestemming 'Gemengd' toegestaan op de begane grond en in de kelder/het souterrain, met uitzondering van de grachten.

Detailhandel en consumentverzorgende dienstverlening binnen de bestemming Centrum

Het plangebied kent een aantal duidelijk herkenbare winkelstraten. In deze winkelstraten krijgen panden de bestemming 'Centrum'. Om het lint van winkels en andere (publieks)functies langs deze doorgaande routes zoveel mogelijk in stand te houden, is wonen op de begane grond en in het souterrain binnen de bestemming 'Centrum' niet toegestaan. Dit betekent dat nieuwe woningen niet zijn toegestaan, bestaande woningen kunnen blijven.

In het bestemmingsplan Westelijke binnenstad wordt gebruik gemaakt van de bestemmingen 'Centrum - 2' en 'Centrum - 3'. De bestemming 'Centrum - 1' komt in dit bestemmingsplan niet voor. 'Centrum - 1' wordt gebruikt voor het kernwinkelgebied. Hieronder vallen: de Nieuwendijk, de Kalverstraat, de Heiligeweg, het Koningsplein en de Leidestraat.

Bestemming Centrum - 2

De bestemmingen 'Centrum - 2' is gereserveerd voor de straten met overwegend winkels. In het plangebied Westelijke binnenstad worden hier toegerekend:

• de Runstraat
• de Berenstraat
• de Reestraat
• de Hartenstraat
• de Wolvenstraat
• de Huidenstraat
• de Wijde Heisteeg
• de Oude Spiegelstraat
• de Gasthuismolensteeg
• de Prinsenstraat
• de Herenstraat

Binnen de bestemming 'Centrum - 2' zijn de volgende functies toegestaan op de eerste bouwlaag en in het souterrain/de kelder:

• Winkels
• consumentverzorgende dienstverlening
• kantoren met baliefunctie
  

Kantoren met baliefunctie zijn bijvoorbeeld reisbureaus, makelaarskantoren en uitzendbureaus. De uitstraling komt overeen met die van consumentverzorgende dienstverlening (bijvoorbeeld een kapper of een kleermaker). Vandaar dat ze gewenst zijn in de 'straten met overwegend winkels'. Kantoren en voorzieningen zonder baliefunctie onderbreken in deze straten teveel de doorgaande winkelroute.

Binnen de bestemming 'Centrum - 2' zijn niet toegestaan in de eerste bouwlaag en in het souterrain/de kelder:

• wonen
• inpandig parkeren
• kantoren en bedrijven
• voorzieningen (incl.kinderopvang)

Bestemming Centrum - 3

De bestemming 'Centrum - 3' geldt voor panden in winkelstraten met een gemengder karakter. De panden in de volgende straten in het plangebied Westelijke binnenstad hebben de bestemming 'Centrum - 3':

• de Rozengracht
• de Westerstraat (m.u.v. zuidzijde/onevenzijde, tussen Lijnbaansgracht en Tweede Anjeliersdwarsstraat)
• de Elandsgracht
• de Raadhuisstraat
• de zuidzijde van de Westermarkt
• de Hazenstraat
• de Tweede Laurierdwarsstraat
• de Tweede Rozendwarsstraat
• de Eerste Bloemdwarsstraat
• de Tweede Leliedwarsstraat
• de Nieuwe Leliestraat tussen de Tweede Leliedwarsstraat en de Eerste Leliedwarssraat
• de Eerste Leliedwarsstraat
• de Tweede Egelantierssdwarsstraat
• de Tweede Tuindwarsstraat
• de Tweede Anjeliersdwarsstraat
• de Eerste Boomdwarsstraat
• de Eerste Lindendwarsstraat
• de Tweede Goudsbloemdwarsstraat
• de Willemstraat tussen de Tweede Goudsbloemdwarsstraat en de Brouwersgracht

In panden met de bestemming 'Centrum - 3' zijn op de eerste bouwlaag meer functies toegestaan dan in panden met de bestemming 'Centrum - 2'. Naast winkels, consumentverzorgende dienstverlening, kantoren met baliefunctie zijn binnen de bestemming 'Centrum - 3' op de eerste bouwlaag en in het souterrain/de kelder ook toegestaan:

• kantoren (zonder baliefunctie) en bedrijven
• voorzieningen

Binnen de bestemming 'Centrum - 3' zijn niet toegestaan in de eerste bouwlaag en in het souterrain/kelder:

• wonen
• inpandig parkeren (met uitzondering van inpandig fietsparkeren.)

Maximum vloeroppervlak

Voor detailhandel en consumentverzorgende dienstverlening geldt binnen de bestemming 'Gemengd' en 'Centrum' een maximum maat van 300 m2. Voor detailhandel of consumentverzorgende dienstverlening met een groter vloeroppervlak kan afwijking worden verleend. De afwijking kan alleen worden verleend indien de vestiging geen overmatige verkeersaantrekkende werking tot gevolg heeft, het woon- en leefklimaat niet in onevenredige mate wordt aangetast en de uitbreiding/vestiging de karakteristiek van het stadsgezicht niet in onevenredige mate aantast en/of in onevenredige mate afbreuk doet aan de ruimtelijke kwaliteit van het plangebied.
De aanwezige detailhandel en consumentverzorgende diensten met een groter vloeroppervlak dan de maximaal toegestane maat, mogen worden gehandhaafd.

Detailhandel en consumentverzorgende dienstverlening langs de gracht niet toegestaan

Om het eigen rustige karakter van de grachten te behouden, is vestiging van detailhandel en consumentverzorgende dienstverlening langs de gracht niet toegestaan. Deze regel geldt niet voor de al bestaande detailhandel en consumentverzorgende dienstverlening langs de gracht. De bestaande vestigingen zijn met een aanduiding aangegeven op de verbeelding.

In een aantal gevallen zijn detailhandel en consumentverzorgende dienstverlening in de eerste bouwlaag langs de gracht wel toegestaan. De uitzonderingen zijn:

• de eerste bouwlaag van de panden op de hoeken van grachten en dwarsstraten;
• de eerste bouwlaag van de panden aan de Prinsengracht (Jordaanzijde);
• de eerste bouwlaag van de panden aan de Brouwersgracht, tussen de Palmgracht en de Prinsengracht;
• de eerste bouwlaag van de panden aan de Zuidzijde van de Blauwburgwal;
• de eerste bouwlaag van de panden aan de Noordzijde van de Leliegracht.

De achterliggende reden is dat de genoemde grachten deel uitmaken van doorgaande looproutes tussen de Jordaan, de Westelijke grachtengordel en het kernwinkelgebied van de binnenstad. Het is wenselijk dat deze routes behouden blijven.

Mengformules

Van een mengformule is sprake wanneer in detailhandel of in consumentverzorgende dienstverlening tegen betaling etenswaren en/of dranken worden verstrekt voor gebruik ter plaatse, in een zaak die geen horeca als hoofdbestemming heeft. Mengformules kunnen een bijdrage leveren aan het vestigingsklimaat voor ondernemers. Van een mengformule is sprake als wordt voldaan aan de onderstaande voorwaarden:

• De openingstijden van de mengformule dienen overeen te komen met de openingstijden van de hoofdactiviteit.
• Het deel van het netto verkoopvloeroppervlak dat in gebruik is bij de mengformule mag ten hoogste 20% van dat netto verkoopvloeroppervlak zijn, met een absoluut maximum van 20 m² netto verkoopvloeroppervlak. Dit absolute maximum brengt met zich mee dat in mengformules het schenken van alcohol is uitgesloten.
• De mengformule mag niet worden geplaatst aan de gevel waar de ingang van de hoofdactiviteit zit.
• De mengformule dient te passen binnen de categorie koffie- en theeschenkerij, lunchroom, ijssalon en dergelijke.
• De mengformule mag geen eigen ingang aan de straat hebben en mag geen terras exploiteren.
• Voor de mengformule mag geen reclame worden gemaakt.

Als aan één of meer van deze voorwaarden niet wordt voldaan, dan is geen sprake van een mengformule, maar van zelfstandige horeca als hoofdactiviteit.

Op dit moment wordt een wijziging van de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) door de centrale stad voorbereid. Na vaststelling van de wijziging van de APV door de gemeenteraad is geen exploitatievergunning meer vereist voor mengformules. In het bestemmingsplan zijn mengformules toegestaan in detailhandel en consumentverzorgende dienstverlening.