Zuidelijke binnenstad

6.6 Detailhandel en consumentverzorgende dienstverlening

6.6.1 Algemeen

In het plangebied bevinden zich 366 vestigingen met detailhandel, ongeveer 16% van alle winkels in de binnenstad. Er werken bijna 1000 mensen, ongeveer 11% van alle werkzame personen in de detailhandel in de binnenstad. Van de 366 winkels gaat het om 87% non-food winkels.

Binnen het plangebied ligt een aantal belangrijke winkelstraten. De winkelstraten bevinden zich in de radialen die door het plangebied lopen.

Leidsestraat

De grootste winkelstraat is de Leidsestraat. Met de Nieuwendijk, Kalverstraat, Heiligeweg en Koningsplein, vormt de Leidsestraat onderdeel van het kernwinkelgebied van de binnenstad en Amsterdam. Wat opvalt is dat hier maar liefst 16 schoenenwinkels gevestigd zijn. De Leidsestraat heeft een geslaagde ontwikkeling doorgemaakt van een straat met vooral veel reisbureaus en (boekings-)kantoren van vliegtuigmaatschappijen naar een echte mode- en schoenenstraat. Verder zijn hier winkels van grote, nationale en internationale ketens gevestigd.

Utrechtsestraat

De Utrechtstestraat is een drukke winkelstraat, gemengd met horecazaken (vooral restaurants en cafés) met een smal profiel. De detailhandel wordt gekenmerkt door kleinschalige, unieke winkels.

Nieuwe Spiegelstraat

In de Nieuwe Spiegelstraat zijn kunst- en antiekwinkels geconcentreerd. De ontwikkeling van de Nieuwe Spiegelstraat en omgeving tot centrum van kunst en antiek is gekoppeld aan de bouw van het Rijksmuseum. Wat de antiekhandel betreft heeft de toegepaste kunst de nadruk. Vooral na de Tweede Wereldoorlog heeft het Spiegelkwartier een groei doorgemaakt. De laatste jaren is er een lichte vermindering in het aanbod van detailhandel gericht op kunst en antiek te zien. Dit heeft deels te maken met de sluiting van het Rijksmuseum en de vermindering van de bezoekers van het museum. Ook de verandering die internet heeft op het gedrag van kopers en de economische crisis hebben hier mogelijk mee te maken. De renovatie en restauratie van het Rijksmuseum is naar verwachting in 2013 klaar.

Vijzelstraat/Vijzelgracht

De Vijzelstraat/Vijzelgracht is een winkelstraat die niet echt een heel duidelijk karakter heeft wat betreft het soort winkels. De Vijzelstraat is een belangrijke verkeersader in de binnenstad. De Vijzelstraat/Vijzelgracht maakt deel uit van de Rode Loper, waar de Noord/Zuidlijn wordt aangelegd.

Leidsestraat

Consumentverzorgende dienstverlening

In het bestemmingsplan is detailhandel samen met consumentverzorgende dienstverlening één functiecategorie. Bij consumentverzorgende dienstverlening worden geen goederen verkocht, maar worden diensten rechtstreeks aan de consument verleend. Voorbeelden hiervan zijn een kapperzaak, nagelstudio, tattoo/piercingshop, schoonheidssalons, stomerij/wasserij, kleermaker, schoenmaker, goudsmid, videotheek, internetgelegenheid, kopieerwinkels en gereedschapsverhuur. Deze functies hebben vaak de uitstraling van een winkel en zijn vaak ook dezelfde straten gevestigd waar veel winkels voorkomen.

6.6.2 Ontwikkeling

Met het aanleggen van de Noord/Zuidlijn, die onder de Vijzelstraat, Vijzelgracht en Nieuwe Vijzelstraat komt te liggen, verandert er ook bovengronds veel. Naar schatting zullen ongeveer 27.000 mensen in de toekomst gebruik maken van het Station Vijzelgracht. Dat betekent dat het op die plek veel drukker zal worden. Door het herinrichten van de openbare ruimte boven het tracé van de Noord/Zuidlijn kan een hoogwaardig gebied ontstaan waar bezoekers zich welkom voelen. Zo is de naam 'Rode Loper' ontstaan. De Vijzelstraat, Vijzelgracht en Nieuwe Vijzelstraat vormen daar een onderdeel van en zullen worden heringericht. Aan de oostzijde zal meer ruimte voor voetgangers komen. Hierdoor wordt dit deel aantrekkelijker voor winkelend publiek.

6.6.3 Uitgangspunten

Binnen de bestemming 'Gemengd' zijn winkels op de begane grond toegestaan.

Binnen het plangebied is een aantal straten aanwezig, waar veel winkels voorkomen. De panden, waar deze winkels gevestigd zijn, in deze straten kennen de bestemming 'Centrum'. Het gaat dan om detailhandelslinten, detailhandelslinten -plus en om warenhuizen.

Detailhandelslinten: bestemming Centrum 1 en Centrum 2

De bestemmingen 'Centrum - 1' en 'Centrum - 2' zijn gereserveerd voor panden met detailhandel in de echte winkelstraten, de detailhandelslinten. Afhankelijk van de soort straat wat betreft gebruik en profiel zijn winkels op de verdiepingen wel ('Centrum -1') of niet ('Centrum - 2') toegestaan. Binnen een detailhandelslint zijn de volgende functies toegestaan op de eerste bouwlaag:

• winkels
• consumentverzorgende dienstverlening
• kantoren met baliefunctie

Kantoren met baliefunctie zijn bijvoorbeeld reisbureau's, makelaarskantoren en uitzendbureau's. De uitstraling komt overeen met die van consumentverzorgende dienstverlening. Vandaar dat ze gewenst zijn in straten met de aanduiding Detailhandelslinten of Detailhandelislint-plus.

De volgende functies zijn niet toegestaan in de eerste bouwlaag:

• wonen
• inpandig parkeren
• kantoren en bedrijven
• voorzieningen

De volgende straten zijn als “detailhandelslint” aangeduid:

• Koningsplein
• Leidsestraat
• Reguliersbreestraat
• Vijzelstraat oostzijde
• Vijzelgracht oostzijde
• Nieuwe Vijzelstraat oostzijde
• Utrechtsestraat
• Nieuwe Spiegelstraat / Spiegelgracht oostzijde

Het Koningsplein en de Leidsestraat zijn detailhandelslinten 1. Voor panden met winkels in deze straten geldt de bestemming 'Centrum - 1'; hier zijn detailhandel en consumentverzorgende dienstverlening toegestaan op alle bouwlagen. De overige straten zijn detailhandelslinten 2. Voor panden met winkels in deze straten geldt de bestemming 'Centrum - 2' (geen detailhandel en consumentverzorgende dienstverlening op de verdiepingen toegestaan).

Detailhandelslint- plus

De bestemming 'Centrum - 3' geldt voor panden met winkels in een detailhandelslint-plus. Binnen straten die zijn aangemerkt als “detailhandellint-plus” zijn op de eerste bouwlaag meer functies toegestaan dan in straten met de aanduiding “detailhandelslint”. Naast winkels, consumentverzorgende dienstverlening en kantoren met baliefunctie, zijn de volgende functies ook toegestaan:

• kantoren en bedrijven
• voorzieningen

De functies 'wonen en 'inpandig parkeren' zijn ook hier niet toegestaan (met uitzondering van inpandig fietsparkeren).

De volgende straten zijn als “detailhandelslint-plus” aangeduid:

• Amstelstraat (met uitzondering van Amstelstraat 2 t/m 12: The Bank)
• Vijzelstraat westzijde
  

Bestemming 'Centrum - 4'

De bestemming 'Centrum - 4' is van toepassing op warenhuizen. Iin het plangebied gaat het om Metz&co in de Leidsestraat en Selexys/Scheltema aan het Koningsplein. Detailhandel en consumentverzorgende dienstverlening is hier toegestaan op alle bouwlagen.

Bestemming 'Detailhandel'

De bestemming 'Detailhandel' is gereserveerd voor de Bloemenmarkt op het water (bedrijfsschepen). Binnen deze bestemming zijn geen andere functies toegestaan. Ook consumentverzorgende dienstverlening is hier niet toegestaan. In de erfpachtovereenkomsten is geregeld dat 75% van het brutovloeroppervlak uitsluitend is bestemd voor de verkoop van (droog-)bloemen, planten, struiken, bomen, zaden, bollen en potterie. Maximaal 5% van dit percentage mag worden gebruikt voor de verkoop van zijden bloemen. Maximaal 25% van het totale brutovloeroppervlak mag worden bestemd voor de verkoop van branchegerelateerde producten en souvenirs. Alleen souvenirs zijn toegestaan in het teken van nationale en Amsterdamse symbolen. Uitdrukkelijk uitgesloten is de verkoop van textiel (kleding/schoeisel met uitzondering van klompen), etens- en drinkwaren en aan de sexbranche gerelateerde prducten.

Winkels langs de gracht niet toegestaan

Winkels langs de gracht zijn binnen het plangebied niet toegestaan, behalve in de eerste bouwlaag van panden gelegen op de hoeken van grachten. Enige uitzonderingen binnen het plangebied waar winkels in de eerste bouwlaag langs de gracht wel zijn toegestaan zijn:

• Singel, even nummers 480 tot en met 550 (tegenover Bloemenmarkt)
• Spiegelgracht
• Leidsekade 89 t/m107

Mengformules

Van een mengformule is sprake wanneer in detailhandel of in consumentverzorgende dienstverlening tegen betaling etenswaren en/of dranken worden verstrekt voor gebruik ter plaatse, in een zaak die geen horeca als hoofdbestemming heeft. Mengformules kunnen een bijdrage leveren aan het vestigingsklimaat voor ondernemers. Van een mengformule is sprake als wordt voldaan aan de onderstaande voorwaarden:

• De openingstijden van de mengformule dienen overeen te komen met de openingstijden van de hoofdactiviteit.
• Het deel van het netto verkoopvloeroppervlak dat in gebruik is bij de mengformule mag ten hoogste 20% van dat netto verkoopvloeroppervlak zijn, met een absoluut maximum van 20 m² netto verkoopvloeroppervlak. Dit absolute maximum brengt met zich mee dat in mengformules het schenken van alcohol is uitgesloten.
• De mengformule mag niet worden geplaatst aan de gevel waar de ingang van de hoofdactiviteit zit.
• De mengformule dient te passen binnen de categorie koffie- en theeschenkerij, lunchroom, ijssalon en dergelijke.
• De mengformule mag geen eigen ingang aan de straat hebben en mag geen terras exploiteren.
• Voor de mengformule mag geen reclame worden gemaakt.

Als aan één of meer van deze voorwaarden niet wordt voldaan, dan is geen sprake van een mengformule, maar van zelfstandige horeca als hoofdactiviteit.

Op dit moment wordt een wijziging van de Algemene Plaatselijke Verordening (APV) door de centrale stad voorbereid. Na vaststelling van de wijziging van de APV door de gemeenteraad is geen exploitatievergunning meer vereist voor mengformules. In het bestemmingsplan zijn mengformules toegestaan in detailhandel en consmentverzorgende dienstverlening.