Oostelijke binnenstad

4.4 Water

De ruimtelijke karakteristiek van het gebied wordt voor een groot deel bepaald door het water. De betekenis van het water is echter per deelgebied verschillend. In de Weesperbuurt bepalen de Amstel en de woongrachten, zoals de Nieuwe Herengracht en de Nieuwe Keizersgracht de ruimtelijke structuur. In deze grachten liggen stenen bruggen die geen grote schepen doorlaten. Langs het water bevinden zich veelal kademuren met bomenrijen. De Nieuwe Prinsengracht en de Nieuwe Achtergracht waren oorspronkelijk werkgrachten. Aan deze grachten zijn dan ook beweegbare bruggen aanwezig. Op veel radiale wegen zijn zwaardere bruggen aangelegd ten behoeve van het autoverkeer en de tram. De Kadijken zijn ontstaan als een haveneiland en zijn sterk op het water georiënteerd. De nog aanwezige werven Koning William en 't Kromhout hebben nog de oorspronkelijke karakteristieke scheepshellingen. De breedte van de Nieuwe Vaart bepaalt het open karakter van de Kadijken aan de noordkant. De ontwikkeling van de Plantagebuurt is in veel mindere mate beïnvloed door het water. Het water is vooral aan de randen waarneembaar. De Singelgracht met zijn deels slingerend verloop bepaalt voor een groot deel het open karakter van de Singelgrachtzone.

Langs een deel van de openbare kades, in ongeveer de helft van de grachten, liggen woonboten. Het zijn overwegend woonarken, wat mede te maken heeft met de lage doorvaarthoogtes van de bruggen. In de Amstel, vanaf de Blauwbrug tot aan de Hogesluis, liggen de boten twee tot drie rijen dik. Hier zijn het voornamelijk woonschepen. Langs het Entrepotdok liggen afwisselend woonarken en woonboten. Achter de werf Koning William en museumwerf 't Kromhout liggen meerdere boten voor reparatie en onderhoud.

In de Amstel liggen afmeervoorzieningen bij het Amstelhotel en Carré. Ook Artis beschikt over een eigen steiger. Er zijn afmeervoorzieningen langs de Plantagekade, bij de Entrepotdoksluis en achter de werf 't Kromhout. Openbare steigers zijn gesitueerd bij de Hermitage, in de Nieuwe Achtergracht, aan de zuidzijde van de Plantage Muidergracht, bij het Entrepotdok, de Scharrebiersluis, het Matrozenhof en aan de Kruithuisstraat.

De Amstel en de Nieuwe Herengracht zijn onderdeel van de hoofdvaarwegen naar het IJ. Op het hoofdvaarwegennet moet een onbelemmerde doorgang van hogemastschepen en vierbaksduwvaart mogelijk blijven. Om die reden geldt aan beide zijden van de Nieuwe Herengracht een afmeerverbod. De Nieuwe Vaart behoort tot de secundaire vaarwegen bestemd voor de kleine vrachtvaart en de recreatievaart. De Nieuwe Vaart wordt druk bevaren door de plezier- en de passagiersvaart.

De meeste grachten binnen het bestemmingsplangebied zijn onderdeel van het bemalingsgebied van gemaal Zeeburg en hebben een belangrijke functie in de doorstroming van het water naar het gemaal. In tijden met veel neerslag stroomt er veel water door de grachten. Voor het hoogheemraadschap is de doorstroming in deze grachten naar het gemaal Zeeburg van groot belang om in de gebieden zuidelijk van Amsterdam droge voeten te kunnen garanderen.

In het plangebied zijn twee soorten sluizen aanwezig: schut- en/of spuisluizen zoals de Amstelsluizen, de Entrepotdoksluis en de Scharrebiersluis. De sluis bij de Overhaalsgang is een keersluis.