Doelenveld Carré

3.5 Stedenbouwkundige ontwikkeling

3.5.1 Verkenning

Na de verplaatsing van het stedelijk museum is de gemeente op zoek gegaan naar een nieuwe bestemming voor de Stadsdoelen, die waarde toevoegt aan het culturele palet in de regio. Op basis van verkenningen is besloten de planvorming te richten op het oeuvre van de Noord Hollandse dichter en schilder Lucebert (1924-1994) en is ook Provadja betrokken bij de planvorming. Het bestuur en de directie zien goede mogelijkheden de doelstellingen van Provadja te combineren met het gedachtegoed van Lucebert. In de Stadsdoelen verrijst met YXIE een multifunctioneel, interdisciplinair centrum voor woord, beeld en geluid, midden in het hart van Alkmaar. In dat centrum voor woord, beeld en geluid komen Lucebert en Provadja bijeen tot een coherent geheel.

Het YXIE zal een podium vormen voor literatuur, poëzie en woordcultuur, voor cinema, voor actuele kunst en beeldcultuur, voor theater en voor eigentijdse muziek. Tevens zal er een documentatiecentrum gewijd aan Lucebert komen. Er komt een grandcafé - restaurant, dat ook los van het kunstcentrum te bezoeken is. Mede door de horeca is het een vanzelfsprekende ontmoetingsplek rond kunst en cultuur, waar iedereen graag wil komen. Daarnaast kent het centrum ook een actief platform op internet. Tenslotte is er in het YXIE een gespecialiseerde (web) winkel voor woord, beeld en geluid.

Voor dit centrum is een prijsvraag uitgeschreven. In de visie van Claus en Kaan architecten kon de jury zich het best vinden. Dit betekent wel dat ook het Doelenveld betrokken wordt bij de ontwikkelingen van YXIE. Op basis van deze visie zijn de plannen voor het gebouw dan ook verder ontwikkeld.

3.5.2 visie

In de 'Nota van Uitgangspunten Doelenveld Compleet' is een ruimtelijk functionele verkenning gemaakt, welke in de volgende ontwikkelingsvisie heeft geresulteerd.

Bij de ontwikkelingen op en rondom het Doelenveld gelden de volgende uitgangspunten:

• a. Representatieve primaire entree vanaf de Gedempte Nieuwesloot
• b. Behoud en intensiveren van ‘centrum-as’ langs de Gedempte Nieuwesloot
• c. Intensiveren van de woonfunctie langs de Koningsweg en de Lombardsteeg
• d. Mogelijkheden onderzoeken van wonen aan het Doelenveld
• e. Behoud van kleinschalige detailhandel in combinatie met wonen langs de Doelenstraat
• f. Autoluw en parkeervrij maken van het Doelenveld
• g. Behoud van het Doelenveld als openbare ruimte
• h. Verwerken van de verwijzing naar de schietbanen (Nieuwe Doelen) en het voormalige ‘Doelenveld’
• i. Ontwikkeling van YXIE en het ontwerp openbaar gebied met elkaar integreren
• j. Uitgaan van een integrale aanpak van alle ontwikkelingen.

3.5.3 uitgangspunten

Ruimtelijke opzet en karakter

De ontwikkeling van het Doelenveld past binnen de visie, ambities en doelstellingen die voor het centrumgebied van Alkmaar zijn vastgesteld. Deze zijn samengevat in het Programmaplan Centrumgebied Alkmaar 2010-2014. Het project Doelenveld/YXIE draagt bij aan het versterken van de centrumfuncties (cultureel aanbod), vergroot de omgevingskwaliteit en levert een bijdrage aan het verblijfsklimaat van het centrumgebied.

Het Doelenveld vormt een schakel in de pleinenreeks waaraan al sinds de vaststelling van de Structuurvisie Centrumgebied Alkmaar in 1996 wordt gewerkt. De Gedempte Nieuwesloot wordt de centrum-as die de pleinen in dit deel van de binnenstad met elkaar verbindt (Canadaplein, Paardenmarkt, Doelenveld, Hofplein). Het is van belang dat het Doelenveld ook goed op deze as wordt aangesloten.

Pleinenreeks

De hoofdentree naar het Doelenveld komt aan de Gedempte Nieuwesloot te liggen. Deze entree krijgt naast een visuele relatie met het Doelenveld ook een representatieve veilige uitstraling. De randen rondom het Doelenveld dienen qua karakter aan te sluiten op de omliggende straten: de Koningsweg en de Lombardsteeg als woonstraten, de Gedempte Nieuwesloot als as met centrumvoorzieningen (detailhandel/ horeca/ culturele functies) en de Doelenstraat als combinatie van de twee.

De ontwikkeling van YXIE heeft gevolgen voor het gebruik van de openbare ruimte. Een integrale aanpak van het ontwerp van de bebouwing en de buitenruimte is hierbij een vereiste. De gebouwen behorende bij YXIE zullen op het Doelenveld geprojecteerd worden en op het openbaar gebied gericht zijn. In het ontwerp dient een verwijzing naar de schietbanen van de Nieuwe Doelen en het Doelenveld te komen.

Conform de 'Nota van Uitgangspunten Doelenveld Compleet' zal er een representatieve entree worden gemaakt vanaf de Gedempte Nieuwesloot. Ook vanuit het oogpunt van de brandveiligheid is het noodzakelijk dat het Doelenveld van twee kanten door de brandweer kan worden benaderd. Om de noodzakelijke verbreding van de Kauwgomsteeg mogelijk te maken, zijn in 2002 de panden Doelenveld 5 t/m 12 door de gemeente aangekocht. Door een deel van dit pand te slopen kan er een straat worden gerealiseerd met een breedte van 6 meter. Het resterende deel van de panden zal worden behouden, of vervangen door nieuwbouw. Het ligt in de bedoeling om op de begane grond van het nieuwe gebouw ruimte te creëren voor publieksfuncties zoals detailhandel, waardoor de nieuwe verbrede straat een aantrekkelijke doorgang naar het Doelenveld wordt.

De bestaande bebouwing past bij de kleinschaligheid van de binnenstad. Nieuwbouw dient aan te sluiten op de hoogwaardige architectuur van de bestaande gebouwen. Er dient extra aandacht besteed te worden aan de overgang tussen bebouwing en openbaar gebied. Dit vraagt om zorgvuldige detaillering van de gevels en een terughoudende gebruik van reclame uitingen (bij voorkeur mede ontworpen met de gevels). Bij keuze voor een plat dak moet rekening gehouden worden met uitzicht hierop.

Het Doelenveld is qua hoogte opgedeeld in 2 delen. Het noordelijk deel laat bouwen in 2 lagen met geringe dakopbouw (nokhoogte max. 8 meter) toe. Het zuidelijk deel dat langs de Gedempte Nieuwesloot ligt, laat een maximale hoogte toe van 3 lagen met een geringe dakopbouw, liefst in kapvorm (nokhoogte max. 11 meter).

Wijzigingen ten opzichte van het ontwerp ter visie gelegde bestemmingsplan.

In het ontwerpbestemmingsplan was op het binnengebied uitsluitend voor het bouwen van YXIE (theaterzaal van Provadja) een maximale bouwhoogte van 11 meter opgenomen. Verder was op het binnenterrein voorzien in bouwmogelijkheden tot een hoogte van 7,5 meter (filmzalen en expositieruimte) en 4 meter (restaurant).

In de tegen het ontwerpbestemmingsplan ingebrachte zienswijzen werd vooral de maximle hoogte van 11 meter door de ligging nabij de (achtertuinen van) de woningen aan de Koningsweg onaanvaardbaar geacht door omwonenden. Gevreesd werd voor beperking in de bezonningssituatie en uitzicht. De zienswijzen zijn aanleiding geweest om een nader onderzoek in te stellen of het mogelijk is om een plan te maken dat op meer steun vanuit de buurt kan rekenen.

Het onderzoek heeft geresulteerd in de in paragraaf 6.3 weergegeven aanpassing van de situering en volumes van de nieuwbouwmogelijkheden.

Verder bleek minder vloeroppervlakte nodig voor de te realiseren functies dan aanvankelijk geraamd, waardoor een toename van de onbebouwde ruimte mogelijk wordt. Belangrijke gevolgen daarvan zijn dat meer afstand wordt bereikt tussen de nieuwe bebouwingsmogelijkheden en de bestaande woningen aan de Koningsweg en een verbreding van de Sint Jorisstraat. In onderstaande tekening (ontwerp bestemmingsplan) is de nieuwe situatie met de bouwhoogtes weergegeven.

bouwhoogten ontwerp bestemmingsplan

Door de vergroting van de ruimte tussen de achtererfgrenzen van de woningen aan de Koningsweg en de nieuwbouw wordt meer recht gedaan aan de herkenbaarheid van de voormalige schietbanen op het Doelenplein. De noordelijke rooilijn van de Sint Jorisstraat is zodanig opgeschoven dat deze straat (ook in vergelijking met de voorheen bestaande situatie) een royalere maat krijgt. Tot slot ontstaat aan de oostzijde een verruiming van de openbare ruimte door verkleining van de mogelijk te bouwen oppervlakte.

Ter vergelijking zijn de bestaande bouwhoogten (en de hoogte van de mogelijke bebouwing op het binnenterrein op grond van het geldende bestemmingsplan) ook in een kaartje aangeduid (bestaand bestemmingsplan).

bouwhoogten bestaand bestemmingsplan

Met de aanpassing van de bebouwingsmogelijkheden wordt voor een belangrijk deel tegemoet gekomen aan de ingebrachte zienswijzen en wint het plangebied aan ruimtelijke kwaliteit. Om deze reden is het bestemmingsplan niet opnieuw in ontwerp ter inzage gelegd en zijn de aanpassingen als wijzigingen bij de vaststelling in het plan opgenomen.

Na de bouw van YXIE en het herstel van het rijksmonument Sint Sebastiaansdoelen zal de openbare ruimte van het Doelenveld opnieuw worden ingericht. Daarvoor is inmiddels een ontwerp gemaakt. Het Doelenveld wordt een autoluw gebied, waarbij intimiteit en geborgenheid centraal staan. Groen dient terug te komen in het openbaar gebied waarbij aandacht wordt geschonken aan verwijzingen naar de vroeger gelegen schietbanen: de Nieuwe Doelen en het Doelenveld.