Doelenveld Carré

3.1 Historie

In de noordwestelijke binnenstad was in de late middeleeuwen nog ruimte voor de bouw van grote complexen. Zo zijn er meerdere kloostercomplexen verrezen en was er aan de oostzijde van de Doelenstraat, ingeklemd tussen Koningsweg en Nieuwesloot, ruimte voor de schutterij. In 1509 werd de Oude Doelen gebouwd. Deze werd in 1900 gesloopt en vervangen door de Wilhelminaschool (Doelenstraat 21). De Nieuwe Doelen (Doelenstraat 3) verrees iets noordelijker in 1561 en werd in 1648 uitgebreid met een nieuwe vleugel aan de achterzijde. Achter beide gebouwen strekten zich lange schietbanen richting oosten uit, tot vlakbij de Lombardsteeg. Bij de Oude Doelen schoot men met zware voetbogen (ook wel kruisbogen genaamd), bij de Nieuwe Doelen met lichte handbogen. Na de introductie van de vuurwapens ging men er in de 16e eeuw toe over om ook te oefenen met dit wapen. Maar tot de oprichting van een nieuw schutterij, speciaal gericht op dit wapentype (een kloveniersdoelen), is het in Amsterdam en Haarlem wel gekomen, maar in Alkmaar niet. Na de opheffing van de schutterijen in het begin van de 20e eeuw verloren de doelengebouwen en de bijbehorende schietbanen op het binnenterrein hun functie.

Doelenterreinen vond men vanaf de late middeleeuwen in alle Hollandse steden. Alkmaar is vrijwel de enige stad in ons land waarvan op dit moment nog een groot deel van het doelenterrein onbebouwd en openbaar is. Het is dan ook vanuit cultuurhistorisch oogpunt van belang om met dit terrein zeer zorgvuldig om te springen.

Overigens diende het middenterrein ook voor andere doeleinden, waaronder festiviteiten van allerlei aard, zoals openluchtmuziekuitvoeringen en tentoonstellingen.

Het publieke karakter van het binnenterrein heeft ervoor gezorgd dat er bij de voornaamste gebouwen die aan dit terrein grensden -de Oude en de Nieuwe Doelen- bijzondere aandacht was besteed aan de achtergevels. Zo zijn met name de gevels van de vleugel uit 1648 van de Nieuwe Doelen versierd met voor Alkmaarse begrippen uitzonderlijk rijk beeldhouwwerk in Hollandse renaissancestijl.