Blokhoeve 2012

2.8 Cultuurhistorie en archeologie

Blokhoeve ligt in een archeologisch gezien interessant gebied. Dit is gebleken uit diverse archeologische onderzoeken die in de afgelopen jaren zijn uitgevoerd. In verband met de ontwikkeling van de voormalige sportvelden tot woon- en werkgebied is in kaart gebracht waar zich waardevolle archeologische resten in de bodem bevinden. In 2009 heeft op een beperkt deel van het archeologisch waardevolle gebied een publieksopgraving plaatsgevonden. In de jaren tachtig heeft ook een opgraving plaatsgevonden.

In het plangebied is een terrein met een hoge archeologische waarde gelegen. Dit terrein (monumentnummer 11475) meet ongeveer 80 bij 85 meter en is aangegeven op de Archeologische Monumentenkaart (AMK). Het gaat hier om het terrein rond de oude boerderij Blokhoeve (thans Green Village). De resten van een laatmiddeleeuwse hofstede zijn in de ondergrond van het omgrachte terrein aangetoond. De eerste vermelding van de naam Blokhoeve dateert reeds uit de jaren 1392-1423, toen de hofstede in bezit was van de Ridderlijke Duitse Orde. Van de oorspronkelijke omgrachting is alleen de zuidelijke gracht niet meer aanwezig. Vanaf de Blokhoeve liep een gracht naar het oosten (Gale Wey Sloot) en een naar het westen (Gale Sloot, langs de Blokweg). Het terrein heeft een bekende hoge archeologische waarde, maar is geen beschermd rijksmonument.

De gebieden in het midden en het zuiden van het plangebied zijn gelegen op de Blokse stroomgordel. Op basis van een verkennend booronderzoek werden aan het plangebied vier verschillende verwachtingswaarden toegekend (laag, middelhoog, hoog en zeer hoog). Voor een deel van het plangebied is een vervolgonderzoek met behulp van proefsleuven uitgevoerd. Hieruit is gebleken dat in het terrein direct ten zuiden en ten zuidoosten van het archeologisch monument Blokhoeve archeologische resten aanwezig zijn uit de vroeg- en midden-Romeinse Tijd.

De gemeente heeft vervolgens een selctiebesluit genomen. Omdat een aanzienlijk deel van de vindplaats verstoord was en er geen sprake was van grote uniciteit van de vindplaats, is ervoor gekozen alleen de vindplaats ter plaatse van de atletiekbaan in situ te behouden en een publieksopgraving ter plaatse van de nieuwe watergang en parkeerterrein uit te voeren. Het noordelijk deel van de vindplaats zal bij toekomstige bodemingrepen aanvullend archeologisch onderzocht moeten worden.

Zie figuur 2.5 voor de archeologische situatie van Blokhoeve. Op basis van archeologisch booronderzoek is de volgende verwachting opgesteld: hoge archeologische verwachting (geel), zeer hoge archeologische verwachting (oranje), archeologisch monument (rood). In het groen gemarkeerde gebied hebben opgravingen plaatsgevonden in de jaren '80 (Historische Kring Nieuwegein) en een publieksopgraving (ADC 2009).

Figuur 2.5: Archeologische situatie Blokhoeve.

De publieksopgraving in 2009 betreft een beperkte archeologische opgraving en was toegankelijk voor het publiek. Inwoners van Nieuwegein konden op deze manier op een actieve manier kennis nemen van de bewoningsgeschiedenis van dit gebied. Tijdens de opgraving zijn sporen uit de Late IJzertijd en de Romeinse Tijd aangetroffen. De sporen bestaan uit paalkuilen, waarin zich palen bevonden die onderdeel uitmaakten van grotere structuren zoals boerderijen, schuren of spiekers voor de opslag van bijvoorbeeld landbouwproducten. Ook zijn er greppels aangetroffen, die de afzonderlijke erven of de hele nederzetting omsloten kunnen hebben. Wegens de verstoring van de archeologische resten door recente activiteiten en reeds aanwezige bebouwing ten zuiden van de opgraving, was het niet mogelijk de begrenzing van de nederzetting precies vast te stellen. Wel is duidelijk dat de nederzetting bewoond was gedurende de eerste twee eeuwen van onze jaartelling.

Ten zuidwesten van de vindplaats, in het gebied met een hoge archeologische verwachtingswaarde, zijn bij de bouw van het Nieuwegeins Business Center vondsten gedaan, die geïnterpreteerd zijn als resten van een grafveld. Dit potentiële grafveld kan waarschijnlijk gerelateerd worden aan de inheems-Romeinse vindplaats. Nader onderzoek naar de begraafplaats heeft niet plaatsgevonden.

Ter plaatse van het buurtpark heeft in juli 2011 een archeologische begeleiding plaatsgevonden bij de aanleg van een afwateringssysteem.

In het plangebied bevinden zich geen gebouwen of andere bouwwerken met een monumentale status. Wel kent het gebied enkele waardevolle cultuurhistorische elementen. Het glooiende terrein in De Lamellen grijpt terug op historische structuren. In dit deel van het plangebied lagen straten en sloten uit de late Middeleeuwen, zoals de Bloksteeg en de Galesloot. Deze straten en sloten zijn nu verdwenen. Ook de oude boerderij (nu Green Village) is van cultuurhistorische waarde. Deze boerderij is de opvolger van de oude hofstede Blokhoeve en is waarschijnlijk op de fundamenten hiervan gebouwd.