Buitengebied

3.5 Landschap

In het LOP is uitgebreid aandacht besteed aan de landschappelijke kwaliteiten. In het LOP is ook beleid geformuleerd voor het behoud en herstel daarvan. In de beleidsparagraaf is reeds aangegeven dat het LOP betrokken moet worden bij het opstellen van de regels van het bestemmingsplan, hetgeen is gebeurd.

Reliëf

Zoals blijkt uit de aardkundige geschiedenis, ligt Veenendaal in een reliëfrijke omgeving. De Utrechtse Heuvelrug bereikt ten zuiden van Veenendaal bijna 70 m +NAP. In het noordwesten ligt de Emminkhuizerberg van 20 m hoog. De flank, waarop het zuidelijk buitengebied van de gemeente ligt, varieert in hoogte tussen circa 10 en 7.5 m +NAP. De Hellen liggen op circa 5 m +NAP, vanwaar het naar het noorden toe weer oploopt tot rond 7.5 m +NAP in de Gelderse Vallei. Het gebied rond Fort aan de Buursteeg heeft een hoogte van rond 6 m +NAP. Het noordelijk deel van Veenendaal ligt dus in een langwerpige laagte die globaal de heuvelrug volgt. Het voorkomen van kwel in de Hellen en bij Fort Buursteeg is hierdoor goed te verklaren.

Landschappelijke analyse deelgebieden

Deelgebied Noord (omgeving Fort aan de Buursteeg)

Dit deelgebied heeft de rationele structuur en blokverkaveling behorend bij het broek- en heideontginningslandschap. Opvallend aanwezig is het Fort aan de Buursteeg. Het Fort is dicht begroeid, wat een fraai contrast oplevert met het verder open gebied. Ongeveer 100 jaar geleden was hier bos en moeras te vinden en lag er een eendenkooi. Er was sprake van kwel, waardoor het gebied nat was. Van dit oude landschap is alleen de waterstructuur nog herkenbaar. De grondwaterstand wordt nu laag gehouden ten gunste van de landbouw. Het grootste gedeelte is in gebruik als weiland en deels ook als akkerland. Er zijn enkele resten van elzenhagen te vinden. Plaatselijk is sprake van microreliëf (op perceelsranden).

Deelgebied Oost (omgeving de Hellen en ten zuiden van de Grift)

Het oostelijk deelgebied is van oorsprong een open veenontginningslandschap met een slagenverkaveling. De Hellen en het gedeelte ten zuiden van de Grift zijn twee onderdelen van dit deelgebied met een zeer verschillende landschappelijke uitstraling. Door de lage ligging van de Hellen ontstond door de afgraving van veen een nat en moerassig gebied. Hierdoor was het niet geschikt als landbouwgrond. Door het jarenlange beheer als natuurgebied is er spontaan opslag van boomvormers ontstaan. Zo is het een afwisselend gebied geworden waar bosjes, moerassige delen en hooilanden elkaar afwisselen binnen de oude kavelstructuur.

Het gebied ten zuiden van de Grift is een langwerpig gebied waar bebouwing en weiden elkaar afwisselen. De Grift is hier de ruimtelijke drager. Zowel aan het benedeneind als langs de Grebbeweg is de bebouwing van oorsprong op de Grift gericht. Tegenwoordig is het lint verdicht met nieuwe woonbebouwing. Aan de Grebbeweg is de karakteristieke opbouw van clusters van bebouwing gericht op de Grift en daartussen open weilanden van belang voor de landelijke uitstraling en vormt op deze manier een landschappelijke overgang naar het achterliggende natuurgebied.

Deelgebied Zuid (omgeving Middelbuurtseweg)

Het zuidelijk deelgebied ligt in het besloten coulisselandschap op de flank. Restanten van houtwallen accentueren de structuur met zijn lange kavels haaks op de Heuvelrug. Deze restanten bevinden zich met name op kavelgrenzen. Doordat houtwallen zijn verdwenen en kavels zijn samengevoegd zijn er ook open landbouwgronden ontstaan. De bebouwing en beplanting langs de Middelbuurtseweg zijn beeldbepalend voor het landschap van dit deelgebied. De doorzichten door het lint laten aan de noordzijde bedrijvigheid zien, maar aan de zuidzijde zijn er vergezichten tot de Heuvelrug.

Deelgebied West (ten zuiden van de Dijkstraat)

In dit deelgebied is eveneens sprake van een besloten coulisselandschap op de flank. De kamerstructuur is hier nog duidelijk herkenbaar, hoewel er op sommige plaatsen al veel houtwallen zijn verdwenen. De resterende houtwallen en de bosrand op de Heuvelrug leveren tezamen met landbouwpercelen een zeer afwisselend beeld op. De bebouwing ligt verspreid door het gebied en in het sterk verdichte bebouwingslint van de Dijkstraat. Op enkele plaatsen grenst het landelijk gebied aan de Dijkstraat. Dit zijn waardevolle doorzichten naar het achterliggende gebied.