Haarzuilens

2.3 Provinciaal en regionaal beleid

Het regionale beleid voor dit plangebied is opgenomen in: de Provinciale Ruimtelijke Structuurvisie (2013), het Regionaal Structuur Plan (RSP) en de Ontwikkelingsvisie van de "Noordvleugel Utrecht"- partners. Daarnaast speelt het Landinrichtingsplan Haarzuilens(2006) een belangrijke rol (zie parargraaf 4.2.2.). De nota's vullen elkaar aan: er wordt gekozen voor een beheerste groei door verdere verdichting van het stedelijke gebied om zo de landschappen te sparen. In de Ontwikkelingsvisie wordt dit al wat verder uitgewerkt op de lange termijn voor het “Noordvleugelgebied” (Amersfoort, Hilversum, Utrecht en de omliggende regiogemeenten).

In de Provinciale Ruimtelijke Structuurvisie (PRS) is het ruimtelijk beleid van de provincie voor de periode tot 2028 beschreven. Hierin is aangegeven welke doelstellingen van provinciaal belang zijn, welk beleid bij deze doelstellingen hoort en hoe uitvoering gegeven wordt aan het beleid. Voor een deel krijgt het beleid uitvoering via de Provinciale Ruimtelijke Verordening (PRV). Via het ruimtelijk beleid wil de provincie bijdragen aan een kwalitatief hoogwaardige fysieke leefomgeving, waarin het ook in de toekomst plezierig wonen, werken en recreëren is.
De twee belangrijkste beleidsopgaven richten zich op het aantrekkelijk houden van de provincie Utrecht als vestigingsplaats. Het accent ligt op de binnenstedelijke opgave. De provincie wil ten minste 2/3 van de woningbouwopgave binnenstedelijk realiseren. Dit sluit aan bij de vraag, vergroot het draagvlak voor voorzieningen en openbaar vervoer en vermindert de druk op het landelijk gebied. Verminderen van het overschot aan kantoren en herstructurering van bedrijventerreinen, maken ook deel uit van de binnenstedelijke opgave. Tevens wil de provincie de kwaliteit van het landelijk gebied behouden en versterken. Dit is zowel in het belang van het landelijk gebied zelf, als van het stedelijk gebied. Hierbij vraagt ook de binnenstedelijke opgave als contramal om een aantrekkelijk en bereikbaar landelijk gebied met hoge kwaliteit van landschap, natuur en recreatieve voorzieningen.

Het plangebied is met uitzondering van het dorp Haarzuilens en het bebouwingscluster 't Hoog aangemerkt als landelijk gebied en wordt begrensd door de rode contour. Het plangebied is met uitzondering van het bebouwingscluster 't Hoog onderdeel van het nationaal landschap Het Groene Hart. Voor het Groene Hart wil de provincie volgende kernkwaliteiten behouden en versterken:

• de openheid;
• het (veen)weidekarakter (incl. strokenverkaveling, lintbebouwing, etc.) ;
• de landschappelijke diversiteit en
• rust en stilte.
  

Bij ontwikkelingen in het landschap van het Groene Hart staat het versterken van de diversiteit op het schaalniveau van de verschillende typen landschap centraal. Binnen de nationale landschappen is specifieke aandacht nodig voor natuur in relatie tot cultuurhistorie en landschap, en voor toerisme en recreatie. In het Landinrichtingsplan Haarzuilens is deze ambitie verder vertaald.

Er wordt de komende jaren een toenemende recreatie behoefte verwacht. Om die reden wil de provincie gebiedsontwikkelingen die bijdragen aan bovenlokale recreatie en bereikbaarheid voor vooral langzaam verkeer stimuleren. De uitvoering van de rond Utrecht gelegen 'Recreatie om de Stad' (RodS) gebieden gaat in herijkte vorm door.

Het provinciaal beleid is gericht op het behouden en versterken van de kwaliteit van de cultuurhistorische hoofdstructuur (CHS). Haarzuilens is als één van de historische buitenplaatsen aangeduid als CHS-buitenplaatszone. In de Provinciale Ruimtelijke Verordening (PRV) is aangegeven dat bij planontwikkelingen voorwaarden moeten gesteld op basis van de cultuurhistorische samenhang in de buitenplaatszone, gericht op het in stand houden en versterken van de cultuurhistorische waarden.
Een zone rond de spoorlijn heeft de aanduiding CHS-archeologie. Vanuit de provinciale ruimtelijke verordening wordt gesteld dat bestemmingsplannen voor een gebied dat is aangeduid als 'cultuurhistorische hoofdstructuur archeologie' bestemmingen en regels bevatten die het behoud van de in het plangebied aanwezige archeologische waarden waarborgen.

De provincie wil het gebruik van alle duurzame energiebronnen: windenergie, biomassa, (diepe) geothermie, warmte-koudeopslag, zonne-energie, waterkracht en benutten van restwarmte stimuleren. Vanwege de impact van windturbines geeft de provincie de voorkeur aan andere vormen van duurzame energie.

Voor het plangebied werkt de provincie niet mee aan de nieuwvestiging van bouwkavels voor intensieve veehouderij en glastuinbouwbedrijven. Ook voor de melkveehouderij en fruitteelt is nieuwvestiging in principe niet toegestaan. De uitbreidingsmogelijkheden voor glastuinbouw op bestaande locaties is beperkt tot een omvang die noodzakelijk is voor een doelmatige voortzetting van het glastuinbouwbedrijf, tot maximaal 2 hectare. Daarbij mag er geen sprake zijn van zwaarwegende landschappelijke bezwaren en bestaande omringende functies mogen niet onevenredig worden aangetast of beperkt.

In de PRS is een actueel beeld opgenomen van de EHS en groene contourgebieden. Dit is de uitkomst van het Akkoord van Utrecht. Binnen het plangebied zijn het parkbos met kasteel De Haar, de eendenkooi aan de noordzijde, golfclub De Haar en het natuurgebied aan de Bijleveld onderdeel van de EHS. De provincie wil de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) behouden en verder ontwikkelen. Hierbij zijn er twee doelen:

• 1. De rijkdom aan soorten - de biodiversiteit - te behouden en te herstellen.
• 2. Ruimte bieden aan de groeiende behoefte aan rust en ruimte, waardoor inwoners en bezoekers de natuur kunnen beleven en het draagvlak voor natuurbeleid gewaarborgd is.
  Langs het Kortjaksepad is een groene contour opgenomen. De provincie realiseert hier zelf geen ecologische hoofdstructuur, maar ziet wel kansen voor het realiseren van duurzame ecologische kwaliteiten, die van belang zijn voor het functioneren van de EHS. Het is een reservegebieden voor de ontwikkeling van nieuwe natuur als er financiering voor kan worden gevonden.

De doelstellingen van het bestemmingsplan Haarzuilens passen in de Provinciale Ruimtelijke Structuurvisie 2012-2028, namelijk het juridisch-planologisch regelen van het Landinrichtingsplan Haarzuilens waarin een openbaar toegankelijk recreatiegebied en ca. 15 km aan groene recreatieverbindingen wordt voorgesteld. De gebieden die liggen in de EHS worden beschermd in het bestemmingsplan via de bestemming Natuur of een dubbelbestemming Waarde-Ecologie.

Naast de Structuurvisie worden in het cultuurhistorische beleid van de provincie voor Haarzuilens concreet de volgende aanbevelingen gedaan:

• 1. handhaven van voldoende open ruimte tussen het park van de Haar en de oostgrens van Leidsche Rijn;
• 2. bij parkinrichting rekening houden met zowel de zichtlijnen van De Haar als het contrast met het noordelijk gelegen polderlandschap;
• 3. rekening houden met de hoge archeologische potenties in het oude land tussen De Haar en Vleuten met de Hamtoren als historisch landmark.

Volgens de atlas is de belangrijkste opgave de kans om het nooit gerealiseerde parkdeel van kasteel De Haar aan de westzijde als inspiratiebron te gebruiken bij het realiseren van de Randstad Groenstructuur.

In de visie 'De aantrekkelijke regio, Visie Recreatie en Toerisme 2020' uit 2012 is aangegeven dat rondom de stadsgewesten is sprake van een aantal intensief gebruikte recreatie- en natuurgebieden. Deze visie sluit aan op de Provinciaal Ruimtelijke Structuurvisie. Als gevolg van de verwachte bevolkingsgroei worden deze gebieden zo druk dat ze de bezoekersaantallen niet meer goed aan kunnen. Ook heeft een deel van de stedelijke bevolking geen toegang tot openlucht-zwemwater in haar directe omgeving. Met het stopzetten van de rijksfinanciering van het programma Recreatie om de Stad (RodS) is onzeker of er ook in de toekomst genoeg recreatiemogelijkheden zijn voor de groeiende bevolking van beide stadsgewesten. In planologische zin is er rondom de steden een gordel van 'recreatiezones' aangewezen. Voor Haarzuilens zijn het RodS gebied en de recreatiezone met planologische ruimte voor recreatieve functies aangegeven. In deze gebieden is recreatie in principe de belangrijkste bestemming. Het is er mogelijk nieuwe recreatieve functies te ontwikkelen.
Er ligt een kwantitatieve opgave. Er komen, als gevolg van bevolkingsgroei, behoefte aan meer hectares recreatieterrein, meer recreatieve routes en meer verbindingen vanuit de stad. Op dit moment ziet het er niet naar uit dat de ambities van het oorspronkelijke RodS-programma kunnen worden waargemaakt en er zullen knelpunten ontstaan. Slimme oplossingen waarbij beter gebruik wordt gemaakt van het bestaande aanbod en waarbij bestaande eigenaren en beheerders worden gestimuleerd om de recreant beter te bedienen moeten hierbij zoveel mogelijk soelaas bieden. Er is ook een kwalitatieve opgave. Het aanbod sluit niet altijd aan bij de leefstijlen en de behoeften van elke recreant. Er is behoefte aan meer diversiteit en meer mogelijkheden voor de veeleisende recreant die bereid is te betalen voor aanbod met kwaliteit (op het gebied van cultuur, horeca, natuurbeleving, gezondheid).

2.3.1 Gebiedsvisie Stad en land Utrecht (2010)

De gebiedscommissie Stad en Land Utrecht, uitvoeringsorganisatie van de Provincie, die de uitvoering van de Wet Inrichting Landelijk Gebied als belangrijkste taak heeft, heeft in april 2010 de Gebiedsvisie Stad en Land Utrecht vastgesteld. In deze gebiedsvisie worden de doelstellingen van het Raamplan Groengebied Utrecht- West verbonden met de overige doelstellingen van de Agenda Vitaal Platteland. Daarnaast zijn gebieden rond Nieuwegein en Vianen in de gebiedsvisie betrokken, deze waren nog niet opgenomen in het Raamwerk Groengebied Utrecht-West. De missie is het ontwikkelen en onderhouden van een relatie tussen de stad en het landelijk gebied, door:

• behoud en versterking in de aanwezige variatie van landschapsbeelden;
• ontwikkeling van een landelijk gebied waarin mensen zich welkom voelen.

De speerpunten van de visie zijn:

• realisatie van vlakdekkende recreatiegebieden met goede voorzieningen;
• ontwikkeling van een sluitend netwerk voor de recreatieve ontsluiting;
• het sluitende maken van een netwerk van ecologische verbindingen geeft ruimte voor de natuur tussen alle andere functies in het gebied;
• in deelgebieden waar geen nieuwe functies zijn gepland blijft landbouw de belangrijkste functie;
• de eigenheid van de zes onderscheiden deelgebieden, moet worden behouden en benut.

De visie op het deelgebied Haarzuilens:
Het Landinrichtingsplan Haarzuilens is en blijft het belangrijkste uitgangspunt in dit deelgebied. in Haarzuilens wordt grootschalige vlakdekkende recreatie ontwikkeld aansluitend op aanwezige waarden. Het belangrijkste uitgangspunt qua sfeer zijn het landgoed en kasteel De Haar. Een belangrijke doelgroep van de recreatiegebieden zijn de inwoners van het stedelijk gebied. Het gebied biedt hen de mogelijkheid te genieten van het landelijk gebied. Het gebied wordt dan ook geen groot stadspark, maar krijgt wel een sterke band met de stad. Zowel planologisch als in de beleving blijft het landelijk gebied. In die zin is de gebiedsvisie een nadere nuancering op het Raamplan Utrecht-West.

Op de Integrale Visiekaart, is het plangebied voor het grootste deel aangegeven als RODS gebied (uit te voeren in het kader van de regeling recreatie om de stad (RODS), bestaande natuur, landbouwverweving en aan de noordzijde het opheffen van de barrière met de A2. In de planbeschrijving wordt nader ingegaan hoe wordt omgegaan met de missie en speerpunten uit de gebiedsvisie die betrekking hebben op dit plangebied.

2.3.2 Landinrichtingsplan Haarzuilens

Voor de inrichting van het landelijk gebied rondom kasteel De Haar en het dorp Haarzuilens is (in 2006) het Landinrichtinsplan gemaakt. Het plan is gemaakt door de gebiedscommissie Utrecht-West in opdracht van de Provincie Utrecht.

De doelstelling van het landinrichtingsplan is de realisering van een openbaar toegankelijk recreatiegebied van circa 450 ha en 15 km recreatieverbindingen voor wandelaars en/of fietsers. Eenheid van beheer van dit gebied is gewenst. Op een drukke dag moet het gebied plaats bieden aan 15.000 dagrecreanten De huidige bezoekers van het kasteel met bijbehorende parken tellen niet mee in de dagcapaciteit van 15.000 recreanten. Het nieuwe recreatiegebied behoudt een groene inrichting en is vooral bestemd voor de omliggende woonkernen en de bewoners in het gebied zelf. Gestreefd wordt naar een heel aantrekkelijk recreatiegebied wat betreft bereikbaarheid, beleving van rust en ruimte, hoogwaardige natuur en veiligheid. Ook voor andere functies dan recreatie (zoals water, milieu en verkeer) neemt het landinrichtingsplan maatregelen om de bestaande kwaliteiten van het gebied te bewaren en, waar mogelijk, te verhogen.

De basisfilosofie van het Landinrichtingsplan is:

• Landgoed bij de stad;
• Kasteel de Haar als sfeermaker van het landgoed;
• De rivier als drager van het landschap;
• Veel recreanten in een relatief open landschap;
• Natuur als toegevoegde waarde;
• Goed bereikbaar landgoed voor de fiets, auto aan banden.
  

Dit bestemmingsplan is gebaseerd op het Landinrichtingsplan. In de planbeschrijving wordt verder ingegaan op de ontwikkelingen die volgen uit dit plan. In hoofdstuk 4 wordt op de in het plan genoemde ontwikkelingen ingegaan.