Castellum Novum, De meern

3.1 Gebiedsvisie centrumgebied De Meern

Ruimtelijke uitgangspunten
Het centrum van De Meern wordt herontwikkeld tot een levendig dorpshart. Om deze doelstelling te bereiken wordt de realisatie van een gemengd programma beoogd. Het centrumgebied van De Meern moet drie functies gaan vervullen:

• 1. het vormt de schakel tussen de historische lintenstructuur en de meer projectmatig opgezette woonbuurten aan de noord en zuidzijde;
• 2. het versterkt het netwerk van het dagelijkse leven en de voorzieningen;
• 3. het heeft een sterke eigen identiteit én een goede aansluiting met de omgeving.

Aan het stedenbouwkundig plan ligt een visie ten grondslag die gebaseerd is op twee hoofdkeuzen:

• 1. de Meernbrug als middelpunt van de ontwikkeling;
• 2. openbare ruimte als bindend element.

De Meernbrug als middelpunt van de ontwikkeling
De directe omgeving van de Meernbrug is van oudsher de plek waar handel werd gedreven. Na de komst van het huidige winkelcentrum aan het Mereveldplein is de handelsfunctie rond de Meernbrug onder druk komen te staan. Ondanks het gegeven dat deze plek als het hart van het dorp wordt ervaren, vervult het die rol niet. Door de Leidsche Rijn als bindend element als uitgangspunt te nemen ontstaat de kans om de historische rol van de locatie Meernbrug te herstellen.

Openbare ruimte als bindend element
Vanuit de openbare ruimte worden condities gesteld aan de ontwikkeling van het centrumgebied. Het structureren van de openbare ruimte is de basis voor een duurzame ontwikkeling. Met de openbare ruimte als drager wordt er tevens flexibiliteit geboden aan het centrum. Het wordt mogelijk om het centrum te laten groeien of krimpen zonder verregaande consequenties.

Uitgangspunten
Voor de ontwikkeling en het ontwerp van de locatie zijn de volgende ruimtelijke en programmatische uitgangspunten leidend:

• 1. geconcentreerde winkelvoorzieningen aan de noordwest zijde van het plangebied, met aanloopfuncties aan de zuidkant;
• 2. een helder en herkenbaar stramien van openbare ruimten in directe aansluiting op de bestaande rooilijnen. Daarbij vormt de ruimte rond de kerk het raamwerk dat zich opent naar de doorgaande lijn van de Leidsche Rijn en aan de noordkant via de nieuwe passage aansluit op de meer recente woongebieden;
• 3. een geconcentreerd woon- en winkelprogramma dat kwalitatief gestalte krijgt door het consequent toepassen van dubbel grondgebruik, met name wat betreft de inpassing van gebouwde parkeervoorzieningen, in directe samenhang met de trekkers in het winkelgebied (supermarkten);
• 4. functiewijziging aan het Mereveldplein, waarbij de winkelfuncties naar het nieuwe centrum verhuizen en de plint op de Mereveldplein beschikbaar is voor maatschappelijke voorzieningen en (commerciële) dienstverlening zoals kleine bedrijfsmatige activiteiten die zich verhouden met de woonfunctie in de directe omgeving. Daarbij is tevens ruimte beschikbaar voor de woonfunctie in de plint.

Afbeelding 3: Visie centrum de Meern

Nieuwe bebouwing
De nieuwe bebouwing op de noordelijke locatie bestaat uit verschillende bouwblokken en rijen. Centraal in het gebied worden twee gesloten bouwblokken gerealiseerd. Deze blokken passen in de structuur van de losse bouweenheden met een eigen vorm zoals de kerk. In de randen worden de bestaande rijen en blokken als het ware doorgezet waardoor de randen van het centrum worden geaccentueerd. De openbare ruimte wordt duidelijk begrensd en krijgt hierdoor sterke betekenis en meer belevingswaarde. In de westelijke rand worden woningen in een hofstructuur geplaatst. Hierdoor worden de achterkanten van de bestaande gebouwen uit het zicht van de openbare ruimte gehaald en worden nieuwe voorkanten gerealiseerd aan de belangrijke openbare ruimte. Het park langs de Oosterlengte wordt verkleind en krijgt ook aan de zuidzijde een duidelijke begrenzing. Het deel ten zuiden van de Rijksstraatweg wordt opgezet in een eenvoudiger structuur. Aan de Rijksstraatweg wordt een duidelijke wand geplaatst bestaande uit korte rijen. Zowel ten noorden als ten zuiden van de Leidsche Rijn worden in aansluiting op de bestaande lintstructuur variaties in kapvormen en richtingen toegepast. Deze kapvormen en –richtingen zullen in de architectonische uitwerking nader worden gedefinieerd. Het uitgangspunt is uniformiteit en diversiteit: De centrale pleinruimten zullen vooral variatie laten zien. Het betreft variatie in beukmaat, goothoogte, nokhoogte, kapvorm en kleine verspringingen in de rooilijn. Het nieuwe Hof, de nieuwe wand aan de parkruimte langs de Oosterlengte en het compacte blok naast de kerk krijgen juist een meer uniforme behandeling omdat op deze plekken de overgangen naar de bestaande bebouwing worden gemaakt en het totaalbeeld een niet te divers karakter dient te krijgen.

Openbare ruimte
De Meernbrug ligt op de kruising van belangrijke huidige en toekomstige bewegingen, zoals de HOV-lijn. De nieuwe publieke ruimte moet als centrale ontmoetingsruimte fungeren met de brug als middelpunt. Hierdoor worden de verschillende deelgebieden rondom de Meernbrug met elkaar verbonden en wordt ruimtelijk gestalte gegeven aan de beleving van het nieuwe dorpshart.

Deze ambitie wordt onder meer vormgegeven door bij de inrichting van de openbare ruimte het accent op de verblijfsfunctie te leggen. De intentie is om de openbare ruimte in het plan in te richten op basis van het "shared space-concept". Dit betekent dat de bestrating uitgevoerd wordt als een uniform dorpstapijt waarbij geen nadrukkelijk onderscheid wordt gemaakt in afzonderlijke stroken voor de verschillende verkeersstromen. Hierdoor worden de verkeersdeelnemers zich bewust van elkaars aanwezigheid en zullen hun gedrag hier dan ook op aanpassen. Auto's zijn dan als het ware te "gast in het dorpshart". De verblijfsfunctie van de pleinruimtes in het plan wordt tevens benadrukt door in de noordelijke pleinwanden horeca te vestigen met de mogelijkheid van zonterrassen op het zuiden.

Functionele uitgangspunten

Wonen
In De Meern wonen voornamelijk gezinnen met jonge kinderen, daarnaast is er een relatief groot aandeel 55-plussers. De woningvoorraad bestaat grotendeels uit eengezinswoningen. Door de toenemende vergrijzing zal er meer aandacht moeten komen voor de ouderen als bijzondere doelgroep. Nieuw toe te voegen woningen zullen als randvoorwaarde toegankelijk en bezoekbaar moeten zijn voor ouderen. Ondanks het hoge aandeel 55-plussers in De Meern is het aantal seniorenwoningen beperkt. Naast de doelgroep ouderen is het belangrijk dat er ruimte wordt geboden voor starters op de woningmarkt. Deze groep heeft behoefte aan een goedkoop tot middelduur appartement of aan een goedkope tot middeldure grondgebonden woning. Er is zowel vraag naar huur als koopwoningen. In de Visie Wonen 2030 en de Nota Wonen is aangegeven dat het van belang is de woningvoorraad op peil te houden. Bij uitbreiding van de woningvoorraad dienen kwalitatief goede woningen te worden gerealiseerd die complementair zijn aan de bestaande voorraad. Om het nieuwe dorpshart van De Meern ook buiten sluitingstijd een levendig centrum te laten zijn, dient er voldoende woongelegenheid geboden te worden. Hier wordt in het centrumplan in voorzien door aan verschillende woningtypen voor diverse doelgroepen ruimte te bieden.

Detailhandel, horeca en dienstverlening
In het centrumgebied bevindt zich diverse detailhandel, dienstverlening en horeca. Deze voorzieningen zijn voornamelijk geconcentreerd in de historische linten (met name de Meerndijk). Aan het Mereveldplein ligt een winkelcentrum uit de jaren '70. Het is van belang het voorzieningenniveau te behouden en zo veel mogelijk te versterken. Hierbij is het van belang de detailhandel zoveel mogelijk te concentreren. Aangezien het Mereveldplein geen toekomstperspectief biedt, is gekozen voor geconcentreerde ontwikkeling in het eigenlijke centrum van De Meern aan de Leidsche Rijn. Er wordt tevens gestreefd naar versterking van de horeca. De kwaliteit van de horeca is hierbij een aandachtspunt. Het uitgangspunt is dat de De Meernse consument een zo compleet en aantrekkelijk mogelijk aanbod geboden wordt, passend bij de aard en omvang van het verzorgingsgebied. Tegelijkertijd dient de ondernemers uitzicht op een blijvend goed functioneren geboden te worden. De Meern kent al een vrij compleet aanbod, maar door modernisering, schaalvergroting en ruimtelijke concentratie kan beter op de consumentenwensen ingespeeld worden.

Mede met het oog op de toenemende concurrentie in de directe omgeving, is besloten in De Meern-Centrum een eigentijds boodschappen-plus winkelcentrum te realiseren. Dit centrum is voornamelijk gericht op de verzorging van de eigen inwoners. De dagelijkse artikelensector (supermarkten, levensmiddelenspeciaalzaken, drogisterijen) heeft daar een prominente plaats in. Dit aanbod wordt aangevuld met "alledaagse" niet-dagelijkse artikelenwinkels, horeca en zakelijke en consumentgerichte dienstverlening. Juist de mix van deze voorzieningen kan, ook in de avonduren, voor levendigheid in het centrum zorgen.

Bereikbaarheid
Het streven is erop gericht om doorgaand autoverkeer zoveel als mogelijk te voorkomen en gebruik te laten maken van de daarvoor bedoelde hoofdinfrastructuur. Autoverkeer dat door de kern de Meern rijdt, dient gebruik te maken van routes, zoals de Oudenrijnseweg of de Veldhuizerweg in plaats van bijvoorbeeld de Meerndijk. Door verkeerskundige maatregelen worden verkeersstromen die nu nog via het centrumgebied rijden via de nieuwe hoofdwegenstructuur omgeleid. Dit zorgt ervoor dat een meer autoluw gebied ontstaat. Tegelijkertijd zal het gebied weer verkeer aantrekken vanwege het nieuwe winkelcentrum en bijkomende functies. De effecten per saldo zijn dat de af -en toename tegen elkaar kunnen worden weggestreept. Daarnaast zal het bestaande winkelcentrum Mereveld een andere functie krijgen waardoor de verkeerssituatie rondom dit gebied meer autoluw kan worden.

HOV
Recent is een Hoogwaardig Openbaar Vervoerbaan (HOV) gerealiseerd. Deze baan maakt onderdeel uit van het netwerk HOV in Leidsche Rijn. Doelstelling is de nieuwe woongebieden te koppelen aan onder andere hoogwaardige openbaarvervoersvoorzieningen. De kern De Meern wordt in de nabije toekomst door nieuwe woonwijken omgeven. Voor deze kern betekent dit dat op eenvoudige wijze aansluiting kan worden verkregen op het HOV-netwerk. Het HOV-tracé is gelegen aan de zuidzijde van het water van de Leidsche Rijn en zal een oostwestverbinding zijn die zoveel mogelijk door de woongebieden zal worden geleid. Het totale tracé loopt vanuit Vleuten via De Meern over de Rijksstraatweg en vervolgens naar het centrum van Utrecht. In de nabijheid van De Meernbrug is een HOV-halte gerealiseerd.