Kern Achterberg 2012

3.1 Ontwikkeling

Van oudsher is Achterberg met Rhenen verbonden geweest. Vanuit Rhenen gezien ligt Achterberg ook inderdaad achter de berg.

Door de eeuwen heen is Achterberg met omgeving een agrarisch gebied geweest met een eigen karakter en een eigen bevolking. Hier woonden kleine landbouwers en mensen die turf en plaggen staken.

Uit de historie is bekend dat in 1158 het kasteel de Horst is gebouwd door Godfried van Rhenen. Het nu niet meer bestaande kasteel, lag op een verhoogde plek aan de zuidzijde van de Dijk.

Achterberg heeft door zijn ligging in de Grebbelinie veel te lijden gehad van de tweede wereldoorlog. Veel boerderijen en huizen zijn toen verwoest. Na de oorlog zijn de verwoeste gebouwen weer hersteld en daardoor ziet Achterberg er nogal nieuw uit met hier en daar nog wat bebouwing van voor de oorlog.

Na de oorlog zijn in Achterberg ook forensen komen wonen, waardoor het oorspronkelijke agrarische karakter nu niet meer overheerst.

Cultuurhistorische waarden en elementen

De belangrijkste cultuurhistorische waarde van Achterberg is de bijzondere ligging op de glooiing van de Grebbeberg op de overgang van het open en weidse landschap van het Binnenveld naar de beslotenheid op de Grebbeberg. Dat heeft geleid tot een aantrekkelijk buitengebied dat coulisseachtig aandoet aan met name de zuidzijde van het dorp. Net buiten het plangebied bevindt zich tussen De Dijk en de Levendaalselaan het terrein (rijksmonument) met daarin de overblijfselen van het bisschoppelijke kasteel Ter Horst.

In het dorp zelf herinnert alleen een enkele historische boerderij aan de oude geschiedenis van het dorp. Het rijksmonument aan de Cuneraweg 128 (een middeleeuwse woontoren in een boerderij) is verdwenen met de nieuwbouw. De kerk aan de Achterbergsestraatweg is een gemeentelijk monument.