Vathorst, partiele herziening De Velden 2 D

4.2 Historische ontwikkeling

Een stad begint niet met een station. De stad was er al. En waarschijnlijk was de stad eerst een dorp, en daarvoor een nederzetting op een logische plek; op een hoogte, bij een rivier, of aan een handelsroute. De nederzetting groeit uit tot dorp, het dorp wordt stad, de stad krijgt een station en het ommeland maakt plaats voor buitenwijken.

In dit tijdelijk perspectief is het historisch centrum van Vathorst (fase 1) vanuit het station niet te zien. Dat ligt bij de ruime brink, “ Cruquius” zoals het heet in Vathorst, passend bij het commerciële gebruik en de huidige functie als publieke ruimte voor verblijven en parkeren. Hier, in deze eerste fase van nederzetting tot dorp tot stad, is het beeld traditioneel. En ook, omdat het station er chronologisch gezien toch eerder was, historiserend.

De tweede fase, die binnenkort wordt uitgebreid is het stadsdeel. Het is goed te zien voor de arriverende treinreiziger. De gebouwen, een verbouwde textielfabriek, een eigentijds complex van woningen en winkels, wat bebrilde pandjes, een hip warenhuis, iets van elders, omsluiten een dorps straatje. Dit straatje brengt je onvermijdelijk naar het bedachte begin van Vathorst.

Velden 2 D is de locatie tussen centrum en groene zone rondom Hooglanderveen; een dorpse enclave aan de flank van de Veenweg. Een plek is niet alleen ruimte, bepaald in lengte, breedte, hoogte, in coördinaten op een GPS, maar ook een geschiedenis: een uitdijend universum van verwachtingen, ervaringen en herinneringen.

Het kernidee

De centrale gedachte bij het ontwerp van het centrum heeft zich geconcentreerd op het maken van een “gezellig” (winkel)centrum, ook al is dat architectonisch gezien een riskante operatie. Gezocht is naar die ontwerpmiddelen die een publieke ervaring van levendigheid, afwisseling en comfort opwekken, een impliciete ervaring van sfeer en gezelligheid. Deze middelen zijn gevonden in de verzonnen geschiedenis, in de architectonische en stedebouwkundige variatie, programmatische mix, in ruimtelijke en beeldende contrasten en in de aandacht voor zowel het omvattende als het detail.

De ontwikkeling tot nu toe

Het plan heeft zich stapsgewijs ontwikkeld van het Masterplan in 2004 tot de gebouwen nu. Na iedere fase ontstond meer verdieping, samenhang en complexiteit in de ontwerpvoorstellen. Dat gebeurde door het idee van het gegroeide lint aan te vullen met verhalen per blok en het verhaal van de openbare ruimte. We deden alsof er in eerste instantie nauwelijks iets langs het lint gebouwd was. Langzamerhand raakt het lint verdicht en verstedelijkt in een fictief geschiedenisproces. “History in a pressure cooker”. Hiervoor gebruiken we inspiraties uit de hele geschiedenis, verrassingen, 'ongelukjes', onregelmatige reeksen en specifieke elementen. Alles krijgt extra levens. Architecten keken bij elkaar en namen dingen over. Dat maakt het voor ons typisch 'Vathorsts'.

De uitwerking van het centrum

Met de realisatie van alzijdige blokken van voldoende hoogte, afwisselend van vorm en architectuur en gevuld met levendige functies is een aantrekkelijke complexe verblijfsruimte ontstaan.

Fase 1 bestaat uit 5 bouwblokken die tussen drie hoofdruimtes liggen: de Boulevard (Wouda), Broadway (Cruquius) en de Singel (Ameliapolder). Fase 2 bestaat uit het Icoon aan het Eikenplein(Vrouwenpolder) en de Boulevard (Lovink) en het afmaken van het Eikenplein met de winkel en woon-ontwikkeling langs het lint richting de Veenweg. Fase 6 of het gebied Velden 2D is de kop van het landelijke gebied dat de overgang vormt van de groene structuur tussen Vathorst en Hooglanderveen. Het ligt tussen het centrum en het landelijke gebied.

De Velden 2 D

Velden 2D is het gebied dat ligt tussen de Landweg, Veenweg, het verlengde van de Paulinapolder en de bebouwing van de Suzannapolder.

Het krijgt zijn eigen verhaal van een tuindorp bij de textielfabriek, of een buurtschap tussen de landelijke boerderijtjes en het centrum.

De ontsluiting van dit buurtje of buurtschap ligt aan de Paulinapolder. Hier komt een woonbuurt met een familie van verschillende woningtypes; een samenhangend beeld van bebouwing, groen, bestrating en inrichtingselementen. Ook krijgt het buurtje een alzijdig karakter. Voorkanten zijn representatief en achterkanten en tuinen worden afgescheiden door hagen.

De architectuur sluit aan bij de plangeschiedenis, de wereld van verschil, restanten van het bestaande lint, de oude Veenweg, gezelligheid en hoge belevingswaarde, rijke details, baksteenfeest, veelvormigheid, schaalniveaus, mensen, winkelen en parkeren, school, theater, sport, een fabriek, een oude eik, nieuwe oude eiken.

De inrichting van het gebied is informeel. Het is doorwaadbaar voor voetgangers en krijgt een collectieve ruimte. De eiken langs de Veenweg worden zorgvuldig ingepast in de groenstrook langs de Veenweg. De boomwal tussen Suzannapolder en het nieuwe buurtschap is een structurerend element dat ook in het plan moet terugkomen.