Hooglanderveen en Vathorst

5.12 Lichthinder

Kunstlicht is belangrijk voor de economie, verkeersveiligheid, sportbeoefening en het gevoel van sociale veiligheid. Glastuinders belichten bijvoorbeeld planten om de productiviteit te verhogen. Er zijn echter ook keerzijden. Blootstelling aan kunstmatige verlichting kan tijdens de nachtperiode negatieve gevolgen hebben voor mens en natuur. Waar het bij dieren leidt tot een verstoring van de oriëntatie en het bioritme, heeft het bij mensen vooral invloed op de kwaliteit van de nachtrust. Daarnaast kost het ook nog eens energie. Het is daarom vanuit meerdere invalshoeken van belang alleen te verlichten als dit echt nodig is. Bij het vaststellen van het bestemmingsplan Vathorst is bepaald met name woningbouw wordt ontwikkeld. De MER Vathorst geeft aan dat bij de plannen voor de rand van Vathorst aandacht aan het onderwerp lichthinder wordt geschonken.

5.12.1 Beleid en normstelling

De huidige regelgeving geeft geen duidelijke afstandsnormen voor het voorkomen van lichthinder. De regelgeving richt zich vooral op de lichtbronnen, de veroorzakers van licht. Specifieke regels over kunstlicht komen voort uit de Wet milieubeheer. De strekking van de regels is dan als volgt:

• lichthinder wordt voorkomen en als dat echt niet mogelijk is wordt het tot een aanvaard baarniveau beperkt;
• de verlichting van gebouwen en van open terrein(en), inclusief de verlichting voor reclamedoeleinden, wordt zodanig uitgevoerd dat directe lichtinstraling op lichtdoorlatende openingen van woon- of slaapvertrekken, in gevels of daken van woningen wordt voorkomen;
• gedurende een specifiek tijdspad is de verlichting uit of niet zichtbaar (bijvoorbeeld bij assimilatiebelichting en verlichting bij sportvelden e.d.).

5.12.1.1 Nota 'Verlicht Amersfoort'

Amersfoort heeft voor openbare verlichting beleid geformuleerd in de nota “Verlicht Amersfoort'. Bij het voorkomen van lichthinder speelt ook energiebesparing een rol. Niet verlichten kost geen energie en dus geen geld. Door alleen te verlichten wat echt nodig is, leidt dit ten opzichte van bestaande situaties tot energie besparing.

5.12.1.2 Bestemmingsplan

Het bestemmingsplan regelt uitsluitend de ruimtelijk relevante aspecten. De mogelijkheden voor kunstmatige verlichting kunnen slechts beperkt worden vastgelegd in het bestemmingsplan. Dit kan op drie manieren:

• 1. Indirect lichtbronnen toe staan of verbieden via de regels van het bestemmingsplan. Bijvoorbeeld lichtmasten bij sportvelden.
• 2. Regelen welke categorieën van bedrijven zijn toegestaan. Het aspect licht is een van de criteria aan de hand waarvan een bedrijf in een bepaalde categorie is ingedeeld.
• 3. Milieukwaliteitseisen opnemen in specifieke gevallen. Dit speelt bijvoorbeeld een rol wanneer glastuinbouwbedrijven worden toegelaten in een gebied waar het behoud van een donker nachtlandschap belangrijk is voor de landschappelijke waarde van een gebied. Dan kan worden geëist dat de kassen aan de binnenzijde volledig moeten zijn afgeschermd tegen lichtuitstraling. De eis de kas af te schermen is dan ruimtelijk relevant.

Lichtmasten in, op of bij (spoor-, water-,) wegen zijn vergunningvrij op grond van het Besluit omgevingsrecht. Regels hierover in het bestemmingsplan zijn dan als vangnet bedoeld, voor het geval de landelijke regelgeving wijzigt.

5.12.2 Veiligheid

Verlichting in de stedelijke omgeving draagt bij aan de verkeersveiligheid. Verlichting van fietspaden buiten de woonstraten (naar het buitengebied) wordt beperkt tot 07:00-19:00 uur. Buiten deze tijden worden wegen en paden niet verlicht. Verlichten buiten deze tijden om, wekt een schijnveiligheid die er niet is bij gebrek aan sociale controle.

5.12.3 Energiezuinigheid

De Nederlandse Stichting Voor Verlichtingskunde (NSVV) heeft richtlijnen opgesteld voor openbare verlichting en voor verlichting van sportvelden. Deze richtlijnen worden door de gemeente Amersfoort gehanteerd in gebieden met openbare verlichting. Over de openbare verlichting, zijn de volgende randvoorwaarden meegeven voor De Laak:

• Woonstraten: de normen van de NSVV worden gevolgd.
• Aan de rand van De Laak, buiten de woonstraten (o.a. fietspaden) wordt de toepassing van verlichting beperkt tot de tijdstippen van 07:00-19:00 uur. Buiten deze tijden worden wegen en paden niet verlicht.
• Aan de noordelijke rand van Laak wordt in geen geval sierverlichting toegepast (dus niet aanlichten van gebouwen, bomen, kunstwerken e.d.).
  

5.12.4 De Laak

In de woonwijk De Laak zijn diverse lichtbronnen aanwezig zoals fietspaden, wegen en woningen. gebied heeft een aantal percelen de bestemming gemengd. Hier zijn in de welstandnota beperkende voorwaarden voor lichtuitstraling gesteld. Deze criteria zijn:

• geen lichtcouranten (bewegende tekst) of knipperende reclame;
• geen signaalkleuren en/of felle kleuren;
• loodrecht aangebrachte reclame: dia-positief (buiten de tekst/logo mag het fond slechts 20% lichtdoorlaten).

Voor reclame-uitingen is het niet noodzakelijk strengere eisen in het bestemmingsplan op te nemen.

5.12.5 Effect op natuur

Het woongebied De Laak ligt ten zuiden van de watergang Laak. Ten noorden van deze watergang ligt Vathorst Noord. Dit gebied vormt de groene grens van de stad. Voor het behoud en ontwikkeling van de natuurwaarden in dit gebied is het van belang dat onnodig licht wordt voorkomen. Buiten Vathorst Noord is het vogelweide gebied Arkemheen gelegen. Vathorst Noord ligt als buffer tussen deze polder en De Laak. Vanwege de grote afstand tussen De Laak en Arkemheen, worden natuurwaarden in deze polder niet beïnvloed door lichtbronnen uit De Laak.