Landschapszone

2.4 Gemeentelijk beleid

Nijmegen had in de jaren tachtig van de vorige eeuw behoefte aan uitbreiding. Dit werd ook onderkent door zowel het Rijk als de Provincie. In 1992 heeft de provincie Gelderland aan de hand van een milieueffectrapport gekeken waar in de regio Nijmegen een uitbreiding van woningbouw en bedrijventerrein het meest op zijn plaats zou zijn. Het gebied van de Waalsprong kwam daar als Meest Milieuvriendelijk Alternatief (MMA) uit. In de vierde nota Ruimtelijke Ordening Extra (VINEX) werd vervolgens de taakstelling van realisatie van 10.000 tot 12.000 woningen en 50 ha bedrijventerrein vastgelegd voor het Waalspronggebied.

De Gemeente heeft deze taakstelling uitgewerkt in het structuurplan 'Land over de Waal' van 1996. Door aanpassing van de gemeentegrenzen is in die periode eveneens het gehele Waalspronggebied Nijmeegs grondgebied geworden. Als uitwerking van het structuurplan zijn 4 masterplannen geschreven die vervolgens zijn uitgewerkt in concrete (bestemmings)plannen. In 2001 bleek echter dat deze concrete plannen volgens de Raad van State niet gedragen werden door een, voor zo'n grootschalige ontwikkeling verplichte, milieueffectrapportage en daarop besloot de gemeente de milieueffecten alsnog te onderzoeken. In die periode is tevens voor de gehele stad het Kansenboek “kansen voor de Keizerstad” tot stand gekomen. Het structuurplan Land over de Waal had in de milieu- effectrapportage betekenis als juridische basis voor de bestaande situatie en de te onderzoeken alternatieven. Het structuurplan was zowel belangrijk voor de voorgenomen activiteit als de autonome ontwikkeling.

Uit genoemd onderzoek volgde in eerste instantie de Milieueffectrapportage Waalsprong 2002, hetgeen de basis vormde voor de bestemmingsplannen Woonpark Oosterhout, Lent Oost en Stadsas Noord, allen uit 2002. Vervolgens zijn de aanbevelingen uit het MER 2002 verder onderzocht en uitgewerkt in het MER Waalsprong 2003, dat een verbeterde versie van het onderzoek uit 2002 is. Deze laatste MER vormt de basis voor de huidige plannen in de Waalsprong. Het Voorkeursmodel Waalsprong 2003 is uitgewerkt op basis van de alternatieven uit dit MER. Ook het naar aanleiding van de (regionale) mobiliteitsvraagstukken uitgevoerde aanvullende MER 2006 vindt zijn basis in het MER Waalsprong 2003 en het Voorkeursmodel 2003. In 2007 hebben de gemeente Nijmegen en de private ontwikkelaars van de Waalsprong het meest recente complete beeld voor de Waalsprong vastgelegd in het ontwikkelingsbeeld Waalsprong 2007.

Kansenboek Nijmegen; stad in balans

Nijmegen is een stad aan de Waal met veel historie en groen, met mooie woon- en werkgebieden en met bruisende activiteiten. Voor de toekomst liggen er volop mogelijkheden en deze staan beschreven in het Kansenboek.

Het Kansenboek is een ruimtelijke vertaling van het beleid voor wonen, werken, groen, verkeer, milieu en dergelijke. Nijmegen streeft daarbij naar balans tussen het welzijn van burgers, de economische functies en duurzaamheid.

Het rapport is te vinden op: http://www2.nijmegen.nl/wonen/projecten/visies_op_stadsontwikkeling/Kansenboek

De gemeente hoopt dat het Kansenboek inspireert en een kompas is bij investeringen van bedrijven en burgers (wat kan waar). Bij bestuurlijke prioriteiten staat waar de gemeente zelf actief op inzet.
Het Kansenboek is geen statisch beeld van hoe Nijmegen er over vijfentwintig jaar uit 'moet' zien. Het is juist dynamisch om recht te doen aan maatschappelijke en economische veranderingen en wordt om de paar jaar bijgesteld.
Begin 2002 verscheen het eerste Kansenboek, in 2004 volgde een uitwerking en december 2007 stelde Burgemeester & Wethouders een actualisatie vast. De gemeenteraad behandelde het nieuwe kansenboek in februari 2008.

Het Kansenboek 2007 gaat verder met zaken die in voorgaande jaren in gang zijn gezet. Voorbeelden hiervan zijn woningen, kantoren en voorzieningen bij de Waalkade, het Waalfront, Plein '44 en het Centraal Station. Verder gaat het om de Waalsprong, Heyendaal en Winkelsteeg (Health & Science) en de dijkteruglegging. Ook blijft de gemeente investeren in cultuurhistorie, groen, sport en recreatie in het centrum, de wijken en de stadsranden.

Nieuw in het Kansenboek 2007 is dat we veel doen met de relatie tussen fysiek en sociaal. Logisch want ruimtelijke projecten hebben duidelijk te maken met het welzijn van de burgers. Denk hierbij aan ver- en nieuwbouw met aandacht voor speel- en sportvoorzieningen, zorg/kinderopvang/scholen, ouderenwoningen, werkruimtes voor starters en dergelijke. Dit draagt bij aan levensloopbestendige wijken en het voorkomen van probleemsituaties. Het biedt ook aanknopingspunten voor bovenwijkse stadsvoorzieningen. De gemeente noemt in het Kansenboek 2007 de te bestuderen nieuwe woningbouwlocaties en wil uiteindelijk in alle stadsdelen de sociaal- fysieke kansen beter bekijken.

Het Kansenboek 2007 legt een accent op de aantrekkelijkheid van Nijmegen. Rond 1900 kwamen veel Nederlanders naar Nijmegen en omgeving als bewoner, bedrijf of toerist. Door extra aandacht voor (Romeins)verleden, groen, recreatie-dicht-bij-huis, cultuur, hotels, toerisme en bedrijvenetalages hopen we dat Nijmegen voldoende in trek blijft om te (komen) wonen werken en verblijven.
Een ander accent in het Kansenboek 2007 is duurzaamheid. Ruimtelijke investeringen kunnen helpen om de milieu-ambities van Nijmegen waar te maken; gezond, leefbaar, bereikbaar, hoogwaardig. Bijdragen aan het tegengaan van klimaatsverandering hoort hier ook bij.
Nieuwe kansen liggen verder bij (internationale) bedrijvenetalages langs de A73 en A15 en bij de multifunctionele sterlocaties Brabantse Poort - kruising A73 en Knoop Ressen. Daarbij zal er aandacht zijn voor de inpassing in het landschap en voor recreatieve routes.
Qua verkeer en bereikbaarheid liggen er nieuwe kansen voor uitbreiding van het Hoogwaardig Openbaar Vervoer, het fietsnetwerk en de verbindingen met Duitsland.

In de stadsranden -en poorten wil de gemeente blijven toetsen op groen, uitzicht en paden, zodat ondermeer de mogelijkheden voor recreatie-dicht-bij-huis in stand blijven.

Uitgangspunten

We willen zorgvuldig omgaan met de beschikbare ruimte.

Er is veel vraag naar ruimte voor wonen, werken, recreatie en groen. Daarom willen we de beschikbare ruimte zo goed mogelijk benutten en streven we naar balans tussen woongenot, bedrijvigheid, vermaak, bereikbaarheid en duurzaamheid.
De gemeente bevordert bijvoorbeeld de stedelijke knopen met multifunctioneel stedelijk gebruik. Verder bouwen we zo compact mogelijk en worden mogelijkheden voor hoogbouw benut.
Als herstructurering of nieuwbouw van woonwijken en bedrijventerreinen nodig is letten we op het evenwicht tussen stad en platteland . De groene lobben en stadspoorten van Nijmegen spelen daarin een rol. Die blijven ruimte bieden voor recreatie, sport en natuurontwikkeling.


Nijmegen heeft een aantal kenmerken die gekoesterd moeten worden.

• Nijmegen ligt tegen een stuwwal en is een stad met veel hoogteverschillen. Het groen rondom de stad, de verschillende landschappen in de omgeving en de ligging aan de rivier zijn uniek.
• Nijmegen heeft als oudste stad van Nederland een rijke cultuurhistorie. We vinden het belangrijk om de geschiedenis van de stad zichtbaar te maken en dat geldt ook voor de archeologische vondsten.
• Nijmegen heeft een duidelijke structuur met een aantal hoofdwegen met bomen en duidelijke entrees. Er zijn verschillende stedelijke knopen en groene plekken. Het Keizer Karelplein, de Waalbrug en de skyline vormen belangrijke iconen voor de stad.

Nijmegen is een stad met veel variatie.

De stad is aantrekkelijk omdat er veel verschillende plekken zijn. De gemeente wil de variatie behouden en in de toekomst verder versterken.
Er is een bruisend centrum met ondermeer winkels, kantoren, cultuur en horeca en een mooie Waalkade. Op de 'knopen' rond de treinstations is veel dynamiek, zoals bij Centraal, bij de universiteit en het ziekenhuis en bij Dukenburg-Brabantse Poort.
Drukke en rustige woonwijken wisselen elkaar af met dichte bebouwing of juist een groene omgeving. Er zijn echte woonwijken, maar ook wijken waar wonen, werken en andere functies zijn gemengd. Bij veel woonwijken kunnen de bewoners gemakkelijk naar een park of groene lob die aansluit op het buitengebied.
Een breed scala van bedrijven is te vinden op ondermeer Winkelsteeg, Bijsterhuizen, West-Kanaaldijk, Oost-Kanaalhavens en De Grift.

Beleidskaders

Het beleid vanuit de verschillende sectoren geeft richting aan de ontwikkeling van Nijmegen.

Wonen
Op het gebied van wonen hebben we te maken met een grote ruimtevraag. We willen vraaggericht bouwen, nieuwe woonlocaties verkennen en periodiek woningbouwprogramma's opstellen. We streven naar variatie in de woongebieden. Samen met bewoners moeten oude wijken worden opgeknapt en we gaan op zoek naar mogelijke nieuwe plekken voor woningbouw.

Sociaal-maatschappelijke voorzieningen
De stad moet plaats bieden aan voorzieningen. In de woonwijken gaat het om huisartsen, kinderopvang, scholen, voorzieningenharten, woonzorgcentra etc. Belangrijke functies komen bij voorkeur op herkenbare locaties. Denk daarbij aan de grote onderwijsvoorzieningen (ROC, universiteit, hogeschool) en stedelijke culturele voorzieningen zoals musea.

Sport en recreatie
We vinden het belangrijk dat de voorzieningen voor sport en recreatie gekoppeld zijn aan de wijken. Op termijn kan dit leiden tot herstructurering van buitensportaccommodaties. Ook accommodaties voor binnensport vragen om goed bereikbare en herkenbare locaties in elk stadsdeel. Op stedelijk niveau geldt dit voor specifieke en topsportvoorzieningen. Hierbij versterkt clustering van functies de betekenis van de recreatievoorzieningen. We vinden het ook belangrijk om recreatie-dicht-bij-huis en doorgaande recreatieve routes te verbeteren.

Openbare ruimte: groen, grijs en blauw
Voor de groene lobben en stadsranden blijven we (bouw)plannen goed toetsen op groen, uitzicht en paden. De stedelijke groenstructuur zal verder worden versterkt. Nijmegen gaat in meerdere opzichten anders om met water door afkoppelen van regenwater en dit ook meer zichtbaar maken. We willen ook meer ruimte geven aan de rivier en aan natuurontwikkeling. Wij richten ons op een degelijke, goed te onderhouden openbare ruimte. Op belangrijke plekken in de stad moet ruimte zijn voor een kwalitatief hoogwaardige inrichting, bijvoorbeeld in het stadscentrum, op de stedelijke knooppunten of bijzondere plekken in de wijken.

Economie
We streven naar goed bereikbare bedrijventerreinen, elk met een bepaald soort bedrijven. Hiervoor willen we bestaande bedrijfsterreinen intensiveren en revitaliseren maar ook op zoek gaan naar nieuwe werklocaties in de stad. We willen ons meer gaan richten op toerisme en op bedrijven die passen in de Nijmeegse situatie of aanvullend zijn (bijvoorbeeld kennisintensief en gezondheid). Tegelijkertijd willen we meer bedrijven voor lager opgeleide werknemers. De ontwikkeling van de buurteconomie en het behoud van verspreide bedrijvigheid is ook een speerpunt.

Hoofdinfrastructuur en bereikbaarheid
We willen het regionaal en stedelijk hoofdwegennet verbeteren. Voor de stad is de aanleg van de stadsbrug essentieel. Daarnaast willen we investeren in goede routes voor hoogwaardig openbaar vervoer en voor de fiets. De binnenstad willen we bereikbaar houden door te parkeren aan de rand van de binnenstad. Op stedelijk niveau zullen op termijn transferia en P+R (park & ride) worden ontwikkeld. Verder zetten we blijvend in op het verbeteren van de verkeersveiligheid in de stad. In samenwerking met de Stadsregio Arnhem-Nijmegen willen wij de ontwikkeling van Regiorail ondersteunen.

Milieu
Het gemeentelijk milieubeleid is gericht op verbetering van leefbaarheid en duurzaamheid. In relatie tot de ruimtelijke inrichting van Nijmegen richten wij ons vooral op Nijmegen-West en de groene zuidrand. Andere aandachtspunten zijn duurzaamheid bij herstructurering en ruimtelijk-economisch beleid, uitvoering van het waterplan en het realiseren van duurzame energieprojecten. Ook bescherming en beheer van stedelijk groen en natuurwaarden is een belangrijk aspect. Verder zijn de normen voor geluid, luchtkwaliteit, bodem en externe veiligheid bepalend voor de ontwikkelingsmogelijkheden.

Ruimtelijke thema's

Sterke wijken - wonen

We willen de identiteit en de diversiteit van de verschillende wijken behouden en versterken. In veel wijken lopen woningbouwprojecten en in de Waalsprong bouwen we aan een nieuw stadsdeel. Voor na 2015 noemt de gemeente in het Kansenboek 2007 een aantal nieuwe woningbouwlocaties die we kunnen bestuderen.

Sterke wijken - voorzieningen (sociale dimensie)

Ruimtelijke projecten hebben duidelijk te maken met het welzijn van de burgers. Denk hierbij aan ver- en nieuwbouw met aandacht voor speel- en sportvoorzieningen, zorg/kinderopvang/scholen, ouderenwoningen, werkruimtes voor starters en dergelijke. Dit draagt bij aan levensloopbestendige wijken en het voorkomen van probleemsituaties. Het biedt ook aanknopingspunten voor bovenwijkse stadsvoorzieningen. De gemeente wil uiteindelijk in alle stadsdelen de sociaal-fysieke kansen beter bekijken.

Vitale werkgebieden

Bij werkgebieden gaat het om bedrijven, kantoren, winkels, hotels en horeca.
Op bedrijventerreinen gaan we zorgvuldig om met de ruimte: compact bouwen, bijzondere parkeervoorzieningen en een gevarieerd gebruik. Daarnaast willen we veel aandacht besteden aan de inrichting. Voor kantoren zijn diverse bestaande en nog te ontwikkelen locaties in Nijmegen beschikbaar. Het Kansenboek gaat ook in op de perspectieven in winkel-, horeca- en hotelgebieden.

Stad aan het water

Met z'n ligging aan de Waal en aan het Maas-Waalkanaal is Nijmegen echt een stad aan het water. Projecten als Waalkade, Waalfront, Stadsbrug, Waalsprongcentrum, De Schans en dijkteruglegging vormen een nieuw hart van de stad. Nijmegen omarmt de Waal en verbindt het noordelijk- en zuidelijk deel van de stad met plaats voor wonen, werken, recreatie, horeca, cultuur etc.

Herkenbare stadsranden en -poorten

De verschillende landschappen rond onze stad zijn uniek. We blijven er aan werken dat onze burgers vanuit de woonwijken snel en via groene lobben of recreatieve verbindingen naar het buitengebied kunnen. Verder willen we dat onze bedrijven zich er goed kunnen presenteren, want een aantal stadsranden is ook het economisch visitekaartje van Nijmegen. De stadspoorten ontwikkelen we tot herkenbare entrees van de stad, waarbij elke poort zijn eigen gezicht kan hebben in de balans tussen rood en groen.

Dynamische knopen

Nijmegen heeft een aantal knooppunten waar wegen, bus, trein en diverse functies samenkomen. We streven ernaar om van deze plekken belangrijke, goed bereikbare ontmoetingsplaatsen in de stad te maken waar ook gewoond en gewerkt kan worden. Een hoge architectonische en stedenbouwkundige kwaliteit op deze plekken is heel belangrijk.

Duurzame stedelijke infrastructuur

Voor de bereikbaarheid van de stad wordt gewerkt aan openbaar vervoer, verbreding van snelwegen, de stadsbrug, fietsnetwerk en dergelijke. Verder kent de stad duidelijke hoofdwegen en spoorlijnen. Deze routes willen we ontwikkelen tot aantrekkelijke zones in de stad zodat het geen barrières zijn, maar aantrekkelijke verbindingen tussen de stadsdelen.

Beleefbaar groen en water in de stad

Samen met de stadsranden en -poorten zijn het vele groen en water belangrijke kwaliteiten van Nijmegen. Deze kwaliteiten willen we verder versterken door parken te verbeteren, nieuw groen of water aan te leggen en relaties te leggen met recreatie, (Romeins)verleden en natuurontwikkeling.

Stad en regio

Nijmegen maakt onderdeel uit van de Stadsregio Arnhem - Nijmegen. Het is dan ook belangrijk dat de kenmerken en de mogelijkheden in de stad een toegevoegde waarde hebben voor de regio én omgekeerd. Vaak is een gemeenschappelijke benadering nodig, zoals bij het open houden van de groengebieden tussen de dorpen en steden. En bij de verdeling van woningen en werkgebieden, bij bereikbaarheid, toerisme en bij de 'concurrentie' met andere stadsregio's..

Bestuurlijke prioriteiten

Alle lopende ontwikkelingen en nieuwe kansen uit het Kansenboek staan op de kaart ruimtelijke koers. De kansen komen voort uit behoeften van burgers en bedrijven en beogen de stad goed te laten functioneren. De gemeente nodigt burgers en bedrijven van harte uit om hiermee aan de slag te gaan.

Het bestuur van Nijmegen heeft uit de ruimtelijke koers een aantal projecten gehaald waar zij met prioriteit op in wil zetten. In deze projecten ziet zij een rol voor de gemeente die niet zo makkelijk door andere partijen kan worden opgepakt.
Deze bestuurlijke agenda bevat projecten in verschillende stadia. Het zijn visieprojecten en uitvoeringsprojecten. Op de kaart is aangegeven hoe de projecten betaald worden; uit exploitaties, subsidies of gemeentelijke begrotingsprogramma's.

Ontwikkelingsbeeld Waalsprong 2007

Het Ontwikkelingsbeeld “Waalsprong, Nijmegen bouwt aan een nieuw stadsdeel” (zie kaart hieronder is op te vatten als een actualisatie van het Voorkeursmodel, waarbij de laatste stand van zaken in beeld is gebracht en een blik wordt geworpen op de ontwikkelingen die nog plaats gaan vinden. Het Ontwikkelingsbeeld is vastgesteld op 29 mei 2007. De keuzes die zijn gemaakt in het Voorkeursmodel, en de ruimtelijke structuur die op basis daarvan is bepaald voor de Waalsprong, blijven overeind. Het Ontwikkelingsbeeld is niet zozeer een document dat een nieuwe koers geeft aan de ontwikkeling van de Waalsprong, maar bevat een totaalbeeld waarin de laatste stand van zaken is verwerkt.

In het Ontwikkelingsbeeld zijn de bestaande karakteristieken en waarden van het

Waalspronggebied in beeld gebracht. Dit resulteert in een kaartbeeld waarop de “dragers

van de Waalsprong” in beeld zijn gebracht. Deze dragers vormen belangrijke aanknopingspunten voor de ontwikkeling van de Waalsprong. Op basis van de bestaande ruimtelijke structuur en het programma (dat grotendeels is vastgelegd in het Voorkeursmodel 2003) is de ontwikkeling van de Waalsprong in beeld gebracht. Dit leidt tot een “nieuwe kaart van de Waalsprong”, waarin de ontwikkelingen op het gebied van wonen, winkelen, kantoren en bedrijvigheid, recreatie, voorzieningen, water en verkeer inzichtelijk zijn gemaakt. De “nieuwe kaart” geeft een beeld van de Waalsprong, zoals het gebied er, op basis van de meest recente ontwikkelingen en inzichten,

in 2020 uit kan zien.