Bestemmingsplan Rivierzone 2013

2.2 Deelgebieden

Het plangebied is opgebouwd uit meerdere delen die nogal van elkaar verschillen. Van west naar oost gaande zijn de volgende deelgebieden te onderscheiden:

• 1. uiterwaarden van Schuytgraaf;
• 2. Rosandepolder;
• 3. Malburgse uiterwaarden;
• 4. Koningspley;
• 5. IJsseloordse uiterwaarden.

De uiterwaarden van Schuytgraaf behoren sinds 1 januari 1995 tot de gemeente Arnhem. Voordien behoorde dit gebied tot de gemeenten Heteren en Els (nu Overbetuwe). Deze grensverlegging is tot stand gekomen ten behoeve van de nieuwbouw van de Vinex-wijk Schuytgraaf.

De buitendijkse gronden zijn visueel en functioneel een landschappelijk fraaie eenheid met de er tegenover liggende uiterwaarden van Oosterbeek (gemeente Renkum), die door de dichtbegroeide stuwwal gedomineerd worden. Opvallend is dat de zeer brede Oosterbeekse uiterwaarden vrij dicht begroeid zijn met meidoorn, knotwilgen e.d.; terwijl de uiterwaarden van Schuytgraaf voornamelijk bestaan uit grasland. De achter de Drielsedijk gelegen boerderijen en hun agrarisch gebied doen mee in het landelijke beeld.
Verdere opvallende blikvangers zijn de hooggelegen spoorbrug over de Rijn, hoogspanningsmasten, de SEP-toren en een windturbine.
De afgraving van het noordelijke spoortalud heeft de breedte van de Rijnbedding zichtbaarder gemaakt. Deze afgraving vond plaats in het kader van de beleidslijn "Ruimte voor de Rivier", om de doorstroming te verbeteren. De spoorbrug vormt de karakteristieke begrenzing met de polder Meinerswijk, die geen onderdeel is van het plangebied.

Meinerswijk vormt een landschappelijke eenheid met de aan de overzijde van de Rijn gelegen Rosandepolder. Het in oppervlak geringe Arnhemse deel hiervan bestaat hoofdzakelijk uit de helft van een waterplas met daarin gelegen woonboten. De beide uiterwaardpolders hebben een belangrijke waterstaatkundige functie als waterberging van de Rijn. Bij een lage waterstand vormen ze een nat en droog natuurgebied; bij hoge waterstand van de rivier staat het grootste deel van beide gebieden onder water.
Aan de zuidoever van de Rijn tussen Mandelabrug en de John Frostbrug vormen de strandjes en de bosschages aan een opvallend contrast met het historische stadscentrum aan de overzijde. Arnhem-Zuid is vanaf de Rijnkade niet zichtbaar.

De Haven van Coers, gelegen tussen de Nelson Mandela- en de John Frostbrug, vormt een met bomen omzoomde woonboten-enclave.

De Malburgse uiterwaarden bestaan uit een reeks natuurlijke graslanden, tussen dijk en rivier en zijn uitloopgebied voor Malburgen. De eerste fase van de herinrichting van de uiterwaard van Bakenhof in de vorm van een dijkverlegging, die inmiddels in 2001 is uitgevoerd, heeft ca. ha. nieuwe natuur toegevoegd. Sinds 2004 is natuurontwikkeling en recreatief medegebruik door de inrichting van de Natuur- en Speeluiterwaard Bakenhof in gang gezet.

Door de havenactiviteiten en rommelige bebouwing aan de stenige noordoever worden deze uiterwaarden visueel beïnvloed. De John Frostbrug is dominant aanwezig, evenals de toren van de Eusebius kerk en het Stadskantoor. De recente dijkverlegging heeft ter hoogte van De Bakenhof een "flessenhals" in het rivierensysteem opgeheven. De doorstroming en waterberging zijn hierdoor flink vergroot. Het langs de rivier aangelegde fietspad maakt recreatief medegebruik mogelijk. Bij hoogwater verdwijnt dit onder de golven; dit maakt mede de rivierdynamiek duidelijk. Het gebied heeft een landschapsecologische inrichting gekregen conform de rivierenrichtlijn, in de vorm van een 2e stroombaan met natuurlijke graslanden.

Het plangebied volgt oostwaarts, aan de andere oever van de Rijn, een agrarisch gebruikte landtong bij het industriegebied Kleefsewaard. Deze vormt de scheiding tussen rivier en haven. De huidige Akzo-haven is gesitueerd op de oorspronkelijke loop van de IJssel. Dit gebied gaat via het talud van de Pleybrug over in de Koningspley. Deze agrarische grond ligt aan de splitsing van Rijn en IJssel, met een boerderij op de uiterste punt. De waterscouting Miguel Pro heeft in de nieuwe haven haar tijdelijke onderkomen met steiger, clubhuis en boten.
De openheid van het rivierenlandschap met zijn grote maten, in combinatie met de landelijke sfeer maken dit een gebied met een zeer bijzondere uitstraling. Het ligt buiten de stedelijke invloed; Arnhem lijkt hier ver weg.

De Koningspley gaat aan de oostzijde over in de IJsseloordse uiterwaarden langs de IJssel. Aan de oude Veerweg naar Westervoort ligt nog enige scheepsbouwbedrijvigheid. Het is het gebied met de spoor-, auto- en fietsbruggen naar Westervoort enerzijds en de brug van de A12 anderzijds. In de Nieuwe Haven zijn twee drijvende scheepsreparatiebedrijven gevestigd. De uiterwaardgronden zelf hebben een agrarisch gebruik. Het rivierenlandschap wordt hier aan beide zijden door binnendijkse bedrijventerreinen gedomineerd; het bedrijventerrein IJsseloord II kenmerkt zich door een forse kegelvormige heuvel en moderne gebouwen.

Figuur 2.1: Deelgebieden