Bestemmingsplan Arnhem Zuid-Oost

2.3 Ruimtelijke en functionele structuur

Het plangebied is gelegen in het zuid-oosten van Arnhem en beslaat meerdere wijken. Hieronder wordt per wijk een beschrijving van de bestaande ruimtelijke en functionele structuur gegeven.

2.3.1 Rijkerswoerd

Rijkerswoerd wordt gekenmerkt door de ruimtelijke opzet van de wijk in de vorm van een compacte

"woonvinger" in het groen. Er is een harmonische inbedding van de wijk in de omgeving. De hoofdweg, de Marga Klompélaan, is de centrale "ruggengraat" van de lineaire structuur. De wijk heeft een "piramidevormige" doorsnee. In het midden van het woongebied, langs de hoofdweg zijn hoge bebouwing en stedelijke voorzieningen geconcentreerd, naar de randen toe wordt de bebouwing lager en er komt meer groen voor. Zo gaat de wijk in het noorden en in het zuiden op een natuurlijke wijze in een open landschap over. De keuze voor de centrale ontsluitingsweg heeft tot gevolg dat er geen verkeersbarrières aan de randen ontstaan en dat de wijk optimaal is ontsloten door openbaar vervoer. In de noordwestelijke hoek, tussen de Nijmeegseweg, de Burgemeester Matsersingel en de Marga Klompélaan is het bedrijventerrein gesitueerd. De zonering daarvan is zodanig opgezet dat aan de zijde van de grote wegen ruimte is voor grootschalige bedrijven met zwaardere milieubelasting, terwijl aan de oostzijde, richting de Marga Klompélaan en het aangrenzende woongebied de representatieve en milieuvriendelijke functies zijn gesitueerd zoals kantoren, voorzieningen en showrooms. Het bedrijventerrein is bereikbaar vanaf de Marga Klompélaan, zodanig, dat het (vracht-)verkeer niet door een woongebied hoeft te rijden.

De twee haaks op de hoofdweg geprojecteerde groene zones met watergangen - de Kruisstraat en het centrale parkgebied - vormen de uitloop naar het buitengebied. De watergangen in de groene zones en aan de randen van de wijk zorgen voor de ontwatering van het gebied.

Veel aandacht is besteed aan de differentiatie van woonmilieus. Ruimtelijk worden sociale woningbouw en buurten met koopwoningen regelmatig onderling afgewisseld. Stedenbouwkundig is het van belang dat: iedere woonbuurt als geheel werd ontworpen en ontwikkeld, de buurten zich steeds als stedelijk front naar de hoofdweg toe manifesteren, het principe van de "piramidedoorsnede" van de wijk gestalte kreeg en het grid-patroon van groene verbindingen uit de opzet werd gerespecteerd. Het realiseren van de "piramidedoorsnede" van de wijk betekende programmatisch een gedifferentieerd aanbod van woonmilieus en typen woningen "van hoog tot laag" in elk bouwplan.

In het midden van het gebied is het wijkcentrum gesitueerd. Het was van belang om in de lineaire ontwikkeling van de wijk, de plaats te kiezen voor het centrum die bij de oplevering voldoende economische draagvlak (aantal woningen) voor de winkels zou garanderen.Het centrum bevat, naast diverse winkels de twee supermarkten, horecavoorzieningen, sociale en medische voorzieningen, de bank- en postkantoorfilialen ook de in het geheel geïntegreerde woonappartementen van hoge kwaliteit. Door de optimale positionering van het centrum in het ontsluitingspatroon van de wijk is dit gebied voor alle soorten verkeer en vervoer makkelijk toegankelijk. Door de vanuit het noorden en het zuiden naar het centrum toe komende parken versmalt het stedelijk gebied. Dit levert een direct visueel contact op met het groen en zorgt voor een interessant contrast tussen de stedelijke sfeer en de grootschalige open ruimte. Het centrum is met hoogbouw geaccentueerd, zodanig dat het zichtbaar is zowel langs de hoofdas van de wijk als vanaf de beide parken.

Speciale zorg werd besteed aan de architectonische benadrukking van het openbare karakter van de hoofdweg, de pleinen, de stedelijke route, het centrum, de parken en de groene routes. Om de hoge kwaliteit van openbare ruimte te garanderen werd de uitwerking van de plannen integraal aangepakt en afgestemd op de stedenbouwkundige opzet van de wijk. De kleurstelling, de kunstopdrachten en de realisatie van de prijsvraagwoningen zijn daarin opgenomen.

In de opzet van Rijkerswoerd neemt het langzame verkeer een bijzondere plaats in. De routes lopen meestal gescheiden van het autoverkeer.

Door de hele wijk, parallel aan de Marga Klompélaan, loopt de "stedelijke route", hoofdzakelijk voor langzaam verkeer bestemd. Deze route vormt een centrale verbinding met de belangrijkste stedelijke voorzieningen binnen de wijk. In een aantal korte segmenten is de route ook voor de auto toegankelijk, hetgeen mogelijk is dankzij de speciale snelheidsremmende voorzieningen.

Eveneens parallel aan de Marga Klompélaan liggen in de middellijn van het noordelijke en het zuidelijke woongebied de twee "groene routes". Verder naar het noorden lopen in dezelfde richting de twee oude wegen met een grote recreatieve waarde: de Mooieweg en de Huissensedijk. Ten zuiden van Rijkerswoerd ligt de Rijkerswoerdsestraat. Samen met de Marga Klompélaan en de haaks daarop geprojecteerde routes langs de groene zones vormen ze een onregelmatige "grid" van verbindingen. In de belangrijke knopen van dit grid zijn diverse wijkvoorzieningen gesitueerd. Voor elk type voorziening wordt door de keuze van een knooppunt een geschikt type ontsluiting geboden. Zo zijn de scholen - op afstand van het autoverkeer - op de kruispunten van de recreatieve zones en de groene routes geplaatst, de kinderboerderij in de as van de centrale groene zone, het sportcomplex aan het eind van de zuidelijke groene route maar wel met een goede toegang voor de auto en het wijkcentrum in het centrale knooppunt van de ontsluitingswegen en groene verbindingen.

Behalve de hoofdaantakking van de Marga Klompélaan op de Burgemeester Matsersingel heeft Rijkerswoerd nog twee nevenverbindingen met de aangrenzende wijken: de Erasmussingel met Vredenburg en de Lange Akkers met De Laar. Deze laatste is gereserveerd uitsluitend voor de bus en de fietsers. De ontsluiting voor de auto bestaat uit een aantal ontsluitingslussen die met beide uiteinden aangetakt zijn op de hoofdweg en die toegang bieden tot diverse woonstraten en woonerven. Het parkeren gebeurt deels op eigen erf, deels in openbaar gebied, volgens de geldende parkeernormen.

Figuur 2.2: Deelgebieden Rijkerswoerd

Het noordwestelijke woongebied

Dit gebied is in het oosten begrensd door de Kruisstraat, in het noorden door de Huissensedijk, in het westen grenst het aan de Burgemeester Matsersingel, het bedrijventerrein en de Nijmeegseweg en in het zuiden - aan de watergang die aangelegd is in de as van de oorspronkelijke Elderzeeg.

De Marga Klompélaan snijdt het gebied in tweeën: noord en zuid. Het noordelijke deel bevat de 1e fase van woningbouw. Dit is een mengeling van sociale woningbouw en de koopsector.

In dit deel is een patroon van autovrije groene verbindingen aangelegd dat aansluit op de noordelijke groene route van de latere fasen. Recentelijk werd - als onderdeel van de 4e fase - in de noordoostelijke hoek, tegen de Huissensedijk en de Kruisstraat aan, een woonbuurt van ca. 100 woningen toegevoegd in de koopsector met hoge ambitie ten aanzien van architectuur en duurzaamheid. Schuin door het noordelijke deel loopt de landschappelijk karakteristieke Mooieweg met een transparante, landelijke bebouwing in het groen.

Het zuidelijke deel bestaat uit twee woonbuurten: aan de Klompélaan ligt het laatste onderdeel van de 3e fase en aan de zuidrand het resterende onderdeel van de 4e fase. Deze buurten bestaan uit woningen in de vrije sector.

De Marga Klompélaan vormt de stedelijke as van Rijkerswoerd. Bij de entree vanaf de Burgemeester Matsersingel en aan de oostelijke grens van het plandeel is langs de Marga Klompélaan de hogere bebouwing geconcentreerd. Vanwege de grote schaal van de Marga Klompélaan is de "stedelijke route", die vooral voor langzaam verkeer is bestemd, in de luwte van het woongebied, parallel aan de Marga Klompélaan aangelegd. De kleurstelling en de op de karakteristieke plekken gerealiseerde "prijsvraagwoningen" versterken het beeld.

Het centraal gelegen woongebied

Dit gebied ligt tussen de Mooieweg, de Kruisstraat en de zuidelijke watergang. In het zuidoosten grenst het aan het centrum en aan de twee parken van Rijkerswoerd - noord en zuid. De Marga Klompélaan snijdt het woongebied door het midden. In het centrale deel en langs de oostelijke randen, tegen het winkelcentrum en de parken aan, zijn sociale huurwoningen gegroepeerd. De rest van het woongebied bestaat uit particuliere koopwoningen.

Aan weerszijden van de Marga Klompélaan is hogere bebouwing geconcentreerd, de rest van het gebied bevat eengezinshuizen van maximaal twee bouwlagen met een kap. Aan de noordelijke rand, langs de Mooieweg, zijn individuele woonhuizen op grote groene kavels gesitueerd. Daarmee is ingespeeld op het bestaande waardevolle, landelijk karakter van de omgeving.

Bij de westelijke entree van dit deelgebied, aan de noordzijde van de Marga Klompélaan, ligt het groene plein, de centrale groene ruimte voor de twee eerste plandelen. Het plein is rond, omgeven door water en vormt een recreatieve rustplek in de noordelijke groene route. Op deze plaats, geaccentueerd door een markant kunstwerk in het midden, verandert de "stedelijke route" van richting en sluit op de Marga Klompélaan aan. Hier wijzigt de hoofdader het profiel van een grootschalige weg met groene bermen en de watergang in een ruime straat die naar het centrum leidt. Aan de noordzijde van het groene plein is een scholenconcentratie met een gymzaal gesitueerd. Centraal door het zuidelijke woongebied, parallel aan de Marga Klompélaan, loopt de zuidelijke groene route die het sportterrein en de sporthal in het westen met het park en het centrum in het oosten verbindt.

Het zuidoostelijke woongebied

Dit gebied ligt tussen de oostelijke grens van 'het centraal gelegen woongebied', de Mooieweg en de zuidelijke en oostelijke watergang aan de rand van het Stuitbos. Vanuit het westen vormt het Winkelcentrum Rijkerswoerd de ingang naar het deelgebied. De plaats voor het centrum is zodanig gekozen dat de "stedelijke route" rechtstreeks naar het centrumplein loopt en het gemotoriseerde verkeer op de Marga Klompélaan aan de noordzijde een kleine omweg maakt, daarmee ruimte latend voor de bevoorrading en het parkeren. Het centrum, een multifunctioneel complex met winkels, woningen en diverse voorzieningen opent zich met het centrale plein naar het zuidelijke park en het uitzicht over de Betuwe. Aan de oostelijke rand van het park is, aansluitend op het centrum, een scholenconcentratie met een sportzaal in een geïntegreerd gebouwencomplex ondergebracht. Vanaf het centrale plein is langs de aan de Marga Klompélaan gekoppelde "stedelijke route" de zichtas opengehouden naar het toekomstige Stuitbos. Haaks op de Marga Klompélaan loopt een voetpad met een zichtas die de twee parken aan weerszijden van het centrum onderling verbindt. Ten oosten van het noordelijke park is een dependance van 's Koonings Jaght gesitueerd voor geestelijk gehandicapten.

Rond het centrum en in de zuidwestelijke hoek is sociale woningbouw geconcentreerd, overigens - koopwoningen.

Hogere bebouwing is in en rond het centrum gesitueerd. De plaats van het centrum is ruimtelijk benadrukt met de in de as van de Marga Klompélaan geplaatste woontoren van 8 verdiepingen. De rest van de bebouwing bevat uitsluitend eengezinshuizen. De bebouwing in dit deelgebied voegt zich goed in de "piramidedoorsnee" van de wijk: hoger, strakker en met lichte kleuren aan de hoofdstraat en meer speels qua richtingen en kleuren aan de randen. Aan de noordelijke rand, langs de Mooieweg, zijn individuele vrijstaande woningen in ruime tuinen gebouwd om een landelijk karakter van deze weg te benadrukken. In de zuidwestelijke hoek van het gebied bevindt zich een bijzondere buurt van ca. 100 woningen die als resultaat van de landelijke prijsvraag voor het milieuvriendelijk bouwen (VIBA) is gerealiseerd.

Het bedrijventerrein

Het terrein ligt in de noordwestelijke hoek van Rijkerswoerd, dichtbij het kruispunt van de Nijmeegseweg met de Burgemeester Matsersingel. De zonering is zodanig dat in het westen, aan de zijde van de grote wegen, ruimte is voor grootschalige bedrijven met zwaardere milieubelasting, terwijl aan de oostzijde, richting de Marga Klompélaan en het aangrenzende woongebied de stedelijke en milieuvriendelijke functies zijn ondergebracht zoals kantoren, voorzieningen en showrooms. In de hoek bij de entree van de wijk zijn representatieve gebouwen gesitueerd: een kantoor en een polikliniek. Het bedrijventerrein is via een verkeerslus bereikbaar vanaf de Marga Klompélaan, zodanig, dat het (vracht-)verkeer niet door een woongebied hoeft te rijden. Het parkeren is voorzien op eigen terrein volgens de geldende parkeernormen.

De groene zone

De groene zone is de buitenste rand van het plangebied en vormt de overgang tussen het woongebied en het buitengebied. In deze zone zijn verschillende functies aanwezig. Aan de westzijde tussen het industrieterrein, de Nijmeegseweg en het woongebied liggen sportvelden en een sporthal.

Tussen de watergang ten zuiden van de woongebieden en de Rijkerswoerdsestraat ligt een gebied met wisselende functies. In het westelijke deel is de grond agrarisch in gebruik. Ten oosten hiervan ligt een manege en het overige gebied wordt ontwikkeld als cultuurbos, het toekomstige Stuitbos. Dit geldt ook voor het gebied ten oosten van het woongebied van Rijkerswoerd.

2.3.2 Kronenburg-De Overmaat

De wijken Kronenburg/de Overmaat bestaan uit twee delen, die samen ruimtelijk begrensd zijn door de

Nijmeegseweg, de Burgemeester Matsersingel en de Batavierenweg. De ontsluiting van beide delen vindt voornamelijk vanaf de Burgemeester Matsersingel plaats.

De stedenbouwkundige opzet van Kronenburg wordt gekenmerkt door de lusvormige ontsluitingsweg Kronenburgsingel, waaraan functies zijn gesitueerd. Aanvullend op de Kronenburgsingel ontsluit de Kronenburgdijk de wijk in westelijke richting naar en over de Nijmeegseweg. Winkelcentrum Kronenburg is, door zijn omvang een belangrijk element in dit plan, en is niet alleen belangrijk voor de omliggende wijken, maar voorziet ook in een behoefte ver buiten de stadsgrenzen. In de strook langs de Nijmeegseweg en de Batavierenweg zijn kantoorlocaties gesitueerd, die in belangrijke mate bijdragen aan de afscherming van de hinder van omliggende wegen ten opzichte van de woonbebouwing. De woonbebouwing in de directe omgeving van het winkelcentrum is voornamelijk in hoogbouw uitgevoerd. De stedelijkheid van de woonbebouwing neemt af in de richting van de Huissensedijk.

De Huissensedijk is als oorspronkelijk landschappelijk element gehandhaafd en staat loodrecht op de Burgemeester Matsersingel. De Huissensedijk is slechts op één punt doorsteekbaar door middel van een langzaamverkeertunnel. Dit is een duidelijke barrière die Kronenburg en de Overmaat van elkaar scheidt.

De Overmaat bestaat uit een bedrijventerrein en een woongebied (De Appelgaard). De bedrijven zijn gesitueerd langs de Nijmeegseweg en langs het deel van de Burgemeester Matsersingel ten zuiden van de Mooieweg. Het woongebied Appelgaard is gesitueerd tussen de Mooieweg en de Huissensedijk en sluit aan op de woonzones in Rijkerswoerd en Kronenburg. De Mooieweg is als landschappelijk element gehandhaafd en vormt de scheiding tussen het bedrijventerrein en het woongebied. Beide gebieden worden voor autoverkeer apart ontsloten vanaf de Burgemeester Matsersingel. Ter voorkoming van verkeershinder in het woongebied zijn beide wegen niet met elkaar verbonden.

Figuur 2.3: Deelgebieden Kronenburg-De Overmaat

Bedrijventerrein de Overmaat

Het bedrijventerrein de Overmaat is gelegen in het zuidwesten van het plangebied. In de bestemming is een zonering aangebracht dusdanig dat in het noorden en het zuidwesten aan de zijde van de Nijmeegseweg en de Burgemeester Matsersingel ruimte is voor grootschalige bedrijven met zwaardere milieubelasting. Hiertegenover staat dat aan de oostzijde richting woongebied wat milieuvriendelijke functies zijn toegestaan. In het plangebied bevinden zich relatief veel autobedrijven of bedrijven die daarmee verwantschap hebben.

Het motorbrandstofverkooppunt aan de Burgemeester Matsersingel verkoopt behalve de normale brandstoffen ook LPG. Hierdoor is er een externe veiligheidscontour rond het vulpunt noodzakelijk. Ook is er destijds bij de aanleg van deze voorziening rekening gehouden met de bevoorrading door middel van de aanleg van een bevoorradingsweg vanaf de Overmaat via het vulpunt naar de Burgemeester Matsersingel. Hierdoor hoeft de LPG niet door een woonwijk aangevoerd te worden.

De Mooieweg vormt voor een deel een groene buffer tussen het bedrijventerrein en de woonwijk de Appelgaard. Alleen nabij de woonwagenstandplaats is de afstand relatief klein tussen het bedrijventerrein en de woningen.

Woongebied De Appelgaard en Kronenburg

Dit woongebied wordt begrensd door de Kronenburgdijk, Schepen van Ommerenstraat, de Kronenburgbusbaan, de Burgemeester Matsersingel en de grens met het deelgebied bedrijventerrein de Overmaat vormen de wegen de Mooieweg en De Overmaat.

Het woongebied de Appelgaard (vanaf midden jaren 80) is bedoeld als een intensief stedelijk woongebied dat qua karakter aan moet sluiten bij het woongebied in stadsdeelcentrum Kronenburg en bij de centrale zone met intensieve bebouwing in Rijkerswoerd. Ruimtelijk moet de bebouwing een schakel vormen met deze twee aangrenzende woongebieden. Dit is mede vormgegeven door een zogenoemde langzaamverkeersroute (fietsers en voetgangers) de verbinding te laten maken tussen genoemde woongebieden.

De oude boerderijen binnen het woongebied de Appelgaard zijn ruimtelijk ingepast in de wijk. In het noorden van dit gebied is een woonwagenstandplaats gesitueerd. De bestaande groenstructuren zijn in de planontwikkeling meegenomen als zeer waardevol en zijn in het structuurplan ook als zodanig genoemd.

Het woongebied Kronenburg, ook ontwikkeld in de tachtiger jaren, sluit qua opbouw en intensiteit aan bij de Overmaat en aan de andere kant bij Kronenburg en zijn voorzieningengebied. Aan de zijde van de Overmaat zijn in hoofdzaak eengezinswoningen gesitueerd terwijl dichterbij het winkelcentrum de bebouwing hoofdzakelijk gestapeld is.

De voornoemde langzaamverkeersroute is in het woongebied Kronenburg iets minder geprofileerd dan aan de zijde van de Overmaat.

Binnen de woonbuurten zijn ook groengebieden en speelvoorzieningen gelegen die niet structuurbepalend zijn maar wel goed functioneren. Het (woon)verkeer op de wegen binnen de woonbuurten is ondergeschikt aan de functie wonen. Dit houdt in dat deze wegen geen primaire stroomfunctie hebben. Zij kunnen worden ingericht als 30 km-wegen door bijvoorbeeld verkeersremmende maatregelen te treffen ter verbetering van de verkeersveiligheid.

Tussen de woongebieden ligt afschermend groen. De Huissensedijk en de Mooieweg zijn als landschappelijke elementen behouden.

Het landschap is op lokaal niveau van belang voor de karakterbepaling van het gebied. Belangrijk is de handhaving van de Mooieweg met haar karakteristieke profiel en daarlangs staande bomenrij. Tevens is de Huissensedijk een karakteristiek landschappelijk element.

Winkelcentrum Kronenburg en stedelijke omgeving

Het gebied is begrensd door de Batavierenweg, de Nijmeegseweg, de Kronenburgdijk, de Schepen van Ommerenstraat en de Kronenburgbusbaan.Het winkelcentrum Kronenburg functioneert als stadsdeelcentrum van Arnhem-Zuid en heeft een regionale betekenis. Dit resulteert in een veelheid en veelzijdigheid in winkels en publieksfuncties.

Onder het winkelcentrum zijn parkeerplaatsen waarvandaan men rechtstreeks de voorzieningen kan bereiken. Het centrum wordt omgeven door hogere woonbebouwing en kantoren. Onder de woningen aan het Croijdonplein zijn voorzieningen zoals winkels en horeca gelegen. De kantoorlocaties zijn voor het merendeel gesitueerd aan de buitenzijde van de Kronenburgsingel.

2.3.3 Vredenburg

Vredenburg ligt in het noord-oostelijke kwadrant van het nieuwbouwgebied Arnhem-zuid. De wijk bestaat uit twee zeer verschillende onderdelen: het lage homogene middengebied en de in alle opzichten zeer gedifferentieerde randen. De grens tussen deze gebieden wordt gevormd door de Groningensingel (de hoofdontsluiting van de wijk) en de Slochterenweg. Het middengebied heeft een woonfunctie en bestaat voornamelijk uit geschakelde eengezinswoningen. In de randen van de wijk zijn woningen, kantoren, winkels en maatschappelijke voorzieningen ondergebracht, in diverse bouwvormen die qua hoogte variëren tussen de 1 en 18 bouwlagen. In het zuiden van het plangebied ligt een moerasgebied met belangrijke natuurwaarden. Het belangrijkste deel van de overige groenstructuur is eveneens aan de randen gesitueerd, en bestaat uit langgerekte waterpartijen met daarlangs wandelzones.

Door het midden van de wijk loopt een geknikte groene as met een route voor voetgangers. Deze route verbindt de wijk naar het westen met het stadsdeelcentrum Kronenburg (via het langzaam verkeerviaduct) en naar het oosten met het buurtwinkelcentrum Vredenburg en verder naar het Immerloopark en Holthuizen. Midden in de wijk is aan de groene as het centrale scholencomplex gelegen, met een parkje en speelvoorzieningen.

Vredenburg is vanaf de Burgemeester Matsersingel ontsloten door de lusvormige Groningensingel die via de Frieslandsingel verbonden is met Holthuizen en via de Hooghalensingel met Rijkerswoerd. Op basis van functionele en typologische kenmerken worden hieronder zeven deelgebieden onderscheiden.

Figuur 2.4 Deelgebieden Vredenburg

Centraal woongebied

Het centrale woongebied is begrensd door de Groningensingel en de Slochterenweg. Het gebied bestaat uit "meanders" van rijtjeswoningen waarbij de voorkanten van de woningen consequent naar het groen en de achterkanten naar de woonstraten zijn gericht. De meeste woningen hebben drie bouwlagen, er komen ook woningen met een of twee bouwlagen voor. Door de doorlopende wanden van schuurtjes en carports of garageboxen aan de straatkant en de ruim bemeten bestrating heeft dit deel van Vredenburg een monotoon, stenig karakter.

Het Groningenpark met een uit twee cirkels bestaand scholencomplex doorbreekt deze monotonie.

Noordelijke zone

Dit gebied ligt ten noorden van de Groningensingel en bestaat uit een kantorencomplex met vier grote kantoorgebouwen. Het meest westelijke kantoorpand is 42 meter hoog. De hoogte loopt af naar 21 meter in het oosten in verband met uitzicht en lichtinval van de aangrenzende flats. De grootschalige kantoren spelen een belangrijke rol in het beeld van de Pleijweg en markeren het centrum van Arnhem-zuid. Tussen de kantoren en de Pleijweg bevindt zich een groene zone.

Oostelijke zone

Deze zone ligt tussen de Groningensingel en de watergang aan de oostzijde van het plangebied en strekt zich uit tussen de kantoren in het noorden en de Frieslandsingel in het zuiden. In het midden is een buurtwinkelcentrum gesitueerd, gekoppeld aan woningen en enkele voorzieningen. Ten noorden van het centrum staan twee grote flats met bouwhoogten die variëren van 13 tot 18 lagen. Ten zuiden van het buurtwinkelcentrum ligt een kleinschalig wooncomplex met drie bouwlagen.

Zuidelijk woongebied

In het zuid-oosten van Vredenburg, tussen de Groningensingel en de Huissensedijk ligt een woongebied dat evenals het centrale gebied in de jaren '70 gebouwd is. Het heeft met zijn kronkelige "speelse" patroon het karakter van een echte jaren '70 wijk. De woningen zijn eengezinshuizen met voornamelijk drie bouwlagen, behalve aan de moeraszone waar de woningen twee bouwlagen hebben.

Moerasgebied Huissensedijk

De zuidgrens van het plangebied wordt gevormd door de teen van de Huissensedijk. De Huissensedijk is afgesloten voor doorgaand verkeer en wordt gebruikt voor bestemmingsverkeer naar de daarlangs gelegen boerderijen en als fietsroute. Ten noorden van de Huissensedijk ligt een moerasgebied met een belangrijke waarde voor natuur en landschap. Dit moerasgebied behoorde vroeger tot het stroomgebied van de Rijn. Door inpoldering is de bedding van deze rivier in Arnhem sterk versmald; de vroegere rivierdijk is met zijn moeras als een relict in het stedelijke landschap blijven liggen. Als zodanig heeft het een niet te onderschatten waarde; het maakt de vroegere situatie herkenbaar en het verleent de plek een bijzonder karakter en kenmerkend beeld. Het is het leefgebied van bijzonder plant- en diersoorten. Het moerasgebied heeft als natuurlijke kern temidden van de woonwijken en als groene verbindingszone (door de Burgermeester Matsersingel doorbroken) een belangrijke natuurfunctie. Door het grote aantal gradiënten, van droog naar vochtig naar nat, kenmerkt het gebied zich door een grote variatie aan flora en fauna. Het gebied is met name van belang voor amfibieën, ook komen er veel vogelsoorten voor.

Zuid-westelijke zone

In dit gebied, vanaf de Burgemeester Matsersingel tot de Hooghalensingel zijn diverse functies gevestigd. De bebouwing is in de jaren '80 en '90 gerealiseerd. Vier scholen met een bovenwijkse functie bevinden zich in dit gebied. Daarnaast liggen er een brandweerkazerne, een asielzoekercentrum, een centrum voor verslavingenzorg en een woonwagenterrein.

Noord-westelijke zone

Tussen de Burgemeester Matsersingel en de Slochterenweg ligt een verpleeghuiscomplex en een medisch centrum. De woonbebouwing in dit gebied is eind jaren '70 gebouwd in drie tot vier bouwlagen. Door dit gebied loopt een groenzone met een fiets/voetgangersviaduct over de Burgemeester Matsersingel naar winkelcentrum Kronenburg.

2.3.4 Holthuizen - 't Duifje

Deze twee wijken omvatten een centraal gelegen open gebied gevormd door de Immerlooplas en het Immerloopark en twee aan weerskanten daarvan gelegen woongebieden, Holthuizen en 't Duifje. Deze woongebieden zijn functioneel verbonden met hun 'achterland', respectievelijk Vredenburg en Malburgen. Ruimtelijk vormen ze echter zelfstandige eenheden gekoppeld aan het park.

De Immerlooplas heeft voornamelijk een ecologische functie terwijl het Immerloopark een recreatief karakter draagt.

Door onvoldoende draagvlak voor eigen winkelvoorzieningen is 't Duifje hiervoor deels afhankelijk van de winkelcentra aan de Groningensingel en in Kronenburg. De fietsroute door het Immerloopark vervult daarom een belangrijke rol voor deze wijk.

Het Duifje, in het oosten van het plangebied, wordt voor auto's en openbaar vervoer ontsloten via de Keizerstraat in het verlengde van de Huissensestraat en via de Oude Huissenseweg richting Huissen. Dit laatste is alleen voor auto's. Holthuizen ligt ten zuid-westen van het Immerloopark en wordt voor auto's ontsloten via de Frieslandsingel die uitkomt op de Groningensingel in Vredenburg. Voor openbaar vervoer kunnen de bewoners van Holthuizen gebruik maken van de halte aan de Groningensingel.

Figuur 2.5 Deelgebieden Holthuizen - 't Duifje

Holthuizen
De wijk Holthuizen bestaat uit vijf clusters van laagbouw die door groene zones of een weg gescheiden zijn en waarvan elk een ander karakter draagt. De noordoostelijke en de zuidwestelijke cluster bestaan uit vrijstaande huizen. De overige clusters bevatten geschakelde eengezinswoningen.

Holthuizen heeft zelf geen voorzieningen, en is georiënteerd op het winkelcentrum aan de Groningensingel in Vredenburg. Vanaf de voormalige buslus loopt een vrij liggende fietsroute door het Immerloopark naar dit winkelcentrum. In de andere richting sluit deze route aan op de Huissensedijk.

Ten westen van Holthuizen aan de Smallingerlandweg zijn onlangs 28 woningen gebouwd. Ten noorden van de Frieslandsingel is een woonwagenstandplaats gelegen.

Immerlooplas - Immerloopark
De Immerlooplas is een van de grootste open watergebieden in Arnhem. De plas en de daarin en omheen liggende moerasgebieden en bosjes hebben een belangrijke ecologische functie. Het park heeft een functie voor de waterwinning, van waaruit diepere grondwaterlagen worden aangeboord.

Het ontwerp van het ten zuiden van de plas gelegen Immerloopark is geënt op de Engelse landschapsstijl. Het meest structuurbepalende element in het park is de langgerekte waterpartij met uitstulpingen die over de hele lengte van het park loopt. Het park loopt in zuidwestelijke richting door, tussen Holthuizen en de Huissensedijk, richting de ecologisch waardevolle moeraszone ten zuiden van Vredenburg.

't Duifje
De opzet van 't Duifje is gebaseerd op de consequente scheiding tussen langzaam verkeer en autoverkeer binnen het woongebied. De meeste woningen worden voor de auto ontsloten door een ring met naar binnen gerichte doodlopende woonstraten met draailussen aan het eind. De achterkanten van de woningen zijn naar de autostraten gericht. De voorkanten van de woningen zijn gericht naar een doorlopend systeem van voetpaden in het groen. Centraal in het woongebied was aan het Loplein en de Keizershof vroeger een klein winkelcentrum gevestigd, en gedeeltelijk daarboven 5 verdiepingen woningbouw. Door onvoldoende draagvlak voor eigen voorzieningen (winkels en scholen) is 't Duifje hiervoor afhankelijk van omliggende wijken. In het oosten van de wijk ligt een boomgaard. Vanwege de grote betekenis van de boomgaard voor de onstaansgeschiedenis van de wijk, is behoud van de boomgaard van essentieel belang. In de boomgaard is de voormalige boerderij 't Duifje gelegen, die thans een culturele functie heeft.
Ten westen van de Keizerstraat staan twee grote flatgebouwen die uitkijken over de Immerlooplas.

2.3.5 De Maten

Stedebouwkundige situatie

De Maten is gelegen in de groene lob tussen de woonwijken Rijkerswoerd en Vredenburg.

De stedebouwkundig/landschappelijke opzet van De Maten is als volgt. Aan de noordrand van de wijk Rijkerswoerd met z'n meer extensieve en landelijke bebouwing, vormt de Mooieweg de grens met het groengebied De Maten - dit loopt door tot aan de Huissensedijk. De bebouwing heeft hier dan ook een landelijke, ruime opzet; met name aan de noordzijde van de Mooieweg.

Deze Mooieweg is feitelijk nog steeds het oude groene lint dat zich met flauwe bochten, voorzien van brede bermen met sloten erlangs, door het verstedelijkte landschap slingert. Hoewel er aan de zuidzijde van de weg meerdere nieuwbouwvilla's zijn verrezen liggen geen grotere concentraties bouwmassa's aan de noordzijde van de Mooieweg, maar daarentegen individuele gevels met veel groene ruimte ertussen. Er is een zeer gevarieerde bebouwing van boerderijen met ruime erven en villa's en landhuisjes met grote tuinen te vinden langs deze weg. Er is ook een brede groene zoom tussen de weg (veelal met een sloot erlangs) en de bebouwing. De sfeer is er daarom nog steeds landelijk; dit is een belangrijk kwaliteitskenmerk.

Het uitgangspunt voor De Maten / het gebied Mooieweg en omgeving is dan ook: aan de noordzijde mag de bebouwing niet aaneengesloten zijn, maar moeten er tussen de bestaande panden (eveneens op grotere kavels) forse groene open ruimten aanwezig zijn. Op die manier blijft er een visuele en ruimtelijke relatie bestaan tussen de Mooieweg en het groengebied aan de noordzijde ervan; loodrecht op de Mooieweg dus. Dit groengebied (groene lob) is vastgelegd in het Structuurplan Arnhem 2010 en in het bestemmingsplan “De Maten”.

Door de genoemde opzet blijft de Mooieweg als recreatieve route “naar buiten” bestaan. (Aan de zuidzijde van deze weg, de kant van de woonwijk Rijkerswoerd, is er daarentegen voor gekozen om de bebouwing bestaat uit een doorgaand lint van vrijstaande huizen op ruime kavels, met de voormalige boerderij “Dullerthoeve” en de daarbij gebouwde Brede School als eindpunt; hier begint het Stuitbos, en is men buiten de stad.)

De recente woningbouwbouwplannen De Maten I en II hebben dit landelijke beeld van de Mooieweg wel wat ingeperkt.

Stedebouwkundig gezien loopt de bovenstaande opzet ook door in westelijke richting, zij het op een lager schaalniveau. De Kruisstraat vormt met aanliggende waterpartij en groenstrook een overdwars lopende open (groene) ruimte als hierboven is bedoeld. De groene lob loopt tegen het buurtje met woningen van de Draaiweide/Peppelenwei aan en splitst zich; de Kruisstraat vormt de verbinding enerzijds naar de groene zone langs de Huissensedijk en anderzijds is hij een verbinding met de Mooieweg. Vanaf dit punt zijn er ook via dwars-ontsluitingen een aantal woonbuurtjes gerealiseerd, in een westwaarts zich verdichtende verkaveling. Langs de noordzijde van de Mooieweg zet het landelijke beeld van afwisselend bebouwing en open ruimte zich voort: vrijstaande woning - groenstrook langs Peppelenwei - vrijstaande woningen - groenstrook met wandelpad - vrijstaande woningen - groengebied langs de Oude Bongerd. Dit is het beeld dat men ziet vanaf de Kruisstraat in westelijke richting.

In het gebied is de zuid-locatie van het CNME (Centrum voor Natuur en Milieu Educatie) gevestigd, de vroegere kinderboerderij. Er vlakbij ligt een klein natuurgebied.

Het groene landelijke beeld van de Maten, met zijn royale afmetingen vormt het kader waaraan nieuwe ontwikkelingen getoetst moeten worden. Daarnaast is de aansluiting op de bestaande stedebouwkundige structuur van belang.

Situering van overige nieuwbouwwoningen

Er komen regelmatig verzoeken binnen om in de open gedeelten tussen de woningen aan de noordzijde van de Mooieweg nieuwbouw te mogen realiseren. Hier gaat de gemeente zeer terughoudend mee om, vanwege de bovenstaande redenen.

Soms betreft het een verzoek tot het mogen bouwen van een woning achter een bestaand huis.

Voor zover dat in Arnhem voorkomt zijn het van oudsher bestaande gevallen, maar in de huidige tijd is deze opzet echter niet logisch meer. Er is het risico van te grote verdichting en de daaraan verbonden hinder. Er ontstaan onduidelijke structuren door de ingebouwde ligging; voorkanten grenzen aan achterkanten. De privacy komt in gevaar, er is kans op overlast voor omwonenden; ontsluitings- en parkeerproblemen e.d. zijn te verwachten. Ook de hierboven beschreven stedebouwkundige kenmerken van de bebouwing langs de Mooieweg komen in gevaar; juist de ruime groene ligging van de woningen moet bewaard blijven. Verder is er het risico van precedentwerking.

“Het wonen in de 2e rij” is om deze redenen een woonvorm die zeker niet gestimuleerd moet worden in.

Het gebied De Maten 2 bestaat uit zeer grote kavels voor luxe villa's. Omdat de bouw hiervan tot stilstand gekomen is, heeft de gemeente onlangs besloten een aantal kavels te halveren, in de hoop dat deze dan beter verkoopbaar zullen zijn.