Bestemmingsplan Spijkerbroek

5.2 Beschermd stadsgezicht

Het Rijk kan op grond van de Monumentenwet 1988 (hoofdstuk IV art. 35 e.v.) stads- en dorpsgezichten aanwijzen of zo'n aanwijzing weer intrekken. De aanwijzing verplicht de gemeenteraad tot de vaststelling van een beschermend bestemmingsplan (art. 36). Indien reeds een bestemmingsplan vigeert kan worden bepaald in hoeverre het wordt aangemerkt als beschermend plan.

Onder Rijks beschermde stadsgezichten wordt verstaan groepen van onroerende zaken die van algemeen belang zijn wegens hun schoonheid, hun onderlinge ruimtelijke of structurele samenhang dan wel hun wetenschappelijke of cultuurhistorische waarde en in welke groepen zich één of meer monumenten bevinden. Rijksbeschermde stadsgezichten zijn door de minister van Onderwijs Cultuur en Wetenschappen als zodanig aangewezen en vinden hun bescherming in het bestemmingsplan. Het bestemmingsplan bevat daarom beschermende maatregelen om de cultuurhistorische waarden binnen het stadsgezicht te borgen.

Omgaan met cultuurhistorie houdt niet het bevriezen van ontwikkelingen in maar juist het omgaan met ontwikkelingen zodanig dat de cultuurhistorische gegevenheden worden ingepast, waarbij ze beleefbaar blijven of juist worden.

Onder Rijksmonumenten wordt verstaan alle voor tenminste vijftig jaar vervaardigde zaken welke van algemeen belang zijn wegens hun schoonheid, hun betekenis voor de wetenschap of hun cultuurhistorische waarden en welke door de minister van Onderwijs Cultuur en Wetenschappen als zodanig zijn aangewezen. Gemeentelijke monumenten hebben geen leeftijdscriterium, worden aangewezen door het college van B&W en vinden hun bescherming in de monumentenverordening.

Eigenaren, maar ook gebruikers van Rijks- en gemeentelijke monumenten zijn verplicht het monument zoveel mogelijk in authentieke staat te houden. Voor alle eventuele wijzigingen aan het monument moet naast een bouwvergunning bij de gemeente tevens schriftelijk een monumentenvergunning worden aangevraagd. Dat geldt voor het hele monument, dus niet alleen de voorgevel, maar ook de zijgevels, de achtergevel, bedaking, onderkeldering en het gehele interieur. Ook voor een restauratie van het monument dient een vergunning te worden aangevraagd. Een restauratie moet conform de daarvoor geldende voorschriften worden uitgevoerd.

Bescherming via stadsgezichten en monumenten zijn verschillende instrumenten die elkaar aanvullen maar niet vervangen. Terwijl de Rijks- en gemeentelijke monumenten bedoeld zijn om het architectonische beeld veilig te stellen en de authenticiteit van het materiaal te behouden is de gezichtsbescherming gericht op de stedenbouwkundige en landschappelijke karakteristiek en het toekomstig functioneren daarvan.

Ontwikkelingen in de beschermde stadgezichten worden getoetst aan onderstaande criteria:

- in stand houden van de stedenbouwkundige hoofdstructuur van het gebied;

- veranderingen aan gebouwen of ruimtelijke inrichting worden getoetst aan de historische karakteristieken zoals beschreven in de aanwijzing tot rijksbeschermd stadsgezicht.

Tezamen met het grootste deel dat gelegen is binnen het plangebied van het bestemmingsplan "Spijkerkwartier - Boulevardkwartier - Spoorhoek" is het Spijkerdeel door het Rijk aangewezen als beschermd stadsgezicht. Het Spijkerdeel (voorheen opgenomen in het bestemmingsplan "Spijkerbroek 1") wordt, zoals ook in hoofdstuk 1 is aangegeven, opnieuw in dit bestemmingsplan opgenomen. De begrenzing van het door het Rijk aangewezen gebied is op een kaart in deze toelichting weergegeven. De Rijksdienst voor de Monumentenzorg gaf destijds bij de start van de procedure tot aanwijzing in 2004 aan dat het toen geldende bestemmingsplan voor het gebied niet kon worden aangemerkt als een beschermend bestemmingsplan. De verwachting is dat het bestemmingsplan "Spijkerbroek" de gewenste bescherming wel biedt en zodoende als beschermend bestemmingsplan kan worden aangemerkt.

Naast het beschermde stadsgezicht bevinden zich in het plangebied ook (Rijks) monumenten en beeldbepalende panden. De beeldbepalende status biedt geen bescherming maar heeft zuiver een kennisgevende functie.

In het plangebied bevinden zich de volgende beschermde Rijksmonumenten:

- Emmastraat 71, 73, 75 en 77;

In het plangebied bevinden zich de volgende beschermde Gemeentelijke monumenten:

- Emmastraat 67, 67A, 69, 69A en 69B;

- Spijkerstraat 255, 257, 259, 261, 263, 265, 267 en 269.

Te zijner tijd kan het besluit tot aanwijzing van de beschermde stadsgezichten tot een herziening van dit bestemmingsplan leiden. Parkeren in de voortuinen is in deze gebieden verboden.

afbeelding 3: Rijks beschermd stadsgezicht