Malburgen - West 2010

2.2 Historische ontwikkeling

De wijk Malburgen is voor de oorlog ontworpen als een tuinstadwijk door de stedenbouwkundige Verhagen. Malburgen zou de eerste, maar ook de enige uitbreidingswijk van Arnhem zijn aan de overkant van de Rijn, omringd door groen. Het moest een tuinstadwijk worden met veel groen en kleinschalige ééngezinshuizen. Een patroon van waaiervormige straten en singels moest het groen van buiten tot diep in de wijk brengen. Op belangrijke plekken waren kerken en pleinen gedacht. De verkavelingen bestonden vooral uit lange rijtjes met eenvoudige woningen met zadeldak. De herhaling in gebouwontwerp met o.a. rode steenkleur en rode dakpan zorgde voor veel eenheid in het architectonische beeld.

De oorlog bracht grote veranderingen in de planopzet. Door de grote woningnood moesten er ineens snel veel goedkope woningen worden gebouwd. De technische mogelijkheden en opvattingen over stedenbouw veranderden bovendien. Behalve eengezinshuizen kwamen er in die periode veel flats bij. Zo'n 60% van de woningen in Malburgen is gerealiseerd in middelhoogbouw, voornamelijk portiek-etageflats. Deze zijn vooral in het centrale deel van Malburgen gebouwd langs onder andere de Huissensestraat en Nijmeegseweg. In Malburgen verrezen tot begin jaren negentig circa 7000 woningen, waarvan zo'n 80% in de sociale sector. Bedrijven en voorzieningen kwamen na de oorlog vaak op overgebleven locaties aan de rand van de wijk. De ruimtelijke structuur van de wijk werd daardoor ingrijpend gewijzigd. Groene assen werden bebouwd. De nieuwbouw, die in de jaren '60 en '70 aan de randen van de wijk verrees, blokkeerde de open verbindingen van het waaiervormige stratenpatroon met het buitengebied. Het gevolg was versnipperd groen in de woonbuurten, achterkanten van woningen georiënteerd op openbaar gebied en woonbuurten die door bebouwing afgesloten zijn van het groen dat om de wijk ligt. Van de eens bedoelde samenhang in de wijk en van de openheid naar het omringende landschap bleef weinig over.

Maar er veranderde meer. Malburgen bleef niet de enige wijk aan de overkant van de Rijn. De wijk werd omgeven door nieuwe uitbreidingswijken in Arnhem-Zuid: Het Duifje, Vredenburg, Kronenburg, Elderveld, De Laar en Rijkerswoerd; daarvan overigens gescheiden door grote doorvoerwegen.

Ook in de afgelopen decennia zijn er in Arnhem en de regio veel woningen bijgebouwd. Die nieuwe woongebieden boden veel keus aan aantrekkelijke, ruime woningen die voor veel mensen betaalbaar waren. De belangstelling voor een woning in Malburgen werd daardoor steeds minder. De woningvoorraad in Malburgen was erg eenzijdig en bestond voornamelijk uit kleine en goedkope huurwoningen. Dat maakte de wijk aantrekkelijk voor starters op de woningmarkt en mensen met een laag inkomen, maar voor wie een ruimere woning wil of een koopwoning, waren er binnen de wijk nauwelijks mogelijkheden om door te stromen. Het percentage koopwoningen in Malburgen bedroeg circa 12%, tegenover 28% in heel Arnhem. Het gevolg was dat de huishoudens met een wat hoger inkomen naar andere wijken verhuisden. Dit heeft in de loop der jaren geleid tot een eenzijdige bevolkingssamenstelling in Malburgen. Begin jaren negentig is een ontwikkelingsplan voor Malburgen gemaakt, waarin een aantal nieuwe projectgebieden werd aangewezen. Grote delen van dit plan zijn inmiddels uitgevoerd. Zo zijn er nieuwe wijkdelen aan de flanken van Malburgen gemaakt. Ook het landschap aan deze flanken is toegankelijk gemaakt in de vorm van fraaie parken. Bovendien werd de zogenaamde Zeegsingel toegevoegd, een verbindende groene singel tussen het park de Wheme en het park in Malburgen-West. Er zijn als gevolg van het ontwikkelingsplan veel grotere woningen en koopwoningen toegevoegd. Dit heeft tot meer spreiding in de bevolklingssamenstelling geleid.

Malburgen-West werd gezien als een van de minst aantrekkelijke buurten van Arnhem met bovendien grote leefbaarheidsproblemen en terugloop in voorzieningen. Malburgen-West is inmiddels veel aantrekkelijker geworden.