| Plan: | Dorp Hoog Soeren |
|---|---|
| Status: | vastgesteld |
| Plantype: | bestemmingsplan |
| IMRO-idn: | NL.IMRO.0200.bp1146-vas1 |
2.3 Rijksbeleid
2.3.1 Natura 2000 en Ecologische Hoofdstructuur
De Veluwe is aangewezen als Natura 2000-gebied en maakt onderdeel uit van de Ecologische Hoofd Structuur (EHS).
Nederland heeft zich verbonden aan het Europese Natuurbeleidsplan "Natura 2000" en heeft daaruit voortvloeiend zgn. Natura 2000-gebieden vastgelegd en wettelijk beschermd met opname in de Natuurbeschermingswet. Daarmee is de verplichting aangegaan om internationaal belangrijk geachte ecosystemen, planten- en diersoorten te beschermen. Verder streeft het rijk naar realisatie van een samenhangend netwerk van kwalitatief hoogwaardige natuurgebieden: de Ecologische Hoofd Structuur. De Natura 2000- en EHS-gebieden (die overigens voor een deel samenvallen) leveren samen een belangrijke bijdrage aan de realisatie van het Europees Ecologische netwerk.
Rijk, provincies en gemeenten zijn verantwoordelijk voor bescherming, instandhouding en ontwikkeling van de aanwezige bijzondere waarden en kenmerken van de Natura 2000-gebieden en de EHS.
Ligging Hoog Soeren omringd door Natura 2000 (in geel)
2.3.2 Monumentenwet 1998
Een deel van de cultuurhistorische waarden in het bestemmingsplangebied wordt beschermd via de Monumentenwet 1988. De wet heeft betrekking op gebouwen en objecten, stads- en dorpsgezichten, archeologische waarden en het uitvoeren van archeologisch onderzoek.
2.3.2.1 Rijksbeschermd dorpsgezicht
De Monumentenwet 1988 geeft de mogelijkheid tot aanwijzing van rijksbeschermde stads- en dorpsgezichten. Onder stads- en dorpsgezichten worden groepen van onroerende zaken bedoeld die een bijzondere historisch-ruimtelijke ontwikkeling vertegenwoordigen. Binnen een beschermd gezicht kunnen zich een of meer monumenten bevinden. Vernieuwing (ruimtelijk en functioneel) in deze gebieden vindt selectief plaats: ten einde het historische karakter en de structuur van deze gebieden te handhaven wordt continuïteit nagestreefd. Om dit doel te bereiken, stelt de Monumentenwet 1988 de eis om beschermende bestemmingsplannen op te stellen.
Al in 1996 werd Hoog Soeren door de gemeente aangewezen als gemeentelijk beschermd dorpsgezicht. Daarmee gaf de gemeente aan dat Hoog Soeren één van de meest cultuurhistorisch waardevolle gebieden binnen de gemeente Apeldoorn is. Ook gerelateerd aan andere gebieden binnen Nederland neemt Hoog Soeren een speciale plaats in. Het is één van de weinig gaaf gebleven esdorpen, waarvan de geschiedenis teruggaat tot in de Bronstijd. In mei 2012 is Hoog Soeren door de ministers van OC&W en VROM dan ook aangewezen als rijksbeschermd dorpsgezicht, waarmee het nationaal belang van behoud van de cultuurhistorische waarden van het dorp is onderkend. De redengevende beschrijving van dit rijksbeschermd dorpsgezicht is opgenomen in bijlage 1 van de toelichting.
Ter effectuering van deze aanwijzing moet als gevolg van artikel 36 van de Monumentenwet 1988 een bestemmingsplan worden opgesteld. Het vigerende bestemmingsplan besteedt naar het oordeel van de ministers al voldoende bescherming aan het rijksbeschermde gezicht.
De begrenzing van het bij het ontwerpbesluit behorende gebied als rijksbeschermd dorpsgebied wordt aangewezen, is ruimer dan het plangebied. Deze gronden zijn opgenomen in het omliggende bestemmingsplan 'Veluwe' dat op 5 juli 2012 door de gemeenteraad is vastgesteld. Voor onder andere de betreffende gronden is in het bestemmingsplan 'Veluwe' de gebiedsaanduiding 'cultuurhistorisch waardevol gebied' opgenomen. Hieraan gekoppeld is een vergunningenstelsel. Daarmee is ook voor deze gronden een adequaat beschermingsregime aanwezig.
Begrenzing bestemmingsplan Hoog Soeren ten opzichte van de begrenzing van het rijksbeschermd dorpsgezicht
2.3.2.2 Rijksmonumenten
De Monumentenwet 1988 geeft het rijk de mogelijkheid om gebouwen, objecten en ensembles aan te wijzen als rijksmonument. Rijksmonumenten worden wettelijk beschermd via een vergunningenstelsel en bij restauratie zijn financiële middelen beschikbaar.
De bescherming van rijksmonumenten is geregeld in het kader van respectievelijk de Monumentenwet 1988 en de gemeentelijke monumentenverordening (zie paragraaf 2.5.1). Derhalve bevat onderhavig bestemmingsplan hier geen specifieke regels voor en staan de rijskmonumenten niet op de verbeelding. Bovendien is het monumentenbestand nog in ontwikkeling. Het opnemen van specifieke bestemmingen of aanduidingen voor rijksmonumenten zou betekenen dat voor iedere mutatie in het monumentenregister een bestemmingsplanherziening in gang moet worden gezet om het bestemmingsplan actueel te houden. Dit wordt niet doelmatig geacht. Als extra bescherming voor rijksmonumenten, is er echter wel voor gekozen om voor bouwvlakken en bouwhoogtes maatwerk toe te passen. Daarnaast is een aanduiding 'maximum volume' opgenomen voor woningen die zijn aangewezen als beeldbepalend pand. Vergunningvrij bouwen is niet van toepassing op rijksmonumenten.
2.3.2.3 Gemeentelijke monumentenverordening
De Monumentenwet 1988 geeft aan gemeenten de vrijheid om zelf een gemeentelijke monumenten- of erfgoedverordening vast te stellen. Een monumenten- of erfgoedverordening biedt onder meer de mogelijk om gemeentelijke (archeologische) monumenten, beschermde gezichten en gebieden aan te wijzen. De vigerende Monumentenverordening 2012 van de gemeente Apeldoorn is op 20 december 2012 in werking getreden (zie paragraaf 2.5.1).
2.3.3 Modernisering Monumentenzorg
De modernisering van de monumentenzorg is verwoord in een brief van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (2009). De modernisering is gestoeld op drie pijlers:
1. borging van de cultuurhistorie in de ruimtelijke ordening;
2. krachtiger en eenvoudiger sectorale regelgeving;
3. en het bevorderen van herbestemming.
Met de eerste pijler wordt ingezet op het bestemmingsplan als belangrijk instrument om cultuurhistorische waarden in een gebied te beschermen. Een goede ruimtelijke ordening betekent dat er een integrale afweging plaatsvindt van alle belangen die effect hebben op de kwaliteit van de ruimte. Cultuurhistorie is één van die belangen. Door aanpassing van het Besluit Ruimtelijke Ordening per 1 januari 2012 zijn gemeenten verplicht om bij het maken van bestemmingsplannen rekening te houden met cultuurhistorische waarden. Dit nieuwe beleid vormt een belangrijke aanvulling op de sectorale bescherming van formeel aangewezen monumenten. Op deze manier is een meer gebiedsgerichte benadering mogelijk, die gericht is op het behoud en de versterking van de ruimtelijke kwaliteit van een bestemmingsplangebied, door te anticiperen op de voorkomende archeologische, historisch-geografische en historisch-(steden)bouwkundige waarden.
Daarnaast heeft het Rijk, aanvullend op de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte, een visie op het ruimtelijk cultureel erfgoed opgesteld onder de titel Kiezen voor Karakter (juni 2011). Deze visie geeft aan hoe het Rijk het onroerend cultureel erfgoed borgt in de ruimtelijke ordening, welke prioriteiten daarin zijn gesteld en hoe het wil samenwerken met publieke en private partijen. Vanuit een brede erfgoedvisie wordt ingezoomd op de meest actuele en urgente opgaven van nationaal belang.
2.3.4 Rijksbeschermd dorpsgezicht
Gebieden die zeer bijzonder zijn omdat het oorspronkelijke karakter goed bewaard is gebleven, kunnen door de gemeente of het Rijk aangewezen worden als beschermd stads- of dorpsgezicht. Het oorspronkelijke karakter is nog te herkennen aan bijvoorbeeld de bebouwing, het groen en de wegenstructuur. Het doel van de aanwijzing is dat karakter te behouden.
Hoog Soeren is in 1996 door de gemeente aangewezen als gemeentelijk beschermd dorpsgezicht. Daarmee heeft de gemeente aangegeven dat Hoog Soeren één van de meest cultuurhistorisch waardevolle gebieden binnen de gemeente Apeldoorn is. Ook gerelateerd aan andere gebieden binnen Nederland neemt Hoog Soeren een speciale plaats is. Het is één van de weinig gaaf bewaard gebleven esdorpen, waarvan de geschiedenis teruggaat tot in de Bronstijd.
In mei 2012 is Hoog Soeren aangewezen als rijksbeschermd dorpsgezicht waarmee het nationale belang van behoud van de cultuurhistorische waarden van het dorp is onderkend. Ter effectuering van deze aanwijzing moet als gevolg van artikel 36 van de Monumentenwet 1988 een bestemmingsplan worden opgesteld. Het vigerende bestemmingsplan biedt naar het oordeel van de ministers al voldoende bescherming aan het rijksbeschermde gezicht.
De begrenzing van het gebied dat als rijksbeschermd gebied wordt aangewezen, is ruimer dan het plangebied. Deze gronden zijn opgenomen in het omliggende bestemmingsplan 'Veluwe' dat op 5 juli 2012 door de gemeenteraad is vastgesteld. Voor onder andere de betreffende gronden is in dit bestemmingsplan de gebiedsaanduiding 'cultuurhistorisch waardevol gebied' opgenomen. Hieraan gekoppeld is een omgevingsvergunningstelsel. Daarmee is ook voor deze gronden een adequaat beschermingsregime aanwezig.