Sleutelbloemstraat en omgeving

5.4 Cultuurhistorie en archeologie

5.4.1 Cultuurhistorie

Het Apeldoorns Kanaal
Het Apeldoorns Kanaal is in de 19de eeuw aangelegd om de oostflank van de Veluwe te ontsluiten voor de scheepvaart, en het gebied daarmee op te stuwen in de vaart der volkeren. Nadat het transport over water ernstig terrein verloor ten opzichte van het wegtransport, werd het kanaal in 1973 gesloten voor de scheepvaart. Sindsdien is de voornaamste functie van het kanaal de werking als groen-blauwe verbinding vanuit de stad naar het omringende landschap.

De zes gemeenten waar het kanaal doorheen loopt, hebben gezamenlijk onderzoek gedaan naar landschappelijke herinrichting, herstel van cultuurhistorische waarden en naar de mogelijkheden om het kanaal weer bevaarbaar maken. Dit alles met het doel om de ontstaans- en ontwikkelingsgeschiedenis leesbaar te houden en de regionale identiteit te versterken. De ambitie om het Kanaal opnieuw bevaarbaar te maken wordt vooralsnog niet omgezet in positieve actie, maar de gemeenten delen het uitgangspunt om eventuele bevaarbaarheid niet verder te verhinderen door afdammingen en dergelijke. De ambitie om het Kanaal tot intergemeentelijk beschermd gezicht te benoemen is bevroren.

De gemeente Apeldoorn vindt het belangrijk om het Kanaal herkenbaar te houden als cultuurhistorisch relict en de bijbehorende waarden in stand te houden. Dit gebeurt onder andere via de diverse bestemmingsplannen.
De provincie Gelderland heeft in de nota Belvoir 3 Cultuurhistorische beleid 2009-2012 en in de Ontwikkelingsvisie Apeldoorns Kanaal (2000) het Apeldoorns Kanaal benoemd als cultuurhistorisch waardevolle structuur in de IJsselvallei, die in samenhang met bijbehorende sluizen en gebouwen duidelijk als industrieel erfgoed herkenbaar moet blijven.

Cultuurhistorische analyse, monumenten en karakteristieke panden
In 2007 is een cultuurhistorische analyse voor Kanaalzone Noordoost opgesteld. Het rapport 'Kanaalzone Noordoost Cultuurhistorische Analyse' is als bijlage 1 bij de toelichting opgenomen.

Monumenten
In het plangebied zijn twee monumenten gelegen. Het betreft de Apeldoornse Sluis in het Apeldoorns Kanaal (bij nr. 172-174) en de villa Deventerstraat 45. Deze worden echter niet op de verbeelding weergegeven. Voor deze systematiek is gekozen, omdat de Monumentenwet 1998 en de gemeentelijke monumentenverordening een eigen beschermingsregime kennen via een vergunningsysteem. Bovendien is het monumentenbestand nog in ontwikkeling.
Het opnemen van specifieke bestemmingen of aanduidingen voor de monumenten en beeldbepalende panden zou betekenen dat voor iedere mutatie in het monumentenregister een bestemmingsplanherziening in gang moet worden gezet om het bestemmingsplan actueel te houden. Dit wordt niet doelmatig geacht.

Karakteristieke panden
In het bestemmingsplan zijn wel panden opgenomen als karakteristiek pand. Dit komt voort uit het nieuwe rijksbeleid Modernisering Monumentenzorg (MoMo), waarin wordt bepaald dat cultuurhistorische belangen moeten worden meegewogen in de ruimtelijke ordening. Dit beleid is omarmd door de gemeenteraad van Apeldoorn. Aan deze aanduiding is een sloopvergunningstelsel gekoppeld. Ook zijn deze gebouwen wat betreft hun omvang nauwkeurig in de verbeelding opgenomen.
Karakteristieke panden zijn vanwege hun aanzienlijke cultuurhistorische en beeldwaarde belangrijk om te behouden. Ze komen vooral vanwege aantasting op detailniveau niet in aanmerking voor de status van beschermd monument.

In aanvulling op de Cultuurhistorische Analyse is een selectie gemaakt, waarbij gebouwen zijn gewaardeerd op ruimtelijke waarde, historische waarde en objectwaarde. Het onderzoek is vervat in het rapport 'Ruimtelijke en cultuurhistorische waardering karakteristieke bebouwing plangebied Sleutelbloemstraat' (MAB, d.d. mei 2012) Het betreffende rapport is als bijlage 2 bij de toelichting gevoegd.
Uit het onderzoek komen de gebouwen met de volgende adressen naar voren als zijnde van een dermate hoge waarde dat ze in aanmerking komen voor de aanduiding karakteristiek gebouw:

• Kanaal Noord 120
• Kanaal Noord 172-174
• Kanaal Noord 228
• Oosterlaan 1-1a
• Oosterlaan 3
• Zevenhuizenseweg 2
• Zevenhuizenseweg 4
• Zevenhuizenseweg 6

Bij de ruimtelijke en cultuurhistorische waardering is een afbeelding opgesteld met de waardering van de in het plangebied aanwezige bebouwing. De 'Cultuurhistorische waardenkaart objecten en complexen' is als bijlage 4 bij de toelichting gevoegd.

5.4.2 Archeologie

Voor het gehele grondgebied van de gemeente Apeldoorn is een archeologische beleidskaart opgesteld. Deze kaart vormt een onderdeel van de nota I-cultuur en is daarmee door de gemeenteraad vastgesteld.

Op deze archeologische beleidskaart staan bekende archeologische vindplaatsen en terreinen waarbij reeds is vastgesteld dat er archeologische waarden aanwezig zijn, daarnaast is het gehele grondgebied van de gemeente Apeldoorn verdeeld in zones met een hoge (oranje), middelhoge (groen) en een lage (geel) archeologische verwachtingswaarde. Deze verdeling is gebaseerd op onder andere bodemkundige, geo(morfo)logische, archeologische en historische kaarten en kennis.
Deze verwachtingswaarden geven geen feitelijke vindplaatsen weer, maar de kàns op het aantreffen van een archeologische vindplaats bij het uitvoeren van bodemingrepen. Concreet betekent dit dat de kans op het aantreffen van archeologische sporen en/of vondsten binnen een zone met een lage archeologische verwachtingswaarde wel aanwezig is, maar dat deze kans veel kleiner is dan binnen een zone met een middelhoge of hoge archeologische verwachtingswaarde.

Afbeelding - uitsnede Archeologische beleidskaart gemeente Apeldoorn

Het plangebied is nagenoeg volledig aangemerkt als gebied met lage verwachtingswaarde. Een deel van het bedrijventerrein ten noorden van de Gentiaanstraat heeft middelhoge trefkans. Een gebied aan de zuidzijde van het plangebied heeft niet alleen een hoge trefkans, maar is ook aangewezen als 'terrein van archeologische betekenis' vanwege 'sporen van bewoning (nr 12841)'.
In het bestemmingsplan wordt een op de bescherming van eventueel aanwezige archeologische waarden opgenomen in de vorm van een dubbelbestemming 'Waarde - Archeologie middelhoog' en 'Waarde - Archeologie hoog'.