Dorp Uddel

8.3 Bestaande situatie Aardhuis-locatie

8.3.1 Ruimtelijke en functionele structuur

De Aardhuis-locatie maakt deel uit van het kampenlandschap dat tot aan de dorpskern van Uddel loopt. De locatie is momenteel in gebruik als agrarische grond.

Aan de noord- en westzijde grenst het plangebied aan achterkanten van percelen die onderdeel uitmaken van de bebouwingslinten aan respectievelijk de Heegderweg en de Elspeterweg. Qua functie bestaat de bebouwing hoofdzakelijk uit vrijstaande woningen. Incidenteel bevinden zich nog agrarische bedrijven (Heegderweg) en andersoortige functies als een verkooppunt voor motorbrandstoffen en een smederij (Elspeterweg 16 en 18).

De achterkanten van percelen aan de Aardhuisweg vormen de zuidelijke begrenzing van de locatie. Deze weg loopt vanaf het Veluwse bosgebied door agrarisch gebied naar het dorp. Aan de weg liggen verschillende erven. Naarmate het dorp wordt genaderd verdicht de bebouwing zich gaandeweg tot een aaneengesloten lint aan weerszijden van de weg.

De oostzijde van het plangebied wordt gevormd door de Soerensesteeg, een eeuwenoud onverhard pad begeleid door opgaand groen. Het pad loopt door agrarisch gebied en incidenteel staat hier (woon-)bebouwing. Op enige afstand is ten oosten van de Soerensesteeg de bosrand zichtbaar.

8.3.2 Landschap en natuur

De Aardhuis-locatie ligt op dit moment buiten de bebouwde kom en maakt onderdeel uit van het agrarisch buitengebied van Uddel. De locatie maakt onderdeel uit van het eeuwenoude Kampenlandschap. Een stelsel van kleinschalige akkercomplexen ('kampen'), tegenwoordig ook met grasland en omsloten met houtwallen en bosranden. Dit stelsel van open groene kamers met stevige groene bosranden heeft een grote landschappelijke kwaliteit. De ruimtes zijn afwisselend van maat en richting en vanaf de bochtige routes die erdoor en erlangs leiden ontstaan steeds verrassende uitzichten. Dankzij de kampen is de ligging van het dorp op de flanken van de Veluwe goed waarneembaar. De bebouwing en het landschap vormen een evenwicht; lege ruimte op de voorgrond en een bosrand als achtergrond. De bebouwing lijkt opgenomen in de rand van deze groene kamers.

Op de locatie is deze structuur nog deels herkenbaar. Veel van de oude houtwallenstructuur is verdwenen maar de paar bomen die nog aan de rand van de locatie staan zijn hier nog overblijfselen van. Buiten de locatie maar binnen het invloedsgebied liggen grote boscomplexen die onderdeel uitmaken van het het kroondomein. Het kroondomein omgeeft de kampen van Uddel. Oude bossen zoals de Uddeler Heegde zijn relicten van het oude landbouwsysteem dat tot ver in de 19e eeuw onder toezicht stond van de Marken. De jongere productiebossen zijn tekenen van de grootschalige bosbouw uit de 19de en 20ste eeuw. Juist de omzoming door bos zorgt ervoor dat Uddel leesbaar is als een 'agrarische enclave' op de Veluwe. Alleen in noordelijke richting is de bosrand nu deels onderbroken waardoor het beeld van een aparte enclave in het bos hier onderbroken is. De bos- en heidegebieden aan de zuid en oostzijde van het dorp (en de Aardhuis-locatie) maken onderdeel uit van het Natura 2000 gebied Veluwe.

De bomen die op de Aardhuisweglocatie aanwezig zijn (t.h.v. Kokshof, Heegderweg en houwallen Soerensesteeg) zijn restanten van de historische houtwallenstructuur en daarom landschappelijk en cultuurhistorisch waardevol.

Natuurwaarden zijn getoetst door middel van een recente onderzoeken naar beschermde flora en fauna. De das maakt gebruik van de Aardhuis-locatie om te foerageren. Op basis van sporenonderzoek is vastgesteld dat er in de directe omgeving twee dassenburchten aanwezig zijn. Beide dassengroepen uit deze burchten maken gebruik van het plangebied.

8.3.3 Verkeer en vervoer

Binnen Uddel bestaat de hoofdwegenstructuur uit de Elspeterweg en de Garderenseweg (provinciale weg). De overige wegen maken onderdeel uit van of worden ontwikkeld als verblijfsgebied waar een 30km/uur regime geldt. Deze wegen zijn gericht op lokaal (bestemmings)verkeer en zijn zo ingericht dat het wegbeeld passend is bij de functie en er zijn indien nodig verkeersremmende maatregelen toegepast zoals drempels of plateau's. De Aardhuisweg is nog niet ingericht als 30km-zone, maar dit moet op termijn nog wel gebeuren.

Opvallend is dat binnen Uddel trottoirs grotendeels ontbreken (mu.v. de hoofdwegen) en dat parkeren en loopstroken bestaat uit grindbermen. Hierdoor hebben de wegen nog een landelijk en dorpse uitstraling met een informele manier van verkeersordening.

In de dorpsrand van Uddel zijn ook enkele onverharde wegen ('stegen') aanwezig die als openbare weg worden gebruikt. Direct naast de Aardhuisweglocatie ligt de Soerense steeg die als onverharde weg een verbinding vormt tussen de Heegderweg en de Aardhuisweg.

8.3.4 Archeologie

Op de Archeologische beleidskaart staan bekende archeologische vindplaatsen en terreinen waarbij reeds is vastgesteld dat er archeologische waarden aanwezig zijn, daarnaast is het gehele grondgebied van de gemeente Apeldoorn verdeeld in zones met een hoge, middelhoge en een lage archeologische verwachtingswaarde. De Aardhuis-locatie ligt op de dorpsenk van Uddel.

Dit gebied heeft op de archeologische beleidskaart een lage tot middelhoge archeologische verwachtingswaarde. Bij het vervaardigen van de archeologische beleidskaart zijn echter niet alle inmiddels bekende data meegenomen. Er zijn intussen nieuwe archeologische vondsten bekend. Bovendien is onder de essen (historische akkergronden, zie rode lijnen op archeologische beleidskaart) de verwachting bijgesteld naar hoog door de beschermende werking van het esdek.

Essen worden beschouwd als de archeologisch meest waardevolle reservaten van de zandgronden. Deze uitspraak stoelt op twee redeneringen. Ten eerste kan men in zijn algemeenheid stellen dat de gebieden waar vanaf de Middeleeuwen plaggendekken zijn gevormd, ook in het verdere verleden vaak zeer geschikt waren voor agrarisch gebruik, en dus ook voor het vestigen van plattelandsnederzettingen. Vaak bevindt zich onder het esdek dan ook een oude(re) akkerlaag. Op veel plaatsen is inmiddels gebleken dat de aanwezigheid van een dergelijke oude akkerlaag een belangrijke aanwijzing kan zijn voor de aanwezigheid van archeologische relicten van de prehistorie tot in de Vroege-Middeleeuwen. De tweede redenering is gebaseerd op de overweging dat het opgebrachte dek de onderliggende oudere sporen heeft beschermd tegen bodemverstoringen als (diep)ploegen, het graven van greppels en drainages en kleinschalige egalisaties. Daarnaast zorgt het dek soms ook voor een in bodemchemisch opzicht gunstiger milieu, zodat organisch materiaal als bot en plantenresten beter bewaard blijven.

Zeker niet alle terreinen met een plaggendek bevatten echter waardevolle archeologische resten. De dikte van het plaggendek alleen vormt ook geen betrouwbare indicatie voor de ouderdom, noch voor de archeologische kwaliteit. De aanleg van essen kan gepaard zijn gegaan met (relatief) grootschalige bodemverstoringen, waaronder het systematisch en diep omzetten van het oorspronkelijk bodemprofiel. Indien dit is gebeurd dan neemt de archeologische potentie, in de zin van bron van hoogwaardige archeologische informatie, sterk af.

Het gebied van de Aardhuisweg te Uddel bevat deelgebieden met gemiddelde en lage trefkans (zie kaart) en ligt in zijn geheel op de dorpsenk van Uddel. Op grond van het laatstgenoemde is de archeologische verwachting bijgesteld naar hoog.

Figuur Archeologische beleidskaart gemeente Apeldoorn met archeologische verwachtingswaarden in het gebied (groen = laag, geel = middelhoog, oranje en donkerrode contour = hoog)

8.3.5 Cultuurhistorie

De enk ten noorden van de Aardhuisweg is een oud akkercomplex dat hoogstwaarschijnlijk dateert uit de periode tussen 700 en 1400. Waarschijnlijk ontwikkelde deze enk zich vanuit een zogenaamde huiskamp, een akker behorende bij één boerderij. Met het geleidelijk clusteren van het dorp Uddel in de periode van de 13de tot 20ste eeuw, groeide deze akker aan tot een wat groter complex.

Voor kampen en enken geldt in het algemeen dat deze in de loop der tijd langzamerhand hoger werden doordat de akkers werden bemest door middel van plaggen en stalmest die werden opgebracht. Doorgaans waren ze omgeven door wallen die waren beplant met hakhout en doornige struiken of bospercelen. De houtwallen fungeerden als vee- en wildkering.

Karakteristiek voor het kampenlandschap bij Uddel is de aaneenschakeling van open kampen met randen van opgaand groen, gelegen in een zoom tussen het dorp en het bos, dat hogerop de stuwwal is gelegen.

Specifieke cultuurlandschapswaarden die voor de Aardhuis-locatie gelden zijn:

• openheid versus de geslotenheid van beplanting, plus de specifieke structuren van houtwallen / laanbeplanting in en rondom het gebied
• de historische verkaveling: met name de eeuwenoude (voorheen geheel beplante) lijn van Schotkamp in het zuidwesten in de richting van Heegderweg 34 in het noordoosten (buiten plangebied)
• de historische tracé's van de Aardhuisweg, Elspeterweg, Heegderweg, en het pad aan de noordoostzijde, plus het onverharde landelijke karakter van die laatste
• het reliëf.

8.3.6 Kabels en leidingen

Voorzover bekend zijn er binnen of in de directe omgeving geen kabels en leidingen aanwezig welke een regeling vragen in het bestemmingsplan.